Ο καρκίνος του παγκρέατος αποτελεί έναν από τους πιο επιθετικούς καρκίνους με εξαιρετικά φτωχή πρόγνωση Μάλιστα, στα περιστατικά όπου ο όγκος διηθεί μεγάλες φλέβες και αρτηρίες γύρω από το πάγκρεας, η μέση επιβίωση στατιστικά είναι γύρω στους 9 μήνες. Αυτοί οι όγκοι (με εμπλοκή φλέβας ή αρτηρίας) θεωρούνται ανεγχείρητοι και ελάχιστα μόνο κέντρα παγκρεατικής χειρουργικής μπορούν να τους αντιμετωπίσουν.
Ο Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής, Mayo Clinic, Ιδρυτής του Ελληνικού Ινστιτούτου Παγκρέατος και Διευθυντής Α’ Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου Μητέρα-Υγεία, κ. Γρηγόρης Τσιώτος και η χειρουργική του ομάδα εδώ και αρκετά χρόνια πρωτοπορούν επί ελληνικού εδάφους, μετατρέποντας συμβατικά ανεγχείρητους όγκους σε εγχειρήσιμους, αυξάνοντας σημαντικά το προσδόκιμο ζωής αυτών των ασθενών. Πρόκειται για πολύ απαιτητικές επεμβάσεις που απαιτούν εξειδίκευση και μακρόχρονη εμπειρία στην παγκρεατική χειρουργική, που όπως μας εξηγεί ο κ. Τσιώτος, ακόμη και η παραμικρή λεπτομέρεια μπορεί να επηρεάσει την έκβαση του τελικού αποτελέσματος. Πού επικεντρώνονται οι προσπάθειες των ειδικών στην μάχη κατά του καρκίνου του παγκρέατος και σε τι μπορούμε να ελπίζουμε στο μέλλον; Όλες οι απαντήσεις στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Κύριε Τσιώτο, πρόσφατα είδε το φως της δημοσιότητας μια ακόμη πρωτοποριακή επέμβαση που φέρει τη υπογραφή της χειρουργικής σας ομάδας για ένα εξαιρετικά απαιτητικό και περίπλοκο περιστατικό παγκρεατικού καρκίνου. Θα ήθελα να μας πείτε λίγα λόγια για την επέμβαση αυτή και τι ακριβώς σηματοδοτεί για τους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος.
Πράγματι, ήταν η πιο πρόσφατη επιστημονική μας δημοσίευση για μία εγχείρηση που έγινε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μάλιστα, σε όλο τον κόσμο έχουν γίνει μόνο 31 τέτοιες εγχειρήσεις. Επρόκειτο για έναν θεωρούμενο ως ανεγχείρητο καρκίνο παγκρέατος, ο οποίος διηθούσε (δηλαδή ενθυλάκωνε) την μεγάλη και μοναδική αρτηρία που δίνει αίμα στο ήπαρ. Ο όγκος είχε μεγάλη έκταση και κατελάμβανε όλο το μήκος της αρτηρίας, από την αρχή της (έκφυση) έως την είσοδό της στο ήπαρ. Τέτοιοι όγκοι θεωρούνται παντού ανεγχείρητοι εκτός από ελάχιστα κέντρα παγκρεατικής χειρουργικής παγκοσμίως. Αυτό που κάναμε ήταν να αφαιρέσουμε όλη την μεγάλη και κρίσιμη αυτή αρτηρία, μαζί φυσικά με τον όγκο του παγκρέατος και βέβαια να αντικαταστήσουμε την αρτηρία αυτή με φλεβικό μόσχευμα (bypass), ώστε να διατηρηθεί η φυσιολογική παροχή αίματος στο ήπαρ. Ήταν μία εξαιρετικά απαιτητική τεχνικά εγχείρηση με πολύ μεγάλο βαθμό δυσκολίας που όμως τελείωσε με απόλυτη επιτυχία.
Αυτό που σηματοδοτεί η εγχείρηση αυτή, όπως και αρκετές παρόμοιες που κάναμε μετά από αυτήν, είναι η μετατροπή των ανεγχείρητων καρκίνων σε εγχειρήσιμους. Αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος που δίνει την δυνατότητα θεραπείας. Όταν λόγω της εμπλοκής (διήθησης) των μεγάλων αρτηριών και φλεβών γύρω από το πάγκρεας, ο όγκος θεωρείται ανεγχείρητος, τότε η μέση επιβίωση στατιστικά είναι γύρω στους 9 μήνες. Όταν όμως οι αρτηρίες και οι φλέβες αυτές αφαιρούνται μαζί με τον όγκο, τότε η επιβίωση στατιστικά φθάνει τα 3 χρόνια, δηλαδή σχεδόν τετραπλασιάζεται. Έχουμε ασθενείς που έχουν ξεπεράσει τώρα τα 4, 5, 6, 7, ή 8 χρόνια.
Η ομάδα σας εδώ και χρόνια αναλαμβάνει την αντιμετώπιση συμβατικά «ανεγχείρητων» όγκων μετατρέποντάς τους σε εγχειρήσιμους, διευρύνοντας σημαντικά το φάσμα των ασθενών που μπορούν να επωφεληθούν της χειρουργικής θεραπείας για τον παγκρεατικό καρκίνο. Ποια είναι τα προαπαιτούμενα για να μπορεί μια χειρουργική ομάδα να αναλάβει τέτοια περιστατικά;
Από το 2012 αρχίσαμε να αφαιρούμε την διηθημένη πυλαία φλέβα σε ασθενείς με καρκίνο παγκρέατος. Από τότε, έχουμε ήδη συμπληρώσει περίπου 80 τέτοια περιστατικά. Η εμπειρία μας συνεχώς αυξάνεται γιατί πλέον μας έρχονται κυρίως ασθενείς που θεωρούνται ως ανεγχείρητοι. Είναι απολύτως απαραίτητο να υπάρχει αυστηρότατα συγκροτημένη και συγκεκριμένη χειρουργική ομάδα. Θεμελιώδες μέρος της ομάδας μας είναι ένας πολύ υψηλού επιπέδου αγγειοχειρουργός, όπως και αναισθησιολόγος. Αλλά επειδή και η παραμικρή λεπτομέρεια έχει κρίσιμη σημασία, σε αυτές τις ιδιαίτερες εγχειρήσεις συμμετέχει μία συγκεκριμένη, η ίδια πάντοτε, νοσηλεύτρια χειρουργείου. Αυτές οι εγχειρήσεις είναι δυνητικά πολύ επικίνδυνες εάν δεν ελέγξουμε όλους τους παράγοντες.
Αν κοιτάξουμε πίσω, αν γυρίσουμε πίσω μια δεκαετία θα λέγατε ότι έχουν υπάρξει σημαντικά βήματα στη χειρουργική θεραπεία του παγκρεατικού καρκίνου; Ποιες ήταν οι επεμβάσεις-‘ορόσημα’ που άνοιξαν νέους δρόμους στη θεραπεία των ασθενών;
Σαφέστατα έχει συντελεστεί πρόοδος. Σε ό,τι αφορά τις επεμβάσεις – «ορόσημα», τέτοιες είναι η αφαίρεση πυλαίας φλέβας αφ’ ενός, και οι αφαιρέσεις ηπατικής και άνω μεσεντερίου αρτηρίας αφ’ ετέρου, με τα αντίστοιχα φυσικά bypass. Αυτές οι δύο εγχειρήσεις έχουν αυξήσει κατά πολύ την μετατροπή του ανεγχείρητου καρκίνου σε εγχειρήσιμο. Όπως είπαμε και πρίν, αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος να υπάρξει προοπτική θεραπείας. Αλλιώς το προσδόκιμο επιβίωσης είναι πολύ περιορισμένο. Βέβαια, πρέπει να τονιστεί ότι για να μπορέσουμε, με πολύ προχωρημένες τεχνικές, να κάνουμε τέτοιες εγχειρήσεις, απόλυτο προαπαιτούμενο είναι η σωστή και πλήρης προεγχειρητική χημειοθεραπεία και μερικές φορές και ακτινοθεραπεία. Χωρίς αυτές, η χειρουργική τεχνική μόνη της προφανώς δεν αρκεί.
Σε χειρουργικό επίπεδο, πού επικεντρώνονται τα μελλοντικά βήματα των εξειδικευμένων στη παγκρεατική χειρουργική ιατρικών ομάδων;
Επικεντρώνονται στην περαιτέρω αύξηση της μετατροπής των ανεγχείρητων καρκίνων σε εγχειρήσιμους. Δυστυχώς, την στιγμή της διάγνωσης, μόνο 15% τέτοιων καρκίνων είναι εγχειρήσιμοι και 40% έχουν ήδη κάνει μεταστάσεις, οπότε δεν τίθεται θέμα εγχείρησης σε αυτούς. Όμως, το υπόλοιπο 45% είναι ακριβώς ασθενείς με όγκους που θεωρούνται ανεγχείρητοι λόγω εμπλοκής (διήθησης) των μεγάλων αρτηριών και φλεβών. Είναι σχεδόν οι μισοί ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος. Είναι πολύ μεγάλος αριθμός. Στατιστικά υπολογίζεται σε 350 περίπου κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Άρα, το να μπορέσουμε να μεταφέρουμε όσους περισσότερους από αυτούς τους 350 στην εγχειρήσιμη ομάδα, έχει κρισιμότατη και μέγιστη σημασία. Αυτό είναι το μοναδικό στοιχείο από το οποίο εξαρτάται η δυνατότητα θεραπείας ή όχι.
Ποιος είναι ο Γρηγόρης Τσιώτος
Ο κος Γρηγόρης Τσιώτος, από αρχή της ειδικότητάς του στην Mayo Clinic (1990-1995), ανέπτυξε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον για την χειρουργική του ήπατος, του παγκρέατος και του πεπτικού γενικότερα. Το 1995 ήταν 1 από τους 4 μόνο χειρουργούς σε όλη την Αμερική που έγιναν δεκτοί για να ασκήσουν αυτήν την υποειδικότητα. Στην Ελλάδα ως σήμερα κανένας άλλος χειρουργός δεν έχει τέτοια πιστοποίηση, όχι μόνο από ίδρυμα επιπέδου Mayo Clinic, αλλά και από οποιοδήποτε άλλο από τις ΗΠΑ.
Τo 2021 o κ. Γρηγόρης Τσιώτος ίδρυσε το Ελληνικό Ινστιτούτο Παγκρέατος, το οποίο στοχεύει στην προαγωγή και στην διάχυση της γνώσης για τις νόσους του παγκρέατος και τη σύγχρονη και αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.
Για περισσότερες πληροφορίες επικοινωνήστε με τον Χειρουργό κ. Τσιώτο Γρηγόριο, Επίκ. Καθηγητής Χειρουργικής Mayo Clinic & Διευθυντής Α΄ Χειρουργικής Κλινικής του Nοσοκομείου ΜΗΤΕΡΑ-ΥΓΕΙΑ, στα τηλ. 210 6867688 & 6972094230 ή επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.hpi.gr
