Η πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης TikTok έχει μετατραπεί σε πολιτιστικό φαινόμενο, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά και το γούστο των χρηστών της σχεδόν σε κάθε τομέα της ζωής. Από τις τάσεις του χορού μέχρι τα προϊόντα περιποίησης και μακιγιάζ, από τα health hacks μέχρι τις δίαιτες της μόδας, οι συστάσεις του TikTok μπορούν να γίνουν viral μέσα σε λίγα λεπτά – το ίδιο και οι συμβουλές του για την υγεία.
Μερικά από τα εκπαιδευτικά βίντεο με τις περισσότερες αναζητήσεις στο TikTok αφορούν τη διατροφή, την άσκηση και τη σεξουαλική υγεία.
Το «Fitspiration» είναι ένα δημοφιλές hashtag των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που αποσκοπεί στην παρακίνηση των χρηστών να ακολουθούν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής. Οι αναρτήσεις «Fitspo» συχνά περιλαμβάνουν εικόνες πριν και μετά και ή «φιλοδοξίες» από φωτογραφίες επιρροών με ιδανικούς σωματότυπους. Ωστόσο, πολυάριθμες μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι πολλές από αυτές τις αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης [μπορούν να έχουν αρνητικό αντίκτυπο] στην ψυχική υγεία των χρηστών και να προωθούν ή να επιτείνουν τις ανασφάλειες του σώματός τους .
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν και τα θετικά τους. Για παράδειγμα, επιτρέπουν στους χρήστες να μοιράζονται τις εμπειρίες τους σχετικά με θέματα υγείας. Μια μελέτη έδειξε ότι το 80% των ασθενών με καρκίνο χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να συνεργαστούν με τους συνομηλίκους τους. Αλλά μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη διάδοση της παραπληροφόρησης για την υγεία.
Για παράδειγμα, μια έρευνα του 2023 που διεξήχθη από το Dublin City University διαπίστωσε ότι το 57% των Gen-Z και των Millennial χρηστών του TikTok επηρεάζονται ή υιοθετούν τακτικά διατροφικές τάσεις από την πλατφόρμα. Η ίδια έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι μόνο το 2,1% του διατροφικού περιεχομένου που αναλύθηκε στο TikTok αποδείχθηκε ακριβές σε σύγκριση με τις κατευθυντήριες γραμμές δημόσιας υγείας.
Αυτό όμως θα μπορούσε να αλλάξει σύντομα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε μια ετήσια συνεργασία με το TikTok για να παρέχει στους χρήστες αξιόπιστα, επιστημονικά τεκμηριωμένα στοιχεία.
Ωστόσο, οι επαγγελματίες του τομέα της υγειονομικής περίθαλψης προσπαθούν ήδη να αυξήσουν τα επίπεδα του υγειονομικού αλφαβητισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γιατροί και ειδικοί δημοσιεύουν βίντεο για να εκπαιδεύσουν τους χρήστες σχετικά με το μελάνωμα και το σκούρο δέρμα, για παράδειγμα. Αυτοί οι πόροι είναι πολύ αναγκαίοι διότι, αν και το μελάνωμα είναι σπανιότερο σε άτομα με σκούρο δέρμα, το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης είναι μόνο 66%, σε σύγκριση με 90% στους μη ισπανόφωνους λευκούς. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι το μελάνωμα συχνά διαγιγνώσκεται πολύ αργότερα στα άτομα με σκούρο δέρμα.
Άλλα θέματα καρκίνου, όπως ο καρκίνος του λάρυγγα, ο καρκίνος του στομάχου, ο καρκίνος του θυρεοειδούς και ο καρκίνος του μαστού παρουσιάζουν επίσης αυξημένη αλληλεπίδραση από τους χρήστες. Αλλά ενώ υπάρχουν πολλές απόψεις ασθενών, υπάρχουν πολύ λιγότεροι και χαμηλότερης ποιότητας πόροι από επαγγελματίες του τομέα της υγείας.
Μια μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι από τα πιο δημοφιλή άρθρα που δημοσιεύτηκαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το 2018 και το 2019, σχετικά με τους τέσσερις πιο κοινούς καρκίνους, ένα στα τρία περιείχε ψευδείς, ανακριβείς ή παραπλανητικές πληροφορίες. Και οι περισσότερες από αυτές τις παραπληροφορήσεις σχετικά με τον καρκίνο ήταν δυνητικά επιβλαβείς. Για παράδειγμα, με την προώθηση μη αποδεδειγμένων θεραπειών. Οι ιστορίες που μοιράζονται οι ασθενείς που γράφουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για τις διαδρομές τους με τον καρκίνο μπορεί να είναι ισχυρές, ιδίως για τους χρήστες που περνούν παρόμοιες εμπειρίες. Αλλά μπορεί επίσης να είναι τρομακτικές -και ενίοτε αναληθείς.
Το περιεχόμενο σχετικά με δυνητικά ενοχλητικά ή οικεία θέματα υγείας έχει γίνει δημοφιλές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία συχνά αποτελούν το πρώτο σημείο αναφοράς όταν παρουσιάζονται συμπτώματα ή μετά την αρχική διάγνωση.
Ομοίως, οι πληροφορίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για νευροαναπτυξιακές παθήσεις, όπως ο αυτισμός και η ΔΕΠΥ, έχουν σημειώσει τεράστια αύξηση στην επισκεψιμότητα των θεατών. Οι διασημότητες, ειδικότερα, έχουν χρησιμοποιήσει τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης για να μιλήσουν για τις δικές τους διαγνώσεις και να παροτρύνουν ή να εμπνεύσουν άλλους να αναζητήσουν βοήθεια.
Προκλήσεις
Οι αυξανόμενες προκλήσεις γύρω από τις διαγνώσεις ψυχικής υγείας αποτελούν δίκοπο μαχαίρι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η διαθεσιμότητα των πληροφοριών μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των καταστάσεων – αλλά μπορεί επίσης να τροφοδοτήσει τις αυτοδιαγνώσεις, οι οποίες αυξάνονται και μπορούν να προκαλέσουν πίεση στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και πιθανή βλάβη στους ασθενείς.
Διάφορες μελέτες υπογραμμίζουν το ζήτημα της παραπληροφόρησης για την υγεία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Μια μελέτη έδειξε ότι το X (πρώην Twitter) είχε το υψηλότερο επίπεδο παραπληροφόρησης. Πολλές από τις μελέτες που αξιολογούν το περιεχόμενο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για την υγεία δείχνουν ότι λιγότερο από το 30% είναι ιατρικά ακριβές.
Έτσι, ενώ οι αναρτήσεις υγείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να είναι επωφελείς για όσους αναζητούν τις απόψεις των ασθενών, είναι σημαντικό οι χρήστες να μπορούν επίσης να έχουν πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας, ιατρικά ακριβείς πηγές από εξειδικευμένους επαγγελματίες.
Ας ελπίσουμε ότι η συνεργασία του ΠΟΥ και του TikTok θα βοηθήσει να διευκολυνθεί και να προωθηθεί η μεγαλύτερη εμπλοκή των επαγγελματιών υγείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
