Η 14η Ιουνίου καθιερώθηκε 20 χρόνια πριν ως Παγκόσμια Ημέρα του Εθελοντή Αιμοδότη από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος έχει θέσει την Αιμοδοσία στους κύριους τομείς δράσης του, θεωρώντας την εθελοντική προσφορά αίματος τον ακρογωνιαίο λίθο για την ασφαλή μετάγγιση.
Η καθιέρωση αυτή έχει στόχο να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με την αιμοδοσία και να τονίσει τη σημασία της Εθελοντικής Προσφοράς τόσο για την ασφάλεια όσο και την επάρκεια του αίματος.
20 χρόνια εορτασμού της προσφοράς: ευχαριστούμε τους Αιμοδότες!
Είναι η ημέρα, που εκφράζεται η ευγνωμοσύνη της κοινωνίας προς τους Αιμοδότες. Αποτελεί επίσης την ευκαιρία υπενθύμισης προς τις Κυβερνήσεις και τις Εθνικές Υγειονομικές Αρχές κάθε χώρας ότι πρέπει να παρέχουν επαρκείς πόρους για να αυξήσουν τη συλλογή αίματος από Εθελοντές, μη αμειβόμενους Αιμοδότες και να διαχειριστούν την πρόσβαση στο αίμα και τη μετάγγιση εκείνων που το χρειάζονται.
Είναι μέρα γιορτής και απόδοσης τιμής και σεβασμού στον «Εθελοντή Αιμοδότη» Υπενθυμίζεται ότι η συγκεκριμένη ημερομηνία έχει ιδιαίτερο συμβολισμό και έχει επιλεγεί γιατί είναι η γενέθλιος ημέρα του Karl Landsteiner, του Αυστριακού γιατρού που το 1900 ανακάλυψε το σύστημα των ομάδων αίματος ΑΒΟ. Ο Landsteiner για την ανακάλυψή του αυτή η οποία άνοιξε τον δρόμο για την ασφαλή μετάγγιση που έδωσε τη δυνατότητα ανάπτυξης πολλών τομέων της Ιατρικής, έλαβε το Βραβείο Νόμπελ το1930.
Το σύνθημα του ΠΟΥ για την φετινή Παγκόσμια Ημέρα του Αιμοδότη είναι:
Η 20ή επέτειος της ημέρας αυτής αποτελεί μια εξαιρετική και επίκαιρη ευκαιρία να τονισθεί η αξία της Εθελοντικής Αιμοδοσίας γιατί συμπίπτει με την ψήφιση της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τις «Ουσίες Ανθρώπινης Προέλευσης που προορίζονται για χρήση στον άνθρωπο, Substances of Human Origin (SoHO)».
Με την οδηγία αυτή, που έχει υιοθετηθεί και από το Συμβούλιο της Ευρώπης, καταργούνται οι προηγούμενες Ευρωπαϊκές οδηγίες 2002/98/ΕΚ (για το αίμα) και η 2004/23/ΕΚ (για τους ιστούς και τα κύτταρα).
Συγκεκριμένα η οδηγία 2002/98/ΕΚ για το αίμα, που αποτελούσε τη μητρική οδηγία της Αιμοδοσίας συνέβαλε στη θωράκιση της ασφάλειας εκατομμυρίων ασθενών που υποβάλλονται σε μετάγγιση αίματος στις χώρες της Ευρώπης.
Η ανάγκη για αναθεώρηση της οδηγίας αυτής προέκυψε από το γεγονός ότι μετά από σχεδόν 20 χρόνια εφαρμογής, δεν ανταποκρίνεται πλήρως στο επίπεδο εξέλιξης της επιστήμης και της τεχνολογίας, και χρήζει επικαιροποίησης ώστε να ληφθούν υπόψη οι εξελίξεις που έχουν επέλθει.
H πανδημία COVID-19 κατέδειξε ορισμένες από τις ελλείψεις αυτές, ιδίως εκείνες που έχουν επιπτώσεις στους κανόνες για την πρόληψη του κινδύνου μετάδοσης λοιμώξεων με το αίμα, ιστούς και κύτταρα, καθώς και την έλλειψη μέτρων για τη διατήρηση επαρκούς επιπέδου προσφοράς.
Ωστόσο βασικός πυλώνας και στη νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία παραμένει η «Εθελοντική και μη Αμειβόμενη Δωρεά Αίματος», που συμβάλλει στην επίτευξη υψηλών προτύπων ασφαλείας της μετάγγισης και επομένως στην προστασία της ανθρώπινης υγείας, καθώς και στο σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και στην προστασία των πλέον ευάλωτων ατόμων της κοινωνία.
Η οδηγία αυτή πρέπει να έχει εφαρμοστεί από τις χώρες έως το 2027.
Οι απαιτήσεις συνοψίζονται σε τέσσερις κομβικές κατηγορίες που πολύ περιληπτικά περιλαμβάνουν:
Ενίσχυση της προστασίας της υγείας ασθενών και αιμοδοτών
- Θέσπιση και εφαρμογή υψηλών προτύπων για την ασφάλεια και την ποιότητα μέσω τεχνικών και κατευθυντήριων οδηγιών που αναπτύσσονται κυρίως από φορείς εμπειρογνωμόνων με βάση επικαιροποιημένα επιστημονικά στοιχεία
- Ανανεωμένη δέσμευση στην αρχή της Εθελοντικής και μη Αμειβόμενης Δωρεάς, προστατεύοντας τους δότες από την εκμετάλλευση και τους κινδύνους για την υγεία τους, χωρίς να αποθαρρύνει τις δωρεές
- Βελτίωση της αναφοράς και της παρακολούθησης των ανεπιθύμητων αντιδράσεων
Διευκόλυνση της καινοτομίας
- Κοινές διαδικασίες αδειοδότησης σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης για καινοτόμα σκευάσματα SoHO
- Φορέας παροχής συμβουλών σχετικά με το ρυθμιστικό καθεστώς κάθε ουσίας ή προϊόντος
Εναρμόνιση, απλούστευση και υποστήριξη
- Εφαρμογή της εποπτείας με βάση τον κίνδυνο, για αποδοτικότερη χρήση των πόρων (για την έγκριση εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων, τη διενέργεια επιθεωρήσεων, κα)
- Εφαρμογή κοινών τεχνικών κατευθυντήριων γραμμών με παράλληλη διασφάλιση της δυνατότητας των κρατών μελών να έχουν αυστηρότερους κανόνες
- o Συλλογή πληροφοριών για την προσφορά, την ποιότητα και την ασφάλεια των SoHO, για την εποπτεία, την πολιτική και την έρευνα
- Υποστήριξη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς τα κράτη μέλη μέσω εκπαίδευσης και ενημέρωσης των αρχών, κοινών δραστηριοτήτων, και ανάπτυξης συμβουλευτικού μηχανισμού
Ψηφιοποίηση
- Κοινή ή συμβατή πληροφοριακή πλατφόρμα για τη διευκόλυνση της υποβολής στοιχείων και την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των κρατών.
Ας έρθουμε στη δική μας πραγματικότητα και ας δούμε που βρίσκεται η χώρα μας μέσα σ’ αυτό το Ευρωπαϊκό περιβάλλον, και ποιες είναι οι προκλήσεις της νέας εποχής.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας (Ε.ΚΕ.Α.) για το έτος 2023 το ποσοστό του αίματος που προσφέρεται από συστηματικούς Εθελοντές Αιμοδότες αποτελεί το 68,7% της συνολικής συλλογής, σε αντίθεση με σχεδόν το 100% στις χώρες της Ευρώπης.
Το υπόλοιπο καλύπτεται από Αιμοδότες του συγγενικού και φιλικού περιβάλλοντος των ασθενών, οι οποίοι με την κατάλληλη ενημέρωση θα μπορούσαν να γίνουν τακτικοί Εθελοντές Αιμοδότες, γεγονός που πρέπει να αποτελεί εθνική στρατηγική.
Παράλληλα απαιτείται η εφαρμογή καθολικού συστήματος ποιότητας στις Υπηρεσίες Αιμοδοσίας, οι βασικές αρχές του οποίου περιγράφηκαν παραπάνω. Προς την κατεύθυνση αυτή απαιτείται δέσμευση της Πολιτείας, αλλά και της Επιστημονικής Κοινότητας που θα πρέπει να θέσει και να εφαρμόσει επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες για ένα Ευρωπαϊκό Σύστημα Αιμοδοσίας προς όφελος της κοινωνίας.
Τούτων δοθέντων, τα μηνύματα και οι στόχοι της Παγκόσμιας Ημέρας Εθελοντή Αιμοδότη, αλλά και οι υποχρεώσεις που έχουμε ως Επαγγελματίες Υγείας συνοψίζονται στα εξής:
- Να ευχαριστούμε και αναγνωρίζουμε τα εκατομμύρια των Εθελοντών Αιμοδοτών που έχουν συμβάλει στην υγεία και την ευημερία εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο.
- Να τονίζουμε τη συνεχή ανάγκη για τακτική, Μη Αμειβόμενη Αιμοδοσία ώστε να επιτευχθεί καθολική πρόσβαση στην ασφαλή μετάγγιση αίματος.
- Να προωθούμε την κουλτούρα της τακτικής αιμοδοσίας μεταξύ των νέων και του κοινού ώστε να αυξάνεται η ποικιλομορφία και η βιωσιμότητα της δεξαμενής των αιμοδοτών.
**Δρ Ελισάβετ Γρουζή, Αιματολόγος, Συντονίστρια Διευθύντρια της Νοσοκομειακής Υπηρεσίας Αιμοδοσίας και Υπεύθυνη του Ιατρείου Διαταραχών Αιμόστασης στο Ογκολογικό Νοσοκομείο «Άγιος Σάββας», Πρόεδρος ΔΣ της Ελληνικής Αιματολογικής Εταιρείας
