Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα. Στην Ελλάδα το ποσοστό των υπέρβαρων και παχύσαρκων παιδιών και εφήβων υπερβαίνει το 30-35%. Καθώς τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά ενηλικιώνονται, αντιμετωπίζουν πλήθος ιατρικών προβλημάτων που οφείλονται στην παχυσαρκία, και ευθύνονται για σημαντική αύξηση των δαπανών υγείας. Κατά συνέπεια, είναι απολύτως απαραίτητο να δοθεί έμφαση τόσο στην πρόληψη, όσο και στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, ώστε να βοηθήσουμε αποτελεσματικά στη βελτίωση της υγείας των πολιτών της χώρας μας κατά την ενήλικη ζωή, καθώς και στην ελάττωση του κόστους νοσηλείας τους λόγω των επιπλοκών της παχυσαρκίας.
Η Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, το Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών (ΙΙΒΕΑΑ) και η Εταιρεία Datamed, ανέλαβαν την υλοποίηση ενός καινοτόμου Προγράμματος κατά της παχυσαρκίας με τίτλο ‘PEDOBESITY: Ανάπτυξη Ευφυών Πολυεπίπεδων Πληροφοριακών Συστημάτων και Εξειδικευμένων Αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης για την Εξατομικευμένη Αντιμετώπιση της Παιδικής και Εφηβικής Παχυσαρκίας’ (Κωδικός Έργου: Τ1ΕΔΚ-01386), το οποίο υλοποιήθηκε στο πλαίσιο της Δράσης ΕΡΕΥΝΩ-ΔΗΜΙΟΥΡΓΩ-ΚΑΙΝΟΤΟΜΩ, συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα & Καινοτομία (ΕΠΑνΕΚ), και αποτελεί συνέχεια του Προγράμματος με τίτλο ‘Ανάπτυξη Εθνικού Συστήματος Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Υπερβαρότητας και Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία» και σύνθημα «Χάνω Βάρος – Κερδίζω Ζωή’, στα πλαίσια του οποίου αναπτύχθηκε το ‘Εθνικό Μητρώο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία’.
Σύμφωνα με τη επιστημονική υπεύθυνη του έργου κα Ευαγγελία Χαρμανδάρη, καθηγήτρια Παιδιατρικής – Παιδιατρικής Ενδοκρινολογίας, βασικά καινοτόμα αντικείμενα του έργου είναι η συλλογή και ανάλυση κλινικών, αιματολογικών, βιοχημικών, ενδοκρινολογικών και γενετικών δεδομένων ασθενών με παχυσαρκία με σκοπό την ανάπτυξη ειδικών αλγορίθμων για την εξατομικευμένη αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους, η δημιουργία πλήρως διασυνδεδεμένων εφαρμογών διαδικτύου και mobile για την ολοκλήρωση τουοικοσυστήματος εφαρμογών για την παιδική παχυσαρκία, και η ανάπτυξη πλατφόρμας ευφυούς διαχείρισης δεδομένων με χρήση καινοτόμου μεθοδολογίας ασαφών γνωστικών δικτύων και τεχνικών μοντελοποίησης από ανάλυση ιατρικών δεδομένων, για την παροχή συμβουλών εξατομικευμένης θεραπείας.
Τα παραπάνω αντικείμενα αποτελούν ένα καινοτόμο ενιαίο οικοσύστημα εφαρμογών e-Health για την εξατομικευμένη αντιμετώπιση της παχυσαρκίας σε παιδιά και εφήβους μέσα στα πλαίσια της ιατρικής ακριβείας (precision medicine) και της εξατομικευμένης ιατρικής αντιμετώπισης (personalized medical management). Από την εταιρεία Datamed, ο κ. Φοίβος Παναγόπουλος, Επιχειρησιακός Σύμβουλος, παρουσίασε την πληροφοριακή υποδομή του Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας (ΗΦΥ), την πρόσβαση των ασθενών και λοιπών επιστημόνων υγείας (Διατροφολόγων / Καθηγητών Φυσικής Αγωγής) και την mobile εφαρμογή. Η κ. Ελένη Παπαλευθέρη, Μηχανικός Λογισμικού, πραγματοποίησε επίδειξη του πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης πολυεπίπεδων δεδομένων με ενσωματωμένα μοντέλα απόφασης και πλήρως διασυνδεδεμένο με τα υπόλοιπα υποσυστήματα του οικοσυστήματος, ενώ ο κ. Νίκος Πολύζος, Καθηγητής ΔΠΘ, παρουσίασε το τελικό σχέδιο αξιοποίησης του (Business Plan).
Καταλήγοντας, η κ. Χαρμανδάρη υπογράμμισε ότι η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων που προτείνονται στο ‘Εθνικό Μητρώο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία’ πραγματοποιήθηκε μέσα στα πλαίσια λειτουργίας του Ιατρείου Αντιμετώπισης Αυξημένου Βάρους Σώματος, Μονάδα Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Διαβήτη, Α’ Παιδιατρική Κλινική Ιατρικής Σχολής Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων “Η Αγία Σοφία”. Ανάλυση των δεδομένων από το Ιατρείο έδειξε ότι οι παρεμβάσεις που εφαρμόζουμε οδηγούν σε ελάττωση των ποσοστών υπέρβαρου και παχυσαρκίας κατά 30% σε ένα έτος.
«Στόχος μας είναι 5 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του πρωτοποριακού αυτού έργου τα ποσοστά υπέρβαρου και παχυσαρκίας στην Ελλάδα να έχουν ελαττωθεί κατά 15-20%» τόνισε. Τέλος, εξέφρασε την πεποίθηση ότι η καταγραφή, πρόληψη, εξατομικευμένη αντιμετώπιση και διαχρονική παρακολούθηση όλων των παιδιών και εφήβων στην χώρα μας με την χρήση ευφυών πληροφοριακών συστημάτων και συστημάτων υποστήριξης εξατομικευμένων αποφάσεων μπορεί να συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, και απηύθυνε πρόσκληση στην Ιατρική Κοινότητα, και ιδιαίτερα στους Παιδιάτρους και τους Ενδοκρινολόγους, να ανταποκριθούν θετικά στην πρωτοποριακή αυτή προσπάθεια.
Η παχυσαρκία κατά την παιδική και εφηβική ηλικία αποτελεί ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα δημόσιας υγείας του 21ου αιώνα
41 εκατομμύρια παιδιά προσχολικής ηλικίας (<5 έτη) είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. 340 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι ηλικίας 5-19 ετών είναι επίσης υπέρβαρα ή παχύσαρκα ενώ 124 εκατομμύρια παιδιά και έφηβοι είναι μόνο παχύσαρκα. Η επίπτωση της παχυσαρκίας είναι αυξημένη όχι μόνο σε χώρες υψηλού αλλά και χαμηλού και μέσου κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου.
Στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία του 2022, ο επιπολασμός υπέρβαρου και παχυσαρκίας καταγράφεται ως εξής:
- 21% στην προσχολική ηλικία
- 41% στη σχολική και εφηβική ηλικία.
Σύμφωνα με τους ειδικούς είναι σημαντικά υψηλότερα τα νούμερα από το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών κατά 155 στην προσχολική ηλικία και 25% στη σχολική και εφηβική ηλικία.
Επίσης, σε 85.000-100.000 γεννήσεις ανά έτος τα τελευταία 18 χρόνια υπολογίζονται ότι 500,000 – 600,000 παιδιά και έφηβοι είναι υπέρβαροι ή παχύσαρκοι.
Τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά είναι πιο πιθανόν να έχουν παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή, και να αναπτύξουν σε νεαρότερη ηλικία νοσήματα που οδηγούν σε πρώιμη θνησιμότητα. Η πιθανότητα αυτή κυμαίνεται από 8% εάν είναι 1-2 ετών και οι γονείς δεν έχουν παχυσαρκία έως 79% εάν είναι 10 – 14 ετών και έχουν τουλάχιστον έναν παχύσαρκο γονέα
Το κόστος της παχυσαρκίας
Η παχυσαρκία ευθύνεται και για σημαντικά υψηλό ποσοστό́ των δαπανών της δημόσιας υγείας. Το επιπρόσθετο ετήσιο κόστος νοσηλείας στις ΗΠΑ φτάνει τα 78.5 δισ. δολάρια ενώ υπολογίζεται να φτάσει τα 860.7 έως 956.9 δισ. δολάρια μέχρι το 2030. Δηλαδή 1 στα 6 δολάρια που δαπανώνται για την υγειονομική περίθαλψη.
Στη Μεγάλη Βρετανία φτάνει τα 2 δισ. λίρες ενώ, στην Ελλάδα το εκτιμώμενο κόστος είναι 5.8 – 6.5 δισ. ευρώ.
Αναγκαία η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας
Έμφαση στην πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας κατά την παιδική και εφηβική ηλικία πρέπει να δοθεί από όλους τους φορείς σύμφωνα με τους επιστήμονες. Η βελτίωση της υγείας των πολιτών της χώρας μας κατά την ενήλικη ζωή θα προσφέρει και ελάττωση του κόστους νοσηλείας λόγω των επιπλοκών της παχυσαρκίας στην ενήλικη ζωή. Επίσης θα μειωθούν τα χρόνια νοσήματα που συνδέονται με την παχυσαρκία.
Εθνικό Μητρώο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας
Χρειάζεται βέβαια ένα σοβαρό πρόγραμμα με καταγραφή και παρακολούθηση τω παιδιών σε όλη τη χώρα και καθοδήγηση από τους παιδιάτρους. Το Εθνικό Μητρώο Πρόληψης και Αντιμετώπισης της Παχυσαρκίας κατά την Παιδική και Εφηβική Ηλικία παρέχει χρήσιμες πληροφορίες στους επιστήμονες υγείας και θα βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
