Το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη διαχείριση των ζωικών υποπροϊόντων, αποτελείται από́ δυο ευρωπαϊκούς κανονισμούς [Κανονισμός (ΕΚ) 1069/2009 και Κανονισμός (ΕΕ) 142/2011] που περιλαμβάνουν αυστηρούς υγειονομικούς κανόνες για τη διαχείριση και χρήση των ζωικών υποπροϊόντων και των παράγωγων προϊόντων αυτών.
Η χώρα μας κατά́ το παρελθόν, επέδειξε μειωμένη ικανότητα προσαρμογής με τις απαιτήσεις της νομοθεσίας σχετικά́ με τη διαχείριση των ζωικών υποπροϊόντων. Η έλλειψη κατάλληλων υποδομών διαχείρισης, η ανεξέλεγκτη απόρριψη των εν λόγω υλικών, η μη εφαρμογή ενός αξιόπιστου και αποτελεσματικού συστήματος επίσημων ελέγχων οδήγησε στην καταδικαστική, για τη χώρα μας, Απόφαση του Ευρωπαϊκού́ Δικαστηρίου (Υπόθεση C-248/08), για τη μη ορθή́ διαχείριση των ζωικών υποπροϊόντων, (17/12/2009) δυνάμει της οποίες επιβλήθηκε πρόστιμο στην Ελλάδα.
Για να γίνει αντιληπτό γιατί η διαχείριση ζωικών υποπροϊόντων μας αφορά και πως συνιστά μία αδιανόητη υγειονομική βόμβα, αρκεί απλώς να σκεφτούμε ότι χιλιάδες κρεοπωλεία στη χώρα καθώς και χιλιάδες καταστήματα super market κάπου θα πρέπει να διοχετεύουν το δέρμα, το αίμα, τα κέρατα, τις οπλές, διαφόρους ιστούς, το λίπος, αλλά́ και πρώην τρόφιμα ζωικής προέλευσης (κρέας, ψάρια, αυγά́, γάλα…) που δεν είναι πλέον κατάλληλα για να καταναλωθούν από τον άνθρωπο.
Πώς διασφαλίζουμε ότι το υλικό αυτό που ισοδυναμεί όπως πλέον είναι προφανές με υγειονομική βόμβα, δεν καταλήγει σε ρέματα, ποτάμια, πλαγιές βουνών και παράνομες χωματερές; Υπάρχει ασφαλιστική δικλίδα; Υπάρχει, ναι. Οι ειδικές μονάδες επεξεργασίας τέτοιον ζωικών υποπροϊόντων. Η δημιουργία 3-4 τέτοιων μονάδων βελτίωσε μεν την εικόνα μας στα ευρωπαϊκά όργανα που μας επιβλέπουν αυστηρά αλλά η Ελλάδα απέχει από το επίπεδο που πρέπει ακόμα. Ενδεικτικό παράδειγμα συνιστά ολόκληρη η Πελοπόννησος στην οποία υπάρχει μόνο μία τέτοια μονάδα και η οποία εξυπηρετεί σχεδόν 2.500 κρεοπωλεία, 500 super market και στην οποία μονάδα καταλήγουν επίσης και εκατοντάδες νεκρά ζώα που προκύπτουν από ατυχήματα στις εθνικές οδούς ή άλλους λόγους.
Πώς προκύπτει τώρα ως κατεπείγον θέμα διακινδύνευσης της δημόσιας υγείας;
Η προαναφερόμενη εταιρεία FARGECO της Πελοποννήσου, τηρώντας την προβλεπόμενη αδειοδοτική διαδικασία για την έγκριση εγκατάστασης και λειτουργίας της Μονάδας Μεταποίησης, έχει νομίμως λάβει: Την υπ’ αρ. 95703/04-06-2021 απόφαση του Γενικού Διευθυντή Χωροταξίας και Περιβαλλοντικής Πολιτικής ΑΔΠΔΕΙ περί Έγκρισης των Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) και την υπ’ αρ. 129352/10.8.2022 τροποποίηση αυτής.
Την υπ’ αριθ. 312547/ 30.09.2021 απόφαση του αντιπεριφερειάρχη της Π.Ε. Αρκαδίας με την οποία χορηγήθηκε έγκριση (άδεια) εγκατάστασης της Μονάδας. Επιπροσθέτως έχει προβεί στην υπ’ αριθ. 1257469/01.09.2022 Γνωστοποίηση Λειτουργίας.
Παραδόξως και ενώ στην ίδια περιοχή λειτουργεί σε απόσταση 500μ. και μονάδα επεξεργασίας σκουπιδιών, ο Δήμος Τρίπολης και ορισμένοι κάτοικοι της περιοχής με την υπ’ αρ. Ε1620/2021 Αίτηση Ακυρώσεως και συγχρόνως η Περιφέρεια Πελοποννήσου με την υπ’ αρ. Ε2388/2021 Αίτηση Ακυρώσεως προσέφυγαν ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας και αιτούνται την ακύρωση της υπ’ αρ. 95703/04-06-2021 απόφασης της ΑΕΠΟ καθώς και της υπ’ αριθ. 312547/ 30.09.2021 απόφασης χορήγησης άδειας εγκατάστασης. Η Εταιρεία FARGECO έχει ασκήσει παρέμβαση στις ακυρωτικές δίκες προς υποστήριξη των έννομων συμφερόντων της. Οι κύριες αιτήσεις αυτές συζητήθηκαν στις 5/4/23 και αναμένεται να κριθεί επί της ουσίας η νομιμότητα της λειτουργίας της μονάδας που εξυπηρετεί το 42% της χώρας και ολόκληρη την Πελοπόννησο! Μπροστά στον κίνδυνο να στερηθεί η χώρα σχεδόν τη μισή της δυναμικότητα με έγγραφο της η αρμόδια υπηρεσία κτηνιατρικής / Δημόσιας Υγείας υπογραμμίζει προς την περιφέρεια Πελοποννήσου την άμεση διακινδύνευση της δημόσιας υγείας που με βεβαιότητα θα προκύψει από ενδεχόμενη διακοπή λειτουργίας της μονάδας ειδικά τον Απρίλιο, δηλαδή το μήνα του Πάσχα.
Συγκεκριμένα το έγγραφο με στοιχεία 142/98752 – 31.3.2023 αναφέρει:
«…Επισημαίνεται δε ότι, η συγκεκριμένη μονάδα αποτελεί́ μια από́ τις ελάχιστες μονάδες μεταποίησης (η μοναδική́ στην Περιφέρεια Πελοποννήσου) που δραστηριοποιούνται στον τομέα της διαχείρισης των ζωικών υποπροϊόντων και έχουν πανελλαδική́ εμβέλεια λόγω μεγάλής δυναμικότητας στη διαχείριση των υλικών. Αποτελεί́ συνεπώς μια σημαντική́ εγκατάσταση υγειονομικού́ ενδιαφέροντος, με σημαντικό́ ρόλο στην προάσπιση της δημόσιας υγείας, της υγείας των ζωών και του περιβάλλοντος. Ιδιαιτέρα την περίοδο αυτή́, λόγω της εορτής του Πάσχα, όπου όλα τα σφαγεία της Χώρας λειτουργούν στο μέγιστο της δυναμικότητας τους, η λειτουργία της συγκεκριμένης μονάδας αποτελεί́ την αναγκαία και ικανή́ συνθήκη για την ορθή́ διαχείριση των τεράστιων παραγομένων ποσοτήτων ζωικών υποπροϊόντων από́ τα σφαγεία. Σε διαφορετική́ περίπτωση, προκύπτουν σημαντικές υγειονομικές, περιβαλλοντικές αλλά́ και οικονομικές συνέπειες, τόσο για την τοπική́ κοινωνία αλλά́ και γενικότερα για όλη τη Χώρα.
Κατόπιν των ανωτέρω και με αίσθημα ευθύνης, προτείνεται η συνέχιση της λειτουργίας της συγκεκριμένης μονάδας τουλάχιστον μέχρι τα τέλη Απρίλιου, προκειμένου να μπορέσει να διαχειρισθεί́ τον μεγάλο όγκο των παραγόμενων ζωικών υποπροϊόντων που θα προκύψουν από́ τις σφαγές σημαντικού́ αριθμού́ ζώων, ενόψει του Πάσχα.»
Παρόλα αυτά 4 κάτοικοι της περιοχής, ενδεχομένως με υποστήριξη της πολιτικής ηγεσίας της περιφέρειας, κόντρα στον προφανή κίνδυνο για τη δημόσια υγεία, ζήτησαν και πέτυχαν με ασφαλιστικά μέτρα τη διακοπή λειτουργίας της μονάδας αντί να περιμένουν την οριστική απόφαση του ΣτΕ. Δηλαδή ενώ 5/4/23 συζητήθηκε όλη η ουσία και σε λίγο διάστημα το ΣτΕ θα αποφασίσει οριστικά, κάποιοι ήθελαν οπωσδήποτε έστω και προσωρινά η μονάδα του 42% της χώρας και η μοναδική της Πελοποννήσου να κλείσει προσωρινά με αποτέλεσμα να προκληθεί η χρεοκοπία της και ακόμα και αν δικαιωθεί σε 2-3 μήνες από το ΣτΕ τελικά να έχει εξαφανιστεί από το χάρτη.
Αυτή η περίεργη βιασύνη γίνεται κραυγαλέα δεδομένου ότι βάζει βόμβα στα θεμέλια της δημόσιας υγείας της περίοδο του Πάσχα και το αμέσως προσεχές διάστημα και η αρμόδια υπηρεσία δημόσιας υγείας επανέρχεται αναφέροντας στις 7/4/23 ( έγγραφο 462/107982 ) με δραματικό τόνο για τη μονάδα αυτή:
Ιδιαίτερα την περίοδο αυτή́, λόγω της εορτής του Πάσχα, όπου όλα τα σφαγεία της χώρας λειτουργούν στο μέγιστο της δυναμικότητας τους, η λειτουργία της συγκεκριμένης μονάδας αποτελεί́ την αναγκαία και ικανή́ συνθήκη για την ορθή διαχείριση των τεράστιων παραγόμενων ποσοτήτων ζωικών υποπροϊόντων από́ τα σφαγεία. Η μη ορθή διαχείριση των παραγόμενων ΖΥΠ από́ τις παραγωγικές εγκαταστάσεις της Περιφέρειας Πελοποννήσου και των όμορων Περιφερειών, θα δημιουργήσει ανεξέλεγκτη εναπόθεση αυτών σε χώρους μη εγκεκριμένους, θα πλήξει την εικόνα της χώρας, εντός και εκτός Ελλάδος και ίσως θέσει σε κίνδυνο, τις προσπάθειες τόσων χρόνων, αναφορικά́ με τη συμμόρφωση της χώρας στην ευρωπαϊκή́ νομοθεσία των ΖΥΠ και στην απόφαση του Ευρωπαϊκού́ Δικαστηρίου.
Το έγγραφο κοινοποιείται στον περιφερειάρχη Πελοποννήσου ο οποίος πλέον λαμβάνει γνώση ευθέως για τα δεδομένα. Είναι δε εξωφρενικό ότι κώφευσε στη βεβαιότητα διακινδύνευσης δημόσιας υγείας και έδωσε μόνο παράταση μέχρι τη μεγάλη Παρασκευή προκειμένου να ολοκληρωθεί η επεξεργασία των υφιστάμενων ποσοτήτων της μονάδας αντί να παρατείνει τη λειτουργία μέχρι την οριστική απόφαση του ΣτΕ. Συνεπώς επέλεξε ευθέως ο κος Νίκας βάζοντας ένα αδιανόητο αυτογκόλ στη δημόσια υγεία των πολιτικών του συνόρων να προχωρήσει σε μία επιλογή κόντρα στη διεύθυνση δημόσιας Υγείας που ανέδειξε ότι η χώρα τον Απρίλιο θα αντιμετωπίσει υγειονομική βόμβα.
Το ρεπορτάζ μας είναι σχεδόν σοκαριστικό για τη συνέχεια. Οι λοιπές υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής ανάπτυξης πέταξαν το μπαλάκι στο Υπουργείο Υγείας προς έκδοση Υγειονομικής διάταξης στο οποίο και υπέδειξαν ότι η δημόσια υγεία τελικά είναι δική του υπόθεση! Το υπουργείο Υγείας πέταξε το μπαλάκι της Δημόσιας υγείας πίσω στο αγροτικής ανάπτυξης με το επιχείρημα ότι η υγειονομική βόμβα προκαλείται από κτηνιατρικό θέμα, ως εκ τούτου η αρμοδιότητα είναι δική τους!
Τελικά ο υπουργός υγείας μάλλον ως πιο αποτελεσματικός και ευέλικτος σε σχέση με τον Υπουργό Γεωργικής Ανάπτυξης που οι δικιές του υπηρεσίες προειδοποίησαν για την επερχόμενη υγειονομική βόμβα, και αντιλαμβανόμενος ότι σε κάθε περίπτωση οι δραματικές επιπτώσεις θα βαρύνουν ουσιαστικά και πολιτικά το δικό του υπουργείο επεξεργάζεται τη λύση που αναμένεται σήμερα και με βάση την οποία λογικά θα διασωθεί η μοναδική μονάδα της Πελοποννήσου έως την οριστική απόφαση του ΣτΕ. Ευθεία λύση θα συνιστούσε η έκδοση Υγειονομικής Διάταξης με βάση την οποία η μονάδα αυτή θα συνεχίσει τη λειτουργία της έως την έκδοση της απόφασης του ΣτΕ των αιτήσεων που συζητήθηκαν στις 5/4/23.
Εναλλακτικό σενάριο είναι η αποστολή εγγράφου με χαρακτήρα κατεπείγοντος από την αρμόδια υπηρεσία Δημόσιας Υγείας του υπουργείου Υγείας προς την περιφέρεια Πελοποννήσου με την οποία θα ζητείται η άμεση ανάκληση της απόφασης αναστολής λειτουργίας της μονάδας έως την έκδοση απόφασης του ΣτΕ με προφανή σκοπό να διασφαλιστεί εκτάκτως η δημόσια Υγεία. Στην περίπτωση αυτή το θέμα που ανακύπτει είναι το κατά πόσο δεσμευτικό θα είναι το έγγραφο αυτό για την περιφέρεια αν και είναι προφανές ότι θα φλερτάρουν πλέον οι αρχές της Πελοποννήσου ακόμα και με την εισαγγελία του Αρείου Πάγου αν αγνοήσουν το έγγραφο του υπουργείου Υγείας.
Αναμένεται με ενδιαφέρον η συνέχεια εντός της ημέρας. Υποθέτουμε ότι το τελευταίο που χρειάζεται η χώρα και η πολύπαθη δημόσια Υγεία είναι η ασυνεννοησία των υπουργείων και σίγουρα είναι και το τελευταίο που χρειάζεται η ΝΔ πριν τις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση θεωρείται αδιανόητο να μείνει αθωράκιστη η χώρα στο θέμα αυτό απλά επειδή ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου ανεξήγητα χωρίς plan B βιάζεται να φέρει την περιοχή του προ τετελεσμένων πριν το ΣτΕ αποφασίσει οριστικά.
