Το διεθνές δικαστήριο ολοκλήρωσε τις εργασίες του και ο στρατιωτικός ηγέτης των Σερβοβοσνίων στον πόλεμο του 1992-1995 στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη θα ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του στη φυλακή, ωστόσο η χώρα απέχει πολύ από το να έχει γυρίσει σελίδα, 22 χρόνια μετά τη λήξη των εχθροπραξιών.
«Μια δικαστική διαδικασία από μόνη της ποτέ δεν μπορεί να φέρει συμφιλίωση», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Σερζ Μπραμέρτς, εισαγγελέας του δικαστηρίου του ΟΗΕ για εγκλήματα πολέμου.
«Η συμφιλίωση πρέπει να έλθει μέσα από τις τάξεις της κοινωνίας», πρόσθεσε.
Ο επίτροπος ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης Νιλς Μούιζνιεκς δηλώνει από την πλευρά του ότι η διαδικασία συμφιλίωσης στα Βαλκάνια έχει «κολλήσει», κάνοντας λόγο για «αναδυόμενες εθνικές διαιρέσεις και πόλωση στην περιοχή», καθώς και για «άρνηση γενοκτονιών και ηρωοποίηση εγκληματιών πολέμου».
Ακόμη και σήμερα, Σερβοβόσνιοι πολιτικοί «παραμένουν όμηροι της ιδέας ότι το δικαστήριο της Χάγης είναι ένα πολιτικό δικαστήριο που διαπράττει μια ιστορική αδικία έναντι των Σέρβων», αναφέρει η πολιτική αναλύτρια Τάνια Τόπιτς.
Πράγματι, για τους περισσότερους Σερβοβόσνιους, «η ετυμηγορία για τον Μλάντιτς δεν αποτελεί σημείο τομής, καθώς δεν θα αλλάξει τη στάση τους έναντι των εγκλημάτων πολέμου που διέπραξε το στρατόπεδό τους», προσθέτει.
Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY), με έδρα τη Χάγη της Ολλανδίας, καταδίκασε την Τετάρτη τον Σερβοβόσνιο πολέμαρχο σε ισόβια για γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.
Λίγες ώρες πριν την ετυμηγορία, λίγα χιλιόμετρα από το μνημείο της σφαγής της Σρεμπρένιτσα, αναρτήθηκαν φωτογραφίες του Μλάντιτς ένστολου με τη φράση: «Είσαι ο ήρωάς μας».
Ο πολιτικός ηγέτης των Σερβοβόσνιων Μίλοραντ Ντόντικ έχει αποκαλέσει στο παρελθόν τον πρώην στρατιωτικό «έναν θρύλο για τον σερβικό λαό».
Περισσότερες από δύο δεκαετίες μετά τη λήξη του πολέμου, αυτή είναι και η πλειοψηφούσα άποψη μεταξύ των Σερβοβοσνίων.
Οι Σερβοβόσνιοι αποτελούν το ένα τρίτο του πληθυσμού της Βοσνίας Ερζεγοβίνης και είναι ορθόδοξοι χριστιανοί, ενώ οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι αποτελούν λίγο περισσότερο από το μισό του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Οι Κροατοβόσνιοι, καθολικοί στο θρήσκευμα, αποτελούν περίπου το 15%.
«Τρεις αλήθειες»
Εκείνοι οι Βόσνιοι οι οποίοι απέχουν από τον εθνοτικό – θρησκευτικό διαχωρισμό και αυτοπροσδιορίζονται μόνον ως πολίτες της χώρας τους είναι μόλις το 3% του πληθυσμού.
Συμβολίζοντας την περιθωριοποίησή τους, το σύνταγμα της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης τούς αποκλείει από τη δυνατότητα να γίνουν μέλη της τριμελούς Προεδρίας της χώρας, που αντιστοιχεί στο αξίωμα του προέδρου της Δημοκρατίας.
Η ειρηνευτική συμφωνία του Ντέιτον έδωσε τέλος στις εχθροπραξίες τον Νοέμβριο του 1995.
Σύμφωνα ωστόσο με τον Πρέντραγκ Κόγιοβιτς, ηγέτη του μικρού πολυεθνοτικού κόμματος Nasa Stranka («Το Κόμμα μας»), η συμφωνία «έδωσε στους εθνικιστές κάθε πλευράς σχεδόν απόλυτο έλεγχο στα εδάφη που βρέθηκαν στον έλεγχό τους».
Πέτυχαν δηλαδή με πολιτικά μέσα «εκείνο που αρχικά προσπάθησαν να πετύχουν με τα όπλα».
Ένα τέταρτο του αιώνα μετά από έναν πόλεμο που άφησε πίσω του 100.000 νεκρούς και 2,2 εκατομμύρια εκτοπισμένους, οι εκπρόσωποι όλων των βασικών εθνικών κοινοτήτων ομνύουν στο αφήγημα των «τριών αληθειών» για τι τι συνέβη πραγματικά στη Βοσνία μεταξύ 1992 και 1995.
Ο διαχωρισμός στα σχολεία, που εφαρμόστηκε με το πρόσχημα της προστασίας μειονοτικών δικαιωμάτων, βοηθά αυτόν τον διαχωρισμό της αλήθειας ανά εθνική κοινότητα.
Οι διαιρέσεις μεταξύ των κοινοτήτων συνεχίζουν να βαθαίνουν ολοένα και περισσότερο από τη λήξη του πολέμου και μέχρι σήμερα.
Η πόλη Μπάνια Λούκα στη βόρεια Βοσνία ήταν κάποτε πολυεθνική, με 49% Σέρβους, 19% Μουσουλμάνους και 15% Κροάτες κατοίκους. Το 2017 σχεδόν το 90% των κατοίκων της είναι Σέρβοι.
Το σύμβολο του πολυπολιτισμού επί ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, η πρωτεύουσα της Βοσνίας Σαράγεβο, ακολούθησε τον ίδιο δρόμο και πλέον έχει μια καθαρή πλειοψηφία Βόσνιων Μουσουλμάνων κατοίκων.
Επισκέψεις στα σχολεία
Ο Σέρβος δήμαρχος της Σρεμπρένιτσα, όπου σημειώθηκε η μεγαλύτερη σφαγή σε ευρωπαϊκό έδαφος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1995, πιστεύει ότι οι κοινότητες μπορούν να συμβιώνουν ειρηνικά.
Στο γραφείο του, ο Μλάντεν Γκρούγιτσιτς, δείχνει ένα παιδικό σκίτσο το οποίο κρατά πάντα δίπλα του, με έναν Σέρβοβόσνιο και έναν Βόσνιο Μουσουλμάνο να διαβάζουν μαζί, ο ένας την Βίβλο και ο άλλος το Κοράνι.
Ωστόσο είναι προφανές, δηλώνει ο κ. Γκρούγιτσιτς, ότι η Βοσνία Ερζεγοβίνη δεν λειτουργεί ως κράτος.
Ο 40 χρονος Ζίγιαντ Μπάτσιτς, από την πλευρά του, θέλει πολύ να πιστεύει στο μέλλον της ενιαίας Βοσνίας – Ερζεγοβίνης.
Επιβιώσας της σφαγής του Ζέτσοβι, στη βορειοδυτική Βοσνία, είδε 17 μέλη της οικογένειάς του να εκτελούνται από τις δυνάμεις του Μλάντιτς.
Ο Βόσνιος Μουσουλμάνος, μαζί με θύματα του πολέμου από τις άλλες δύο κοινότητες, Σερβοβόσνιους και Κροατοβόσνιους, επισκέπτεται συχνά σχολεία και αφηγείται τα όσα έζησε.
«Οι άνθρωποι που γνωρίζουν ότι δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να ζήσουμε μαζί άρχισαν τη διαδικασία της συμφιλίωσης μετά το τέλος του πολέμου», λέει ο Μπάτσιτς.
Θυμάται ακόμη ότι, την ώρα που οι σερβοβοσνιακές δυνάμεις δολοφονούσαν την οικογένειά του, άλλοι Σέρβοι ρίσκαραν τη ζωή τους για να τον κρύψουν και να τον βοηθήσουν να διαφύγει και να σωθεί.
naftemporiki.gr
