Της Ανθής Αγγελοπούλου
Κάθε μέρα 43 παιδιά διαγιγνώσκονται με καρκίνο, ενώ πάνω από 40.000 παιδιά κάθε χρόνο ακολουθούν θεραπεία κατά του καρκίνου σε παγκόσμιο επίπεδο. Η εξατομικευμένη θεραπεία είναι η πλέον ενδεδειγμένη λύση ώστε να αντιμετωπιστεί ο παιδικό καρκίνος αποτελεσματικά, σύμφωνα με το Διευθυντή του Παιδιατρικού-Ογκολογικού Τμήματος στη Harley Street Clinic του Λονδίνου και Διευθυντή της Παιδο-Νευροογκολογίας στο The Royal Marsden NHS Foundation Trust του Λονδίνου Δρ. Στέργιο Ζαχαρούλη.
Όπως ανακοίνωσε ο κ. Ζαχαρούλης με αφορμή την πρόσκλησή του στη χώρα μας από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, έχουμε υψηλά ποσοστά επιβίωσης στον παιδικό καρκίνο (83,6%), όμως, ο δρόμος για την πλήρη ίαση είναι μακρύς και χρησιμοποιούμε πολλές μεθόδους. Αυτή τη στιγμή η επιστήμη και οι γιατροί εστιάζουν στην εξατομικευμένη θεραπεία καθώς παρόλο που η επιβίωση των ασθενών είναι καλή υπάρχει μεγάλο πρόβλημα μακροπρόθεσμων ανωμαλιών.
Οι ογκολόγοι δηλώνουν ενθουσιασμένοι με τα αποτελέσματα που έχουν στην καταπολέμηση του παιδικού καρκίνου αφού τα ποσοστά επιβίωσης είναι υψηλά, όπως είπε, ωστόσο, σημείωσε, το 60% αυτών των περιστατικών αυτών στην ενήλικη ζωή τους θα παρουσιάσουν κάποιο άλλο πρόβλημα καθώς τα προβληματικά κύτταρα δεν έχουν εκριζωθεί πλήρως.
Για το λόγο αυτό οι μελέτες έχουν εστιάσει στις ομάδες γονιδίων που υπάρχουν και οι οποίες είναι εκατοντάδες, καθώς και τους συνδυασμούς αυτών, για να τους αναλύσουν και να είναι σε θέση να απαντήσουν πλέον για το μέλλον του ασθενή, αν θα έχει μεταστάσεις ή αν θα είναι καλή η πρόγνωση του.
Ενδεικτικά ανέφερε ο γιατρός, η λευχαιμία και ο καρκίνος εγκεφάλου έχουν τα μεγαλύτερα ποσοστά στον παιδικό καρκίνο με 21% και 19% αντίστοιχα και ακολουθούν τα λεμφώματα Hodgkin & non – Hodgkin με 8% & 7% αντίστοιχα, οι όγκοι στα οστά σε ποσοστό 6%, το οστεοσάρκωμα 6%, το νευροβλάστωμα 5% ενώ, και το παιδικό μελάνωμα δεν είναι αμελητέο (2%), κάτι για το οποίο θα πρέπει να σημειώσουμε ότι πολλοί γονείς στη χώρα μας ειδικά που έχει τόσους μήνες ήλιο δεν είναι προσεκτικοί.
Αντιστοίχως η επιβίωση σ’ αυτούς τους τύπους καρκίνου είναι υψηλή, για παράδειγμα η λευχαιμία έχει 90% επιβίωση, τα λεμφώματα Hodgkin & non – Hodgkin 97,4% και 84,5% αντίστοιχα, οι όγκοι στα οστά 73,9% και στο εγκέφαλο 75,1%, στο νευροβλάστωμα 76,4% κ.λπ.
Στις μεταστατικές περιπτώσεις όμως τα ποσοστά επιβίωσης πέφτουν για παράδειγμα μόνο το 30%-40% του μεταστατικού νευροβλαστώματος θα επιβιώσει ενώ το πιο υψηλό ποσοστό παρατηρείται στο μεταστατικό μυελοβλάστωμα όπου τα ποσοστά κυμαίνονται από 30% – 60%.
Για το λόγο αυτό οι επιστήμονες εφαρμόζουν αυτή τη στιγμή νέες στρατηγικές για πιο βελτιωμένη διάγνωση. Οι μελέτες που γίνονται βασίζονται στη μοριακή ιατρική και προσπαθούν να διαβάσουν τα γονιδιώματα. Με μια εξέταση δηλαδή οι επιστήμονες κάνουν πολυκεντρική συλλογή πληροφοριών για το κάθε γονιδίωμα. Παίρνουν δηλαδή ένα ιστό και τον αναλύουν για μεταλλάξεις έτσι ώστε, βάσει των πληροφοριών που θα συλλέξουν για τη γονιδιακή μετάλλαξη θα έχουν μεγαλύτερα αποτελέσματα από τη χρήση εξατομικευμένων θεραπειών. Η αναγνώριση του γονιδιώματος θα αποφέρει μείωση στο κόστος θεραπείας καθώς η θεραπεία θα είναι στοχευμένη και δεν θα λαμβάνεται από ασθενείς που δεν χρειάζεται να πάρουν. Οι γιατροί πρέπει να είναι προσεκτικοί στο θέμα θεραπείας ενός παιδιού, ελέγχοντας πάντα την πιθανή τοξικότητα του φαρμάκου που θα χορηγηθεί, επισημαίνει ο κ. Ζαχαρούλης.
Επιπροσθέτως ο Γενετιστής του Institute of Cancer Research/Royal Marsden NHS Trust του Λονδίνου, Dr Brian Walker σημείωσε ότι οι στοχευμένες εξετάσεις όπως η νέου τύπου ακτινοθεραπεία MIBG η οποία βασίζεται σε μια χημική ένωση, η ανοσοθεραπεία με τους αναστολείς PD-1 και τα μονοκλωνικά αντισώματα όπως στο αντιγόνο Anti-GD2 έχουν εξαιρετικά αποτελέσματα.
Για παράδειγμα στο νευροβλάστωμα με το μονοκλωνικό αντίσωμα κατάφεραν να μειώσουν την υποτροπή κατά 20% και αύξησαν την επιβίωση κατά 15%.
Μια σειρά φαρμάκων έχουν φτιαχτεί για να εξυπηρετήσουν την στοχευμένη θεραπεία (targeted therapy), ενώ μια ομάδα ειδικών που αποτελείται από μοριακούς βιολόγους, γενετιστές, ογκολόγους, βιοστατιστικούς και βιο-εφαρμοστές συνεργάζονται για τις μελέτες αυτές. Ανέφερε μάλιστα ότι χρησιμοποιούνται ποντίκια avatar στα οποία διοχετεύουν τον ιστό που θέλουν να ελεγχθεί και παρατηρούν αναλυτικά τις αντιδράσεις τους.
Όπως τόνισε ο κ. Ζαχαρούλης, οι επιστήμονες δεν κατηγοριοποιούν πλέον τις νόσους αλλά τα γονιδιώματα ώστε, με ειδικά τεστ να ελέγξουν αν θα υπάρξουν στο μέλλον πιθανές αλλοιώσεις καθώς και την ανταπόκρισή τους στη φαρμακευτική αγωγή.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κλινική μελέτη που έγινε για το BRAF 600 στο μελάνωμα και πως οι δραστικές ουσίες vemurafenib,dabrafenib, everolimus κ.λπ. ανταποκρίνονται στη θεραπεία.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι τα πρώτα αποτελέσματα των μελετών για τη στοχευμένη γονιδιωματική ανάλυση επεξεργάζονται αυτή τη στιγμή συνεργατικά τα ινστιτούτα Memoral Sloan Kettering, Johns Hopkins, Boston Children’s, MD Anderson, Harley Street Clinic και Imperial.
Κλείνοντας, ο κ. Ζαχαρούλης σημείωσε, ότι με τις νέες μελέτες θα έχουμε τη δυνατότητα στο μέλλον όχι μόνο να καταπολεμούμε τον παιδικό καρκίνο αποτελεσματικά αλλά και να δίνουμε στην κοινωνία υγιείς ενήλικες καθώς θα γνωρίζουμε σε μεγάλο βαθμό αν αυτά τα παιδιά θα παρουσιάσουν κάποια μετάλλαξη ή κάποιο άλλο πιθανό γονιδιακό πρόβλημα ως ενήλικες.
