Μια σημαντική εκδήλωση για την δράση Ψυχική Υγεία και Ζωή, πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 26 Μάϊου 2022 στο Δήμο Παπάγου-Χολαργού. Θέμα της εκδήλωσης ήταν: «Η πανδημία και ο ψυχισμός γυναικών & παιδιών – Η επόμενη ημέρα».
Στην εκδήλωση μίλησαν η υφυπουργός Υγείας αρμόδια για θέματα Ψυχικής Υγείας Ζωή Ράπτη, ο δήμαρχος Παπάγου -Χολαργού Ηλίας Αποστολόπουλος, η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής, Νεολαίας και Προώθησης της Απασχόλησης Μαρία Αθανασάκου – Μουντάκη, η πρόεδρος Δ.Ε. του Φορέα «Θάλπος-Ψυχική Υγεία» Αθηνά Πάσσιου, ο ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής παιδιών-εφήβων, νέων και ενηλίκων-διδάκτωρ Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Χάρης Καραμπέτσος και η εκπαιδευτική ψυχολόγος Στέλλα Αργυρίου.
Η υφυπουργός Ψυχικής Υγείας κα Ζωή Ράπτη στην ομιλία της τόνισε ότι η πανδημία ξέσπασε ξαφνικά και δεν άφησε κανέναν ανεπηρέαστο. «Άλλαξε τη ζωή όλων μας ανεξαιρέτως» επεσήμανε η υφυπουργός συμπληρώνοντας «Ωστόσο, οι έρευνες δείχνουν ότι οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού μας επηρεάστηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό, με τις γυναίκες και τα παιδιά να έχουν υποστεί πρόσθετη ψυχική επιβάρυνση».
Οι γυναίκες, όπως ανέφερε, ανέλαβαν ενεργά πολλαπλούς ρόλους στην πανδημία, ιδίως στην υγειονομική και ψυχολογική υποστήριξη του πληθυσμού, από τη θέση τους ως επαγγελματίες αλλά και ως μητέρες, κόρες, σύζυγοι. Όμως, ο αγώνας για εξισορρόπηση της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής αύξησε τον φόρτο εργασίας και είχε δυσανάλογη ψυχική επιβάρυνση με αύξηση των ποσοστών άγχους, κατάθλιψης, δυσφορίας, διαταραχών ύπνου.
«Δυστυχώς, η παραμονή στο σπίτι, σε πολλές περιπτώσεις έφερε δυσκολίες στις σχέσεις, εντάσεις και συγκρούσεις. Ως αποτέλεσμα είχαμε ραγδαία αύξηση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας. Σύμφωνα με τον ΠΟΥ Ευρώπης, αυξήθηκαν 60% πανευρωπαϊκά, με τα θύματα να είναι ως επί το πλείστων γυναίκες και παιδιά. Ενώ, λόγω των προστατευτικών μέτρων και του περιορισμού, τα παιδιά μας βίωσαν συναισθήματα ανασφάλειας, αίσθημα απώλειας, καθημερινό άγχος και συχνά έχασαν την προοπτική και την αισιοδοξία τους» εξήγησε η κα Ράπτη.
Καταφυγή τους σε αυτές τις πρωτόγνωρες και ψυχοπιεστικές συνθήκες ήταν το κυρίως το διαδίκτυο, όπως είπε. Ανέφερε μάλιστα μελέτες του ΕΚΠΑ, σύμφωνα με τις οποίεςL:
Οι συμπεριφορές διαδικτυακής εξάρτησης έφτασαν το 62,7% στους εφήβους, έναντι 40% προ καραντίνας, με περίπου 20% να εκδηλώνουν σοβαρή παραίτηση από καθημερινές υποχρεώσεις και δραστηριότητες.
Τα αγόρια ασχολήθηκαν κυρίως με gaming ενώ, τα κορίτσια επιδόθηκαν σε υπερβολική χρήση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης.
Το ποσοστό των θυμάτων διαδικτυακού εκφοβισμού και ρητορικής μίσους ανήλθε σε 50% (έναντι του 30% προ covid).
Τα παιδιά αυτά, όπως σημείωσε η υφυπουργός, εμφάνισαν προβλήματα με τη διατροφή και το βάρος τους, διαταραχές στον ύπνο, άγχος, καταθλιπτικό συναίσθημα, ακόμη και αυτοκτονικό ιδεασμό.
Στην ομιλία της η κα Ράπτη τόνισε «Ο πρωθυπουργός μας διαβλέποντας από πολύ νωρίς την επερχόμενη δεύτερη σιωπηλή πανδημία – αυτή της ψυχικής υγείας, δημιούργησε άμεσα ειδικό χαρτοφυλάκιο για την Ψυχική Υγεία και τις Εξαρτήσεις, το οποίο είχα τη μεγάλη τιμή να μου αναθέσει».
Οι δράσεις του υπουργείου Υγείας για την Ψυχική Υγεία
Η υφυπουργός αναφέρθηκε εκτενώς και σε σειρά δράσεων που έχει χαράξει το υπουργείο Υγείας για την αντιμετώπιση των προβλημάτων ψυχικής υγείας του πληθυσμού και ειδικά των ευάλωτων ομάδων.
Πρώτη εξ αυτών και πολύ βασική είναι η Αύξηση του Κρατικού Προϋπολογισμού σε 62% και η χρηματοδοτική υποστήριξη του Ταμείου Ανάκαμψης. «Δημιουργούμε νέες δομές που λειτουργούν στην Κοινότητα, σε συνεργασία με τους Δήμους και τους φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης για να υποστηρίξουμε ψυχοκοινωνικά τον γενικό πληθυσμό, τις γυναίκες και τα παιδιά μας. Έχουμε μεριμνήσει ειδικά για πληθυσμιακές ομάδες, όπως ο Αυτισμός, οι διαταραχές πρόσληψης τροφής και τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας και κακοποίησης» τόνισε η υφυπουργός.
Σημαντική δράση επίσης αποτελεί η δημιουργία Τηλεφωνικής Γραμμής Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης το 10306 για τον γενικό πληθυσμό, μέσω της οποίας, παρέχεται δωρεάν συμβουλευτική όλο το 24ωρο. «Η Γραμμή έχει δεχθεί περισσότερες από 400.000 κλήσεις. Τα αιτήματα αφορούσαν την ανάγκη των ανθρώπων για επικοινωνία και ψυχολογική υποστήριξη, τις διαπροσωπικές τους σχέσεις και τις συγκρούσεις στο οικογενειακό περιβάλλον – ακόμη και περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας» εξήγησε η κα Ράπτη.
Το υπουργείο έριξε επίσης βαρύτητα και στους κατοίκους των απομακρυσμένων ορεινών περιοχών και των ακριτικών νησιών της χώρας αναπτύσσοντας ένα Δίκτυο Τηλεψυχιατρικής σε όλη την επικράτεια. Ήδη, λειτουργούν μονάδες στη Σύμη και το Καστελόριζο.
Επιπλέον, δημιουργήθηκαν νέες κλίνες για παιδιά για την αντιμετώπιση των εκτάκτων περιστατικών, σε νοσοκομεία της Αττικής, της Πάτρας, της Αλεξανδρούπολης και της Τρίπολης. «Για να προλάβουμε την εμφάνιση και κλιμάκωση ψυχικών διαταραχών, δημιουργούμε Μονάδες Έγκαιρης Παρέμβασης στην Ψύχωση σε όλη την Επικράτεια» τόνισε η υφυπουργός Υγείας.
Παράλληλα, ξεκίνησε το πρόγραμμα «Ψυχολόγοι στα Σχολεία». «Ιδρύουμε άμεσα, Κέντρα Ημέρας στα Πανεπιστήμιά μας ξεκινώντας από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, με στόχο την ψυχολογική υποστήριξη των φοιτητών» σημείωσε η κα Ράπτη ενώ, συμπλήρωσε ότι για την αντιμετώπιση των εξαρτητικών συμπεριφορών στους νέους, λειτουργούν Κέντρα Πρόληψης για την Αντιμετώπιση των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας στους Δήμους όλης της χώρας. Ένα τέτοιο Κέντρο, το ΑΡΓΩ, λειτουργεί και για τους Δήμους Αγ. Παρασκευής και Παπάγου – Χολαργού.
«Ακόμη ένα σημαντικό μάθημα της πανδημίας, είναι η ανάγκη δημιουργίας ισχυρών συνεργασιών σε διεθνές επίπεδο. Για το λόγο αυτό, προχωρήσαμε σε συνεργασία με το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) και το “Child Mind Institute” της Νέας Υόρκης, δημιουργώντας το Εθνικό Δίκτυο Αναφοράς για το παιδί σε όλη την επικράτεια» σημείωσε.
Το υπουργείο επίσης, υπέγραψε Μνημόνιο Συνεργασίας με τη UNICEF για την βελτίωση της ψυχικής υγείας των παιδιών και των οικογενειών τους, με ειδικό αντικείμενο και την παιδική παχυσαρκία.
Επιπροσθέτως, το υπουργείο Υγείας συνεργάζεται στενά με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας που έχει θέσει την ψυχική υγεία ως έναν από τους 4 πυλώνες της πολιτικής του για την περίοδο 2020-2025. «Με τη συνδρομή του, ολοκληρώνουμε το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία με ορίζοντας δεκαετίας, με ιδιαίτερη επέμβαση στην ψυχική υγεία των νέων μας» ανέφερε η υφυπουργός Ψυχικής Υγείας.
Κλείνοντας την ομιλία της αναφορικά με τις δράσεις του υπουργείου Υγείας, τόνισε: «Πρωτοστατώντας στη διεθνή κινητοποίηση και τα διεθνή φόρα, το υπουργείο Υγείας συνεργαζόμενο με τον ΠΟΥ Ευρώπης, διοργάνωσε στην Αθήνα Σύνοδο Κορυφής για την Ψυχική Υγεία τον Ιούλιο 2021. Μέσα από τη Σύνοδο γεννήθηκε η “Διακήρυξη των Αθηνών”, κείμενο μεγάλης σπουδαιότητας για την προστασία και αναβάθμιση της ψυχικής υγείας, που επικεντρώνεται στην επίτευξη της ευημερίας, με μέριμνα στις ευάλωτες ομάδες, γυναίκες και παιδιά».
Στη συνέχεια η εκπαιδευτική ψυχολόγος Στέλλα Αργυρίου αναφέρθηκε στο πως λειτούργησαν τα μέτρα εν μέσω πανδημίας στον ψυχισμό των γυναικών, Στην ομιλία της με θέμα «Πανδημία και Ψυχισμός Γυναικών» τόνισε «Τα μέτρα του lockdown που επιβλήθηκαν από την αρχή της πανδημίας του κορωνοϊού έφεραν την κατ’ οίκον εργασία και εκπαίδευση, για όλους». Το ερώτημα που τέθηκε ωστόσο, είναι το τι συνέβη κατά τη διάρκεια αυτού του πρωτόγνωρου εγκλεισμού στις ελληνικές οικογένειες;
Οι γυναίκες, όπως εξήγησε, δυστυχώς κλήθηκαν να σηκώσουν μεγαλύτερο βάρος σε σχέση με τους άνδρες. Δύο στις πέντε δήλωσαν σε έρευνα του ΟΗΕ πως η πανδημία επηρέασε αρνητικά την ψυχική τους υγεία. Για ποιο λόγο; Αιτία όπως είπε, ήταν κυρίως το ψυχολογικό φορτίο από τη διαχείριση των οικιακών εργασιών, το οποίο συνδέθηκε με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης στρες και κατάθλιψης στις γυναίκες, συγκριτικά με τους άνδρες που κατά βάση δεν ασχολήθηκαν τόσο συστηματικά με τις δουλειές, την καθαριότητα και το μαγείρεμα.
Η εκπαίδευση των παιδιών, επίσης στο σπίτι, ήταν κυρίως δουλειά των γυναικών, όταν χρειάστηκε. Αυτό γινόταν συνήθως, παράλληλα με την εργασία τους.
«Η κατάσταση αυτή μας πήγε πολύ πίσω σε σχέση με όλες τις θετικές εξελίξεις των τελευταίων χρόνων. Δυστυχώς η λεγόμενη μη αμειβόμενη εργασία (unpaid work) είχε γένος θηλυκό. Έτσι, κινδυνεύσαμε να δούμε την επιστροφή των παραδοσιακών ρόλων» τόνισε η ομιλήτρια συμπληρώνοντας «Ελπίζω οι γενιές που θα πάρουν τη σκυτάλη από εμάς να μπορέσουν να διορθώσουν νοοτροπίες και συμπεριφορές, που εμείς δεν καταφέραμε να αλλάξουμε. Και κάθε εργασία να αποζημιώνεται έστω ηθικά. Αυτή άλλωστε είναι η έννοια της προόδου. Πρόοδος. Ακόμη ένα ατίθασο θηλυκό. Ας δώσουμε στην νέα γενιά κοριτσιών την ευκαιρία να το πάει ένα βήμα πιο μπροστά. Και ας μην ξεχνάμε πως γυναίκα πάντα θα σημαίνει ζωή».
Στη συνέχεια τη σκυτάλη πήρε ο ψυχίατρος/ψυχοθεραπευτής παιδιών-εφήβων, νέων ενηλίκων- διδάκτωρ Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Χάρης Καραμπέτσος, MD, Ph.D. Στην ομιλία του με θέμα «Μιλώντας με τα παιδιά μας μέσα στην πανδημία του φόβου» επεσήμανε, «Χρειάζεται να βοηθήσουμε τους γονείς να συνειδητοποιήσουν τι συμβαίνει, γιατί συμβαίνει και τι μπορούν να κάνουν για να επιφέρουν χρήσιμες αλλαγές στη σχέση τους και να επωμιστούν το καθήκον καθοδήγησης των παιδιών τους. Η ματιά μας (ματιά ευχής) και ο λόγος μας συνδημιουργούν τον κόσμο γύρω μας, ιδίως με τα παιδιά μας».
