Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να οπτικοποιήσουν στο μυαλό τους το πρόσωπο ενός φίλου ή το καλύτερο γεύμα που είχαν ποτέ, αλλά υπάρχουν και άλλοι που βλέπουν το μυαλό τους να αδειάζει όταν προσπαθούν να κάνουν το ίδιο. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως αφαντασία.
Με απλά λόγια, η αφαντασία είναι η αδυναμία οπτικοποίησης διανοητικών εικόνων, δηλαδή «η αδυναμία να έχουμε μια οπτική εμπειρία όταν σκεφτόμαστε πράγματα» λέει στο CNBC ο Δρ Adam Zeman, επίτιμος καθηγητής νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Exeter με εκτενή έρευνα για την αφαντασία.
Και τα άτομα με αφαντασία συνήθως δεν είναι σε θέση να φανταστούν πώς μοιάζει ένας χαρακτήρας ή η πόλη στην οποία ζει, όταν διαβάζουν ένα μυθιστόρημα. Μπορεί επίσης να δυσκολεύονται να θυμηθούν το πρόσωπο κάποιου αγαπημένου τους προσώπου που πέθανε, προσθέτει.
Οι άνθρωποι που βιώνουν αφαντασία υπολογίζεται ότι αποτελούν το 3% έως 4% του παγκόσμιου πληθυσμού και ο Zeman έχει συναντήσει και έχει μιλήσει με πάνω από 10.000 εξ αυτών.
Χρησιμοποιήστε αυτό το τεστ για να προσδιορίσετε εάν έχετε αφαντασία
Το 1973, ένας ψυχολόγος ονόματι Ντέιβιντ Μαρκς ανέπτυξε ένα ερωτηματολόγιο, που καλούσε τους ανθρώπους να οραματιστούν διαφορετικά σενάρια και να βαθμολογήσουν την ικανότητά τους να οπτικοποιούν τις σκέψεις το μυαλό τους σε μια κλίμακα από το ένα έως το πέντε.
Το CNBC παρουσιάζει μερικά σενάρια από τη δοκιμή του Μαρκς που μπορείτε να σκεφτείτε και στη συνέχεια να αξιολογήσετε πόσο ζωντανά εμφανίζονται οι εικόνες στο μυαλό σας:
Προσπαθήστε να οραματιστείτε τον ήλιο να ανατέλλει
- Μπορείτε να φανταστείτε τον ήλιο να ανατέλλει πάνω από τον ορίζοντα σε έναν μουντό ουρανό;
- Τι θα λέγατε για τον ήλιο που ανατέλλει όταν ο ουρανός είναι γαλανός και καθαρός;
- Είστε σε θέση να δείτε σύννεφα και μια καταιγίδα με αστραπές;
- Τι γίνεται με ένα ουράνιο τόξο που απλώνεται στον ουρανό;
Βαθμολογήστε τις παραπάνω απεικονίσεις χρησιμοποιώντας την κλίμακα του ερωτηματολογίου:
- Καθόλου εικόνα
- Αχνό και ασαφές/επίπεδο
- Μέτρια καθαρό και ζωηρό
- Καθαρό και ζωηρό
- Απόλυτα καθαρό και ζωντανό, σχεδόν τόσο αληθινό όσο το να το βλέπεις
Πώς παθαίνουν οι άνθρωποι αφαντασία; Μπορεί να αντιστραφεί;
Εάν δεν μπορούσατε να δείτε καμία από τις εικόνες στο μυαλό σας, τότε πιθανότατα έχετε αφαντασία. Και τις περισσότερες φορές, η αφαντασία είναι κάτι με το οποίο γεννιούνται οι άνθρωποι, σύμφωνα με τον Zeman.
«Πιστεύουμε ότι μπορεί να είναι, σε κάποιο βαθμό, γενετικό γιατί σίγουρα φαίνεται να “τρέχει” σε οικογένειες», αναφέρει. «Αν έχετε αφαντασία, οι στενοί συγγενείς σας έχουν περίπου 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να έχουν αφαντασία από ό,τι θα περιμέναμε τυχαία» προσθέτει.
So when y’all read books … y’all can see what’s being described in your head? Like when they describe character… y’all see them in your imagination?
— Light Yagami🤞🏾 (@SheIsAnon__) February 2, 2023
Επίσης, δεν φαίνεται ότι το φαινόμενο μπορεί να αντιστραφεί, λέει ο Zeman. Ωστόσο, το να έχετε αφαντασία δεν σημαίνει ότι η δημιουργικότητά σας είναι περιορισμένη.
Ενώ τα περισσότερα άτομα με αφαντασία κλίνουν περισσότερο προς τις σταδιοδρομίες στον τομέα STEM που δεν απαιτούν πολύ οπτικοποίηση, υπάρχουν «εξαιρέσεις στον κανόνα», λέει ο Zeman.
Για παράδειγμα, ο Glen Keane, ο animator που σχεδίασε την Ariel από τη «Μικρή Γοργόνα», έχει δηλώσει ανοιχτά ότι έχει αφαντασία και δεν μπορεί να οραματιστεί την πριγκίπισσα της Disney στο μυαλό του, παρόλο που τη δημιούργησε. «Λέει ότι δεν έχει κανενός είδους οπτική ιδέα για το τι πρόκειται να σχεδιάσει πριν το ζωγραφίσει. Όμως, ξέρει τι θέλει να σχεδιάσει και το καταφέρνει», λέει ο Zeman.
Υπάρχουν επίσης απίστευτοι μυθιστοριογράφοι που βιώνουν επίσης την αφαντασία, λέει ο Ζέμαν. Ωστόσο, έχει διαπιστώσει ότι οι συγγραφείς με αφαντασία που έχει συναντήσει, τείνουν να εστιάζουν περισσότερο στην πλοκή των ιστοριών τους παρά στην εξαιρετικά περιγραφική γλώσσα.
Υπάρχουν δημιουργοί που δεν είναι σε θέση να οραματιστούν στον εγκέφαλό τους και «μερικοί από αυτούς λένε ότι η αφαντασία τους τους δίνει ένα επιπλέον κίνητρο», λέει.
«Επειδή δεν μπορούν να δουν τα πράγματα στο μυαλό τους, τους δίνει ένα ισχυρότερο κίνητρο για να τα απεικονίσουν στο χαρτί».
