Θεσπίζεται επιστρεφόμενο τέλος σε πλαστικό και αλουμίνιο. Προβλέπεται ενιαίο σύστημα εγγυοδοσίας για την ανακύκλωση και νέοι φορείς διαχείρισης αποβλήτων.
Η βιώσιμη ανάπτυξη, η εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία και η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ΦΟΔΣΑ), η επίτευξη των στόχων της ανακύκλωσης, η καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων είναι μερικά από τα βασικά σημεία του νέου νομοσχεδίου του ΥΠΕΝ.
Το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ με τίτλο «Ρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό της διαχείρισης αποβλήτων, τη βελτίωση του πλαισίου εξοικονόμησης ενέργειας, την ανάπτυξη των έργων ενέργειας και την αντιμετώπιση πολεοδομικών ζητημάτων» τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση έως τις 12 Σεπτεμβρίου 2024.
Όπως τονίζεται, σκοπός του παρόντος είναι ο εκσυγχρονισμός του πλαισίου διαχείρισης των αποβλήτων. Ειδικότερα, τροποποιούνται υφιστάμενες διατάξεις με σκοπό την αύξηση του ποσοστού της ανακύκλωσης μέσω ενός ολοκληρωμένου σχεδίου με ενεργό συμμετοχή του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, τη δημιουργία ισχυρών φορέων διαχείρισης αποβλήτων, την απλοποίηση διαδικασιών στη διαχείριση αποβλήτων και την επίλυση προβλημάτων κατά τη διαχείριση των αστικών αποβλήτων.
Η μεταρρύθμιση
Ειδικότερα σύμφωνα με τη θεματική ενότητα Εκσυγχρονισμός διαχείρισης αποβλήτων, ο εκσυγχρονισμός της διαχείρισης αποβλήτων προωθείται μέσα από την υλοποίηση μεταρρύθμισης, η οποία αποσκοπεί στην αύξηση του ποσοστού της ανακύκλωσης.
Η μεταρρύθμιση διαρθρώνεται από τις 3 βασικές πρωτοβουλίες.
Συγκεκριμένα, εφαρμογή, από το τέλος του 2025, ενός ενιαίου, πανελλαδικού συστήματος εγγυοδοσίας για πλαστικές φιάλες και φιάλες από αλουμίνιο.
Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος προβλέπονται περίπου 15.000 σημεία επιστροφής για διευκόλυνση του καταναλωτή.
Στα σημεία αυτά ο καταναλωτής θα επιστρέφει τις φιάλες και θα εισπράττει το αντίτιμο της εγγυοδοσίας. Εφαρμογή υπηρεσίας χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων, σε μικρούς νησιωτικούς και ορεινούς δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων και παροχή κατάλληλου εξοπλισμού στους υπόλοιπους.
Ρύθμιση ζητημάτων σχετικά με την εναλλακτική διαχείριση των αποβλήτων, με στόχο να κατατεθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς νέο, επιχειρησιακό σχέδιο, που θα περιλαμβάνει και τη συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών, με τριπλάσιους πόρους για την ανακύκλωση, δηλαδή περί τα 100 εκατ. ευρώ.
Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να συνάπτει με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας και τον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης προγραμματική σύμβαση του άρθρου 100 του ν. 3852/2010 (Α’ 87) και να αναλαμβάνει, ως Προϊσταμένη και Αναθέτουσα Αρχή, για λογαριασμό των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης α’ βαθμού και κατόπιν σύμφωνης γνώμης του αρμοδίου οργάνου τους, δράσεις για την προμήθεια στους δήμους, των μέσων για την υλοποίηση της χωριστής συλλογής και μεταφοράς λοιπών ανακυκλώσιμων υλικών και βιοαποβλήτων.
Στο πλαίσιο του νομοσχεδίου προβλέπεται ακόμη η δημιουργία ισχυρών φορέων διαχείρισης αποβλήτων, καθώς και η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, όταν τίθενται θέματα σχετικά με την αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων, την αποτροπή της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και την προστασία της δημόσιας υγείας, καθώς και την αντιμετώπιση προστίμων από την Ε.Ε.
Επιπλέον, ανοίγει ο δρόμος για την εφαρμογή της εναλλακτικής διαχείρισης στις πλαστικές συσκευασίες φυτοφαρμάκων, προβλέπεται η χρέωση των Δήμων ανάλογα με τις ποσότητες ανακύκλωσης στα Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), κ.ά. Αναφορικά με τις κυρώσεις επιβάλλεται πρόστιμο ύψους χιλίων (1.000) ευρώ στους φορείς του άρθρου 53 που δεν τηρούν την υποχρέωση εγγραφής και καταχώρισης των εγκαταστάσεων και δραστηριοτήτων τους στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ), που δεν εισάγουν σε ετήσια βάση στο ΗΜΑ, τα προβλεπόμενα στο άρθρο 53, στοιχεία. Αν παρέλθει άπρακτη η τρίμηνη προθεσμία για την υποβολή της εκπρόθεσμης δήλωσης της περ. α) της παρ. 2 του άρθρου 53 και αν παρέλθει άπρακτη η εξάμηνη προθεσμία για τη διόρθωση της υποβληθείσας δήλωσης της περ. β) της παρ. 2 του άρθρου 53.
Σε περίπτωση υποτροπής, το πρόστιμο ανέρχεται στο διπλάσιο του αρχικού προστίμου. Εάν η ίδια παράβαση διαπιστωθεί για τρίτη συνεχόμενη φορά, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ. Για κάθε επόμενη διαπίστωση παράβασης επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το ένα τοις εκατό (1%) επί του συνολικού κύκλου εργασιών του οργανισμού ή της επιχείρησης της φορολογικής χρήσης κατά την οποία βεβαιώθηκε η παράβαση και δεν μπορεί να είναι μικρότερο των τεσσάρων χιλιάδων (4.000) ευρώ.
Στην τελευταία περίπτωση, όταν η παράβαση 28 διαπιστώνεται σε βάρος ΟΤΑ α’ βαθμού ή Φορέα Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, επιβάλλεται πρόστιμο ίσο με το ένα τοις εκατό (1%) επί των συνολικών ετήσιων εσόδων του προηγούμενου της παράβασης έτους, που προέρχονται από τις παρεχόμενες υπηρεσίες διαχείρισης αστικών αποβλήτων και δεν μπορεί να είναι μικρότερο των τεσσάρων χιλιάδων (4.000) ευρώ.
Τα έσοδα του ΕΟΑΝ
Πόροι του Ελληνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης (ΕΟΑΝ) είναι: α) οι ετήσιες εισφορές φορέων Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) υπέρ του ΕΟΑΝ ως εξής: (αα) τα ατομικά και συλλογικά ΣΕΔ που δεν προβλέπουν χρηματικές εισφορές από υπόχρεους, αποδίδουν στον ΕΟΑΝ ετησίως ποσό από τέσσερις χιλιάδες (4.000) ευρώ ανά περιφέρεια που περιλαμβάνεται στο πεδίο εφαρμογής τους και έως είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ, και (ββ) τα συλλογικά ΣΕΔ, στα οποία οι υπόχρεοι παραγωγοί προϊόντων των ενταγμένων κατηγοριών έχουν την υποχρέωση καταβολής χρηματικών εισφορών, αποδίδουν ετησίως στον ΕΟΑΝ ποσό ίσο με το δύο τοις εκατό (2%) των ετήσιων χρηματικών εισφορών, όπως αυτές τιμολογήθηκαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης ετήσιας διαχειριστικής περιόδου.
Πώς θα λειτουργεί το σύστημα συλλογής
Από την 1η Δεκεμβρίου 2025, εφαρμόζεται σύστημα επιστροφής εγγύησης για πλαστικές φιάλες ποτών μίας χρήσης έως και τρία (3) λίτρα και μεταλλικούς περιέκτες ποτών μίας χρήσης έως και τρία (3) λίτρα.
Οι υπόχρεοι οργανώνουν ένα ενιαίο Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων συσκευασιών πανελλαδικής εμβέλειας, για την εφαρμογή συστήματος επιστροφής εγγύησης για τις εν λόγω συσκευασίες, προκειμένου να επιτύχουν τους ποσοτικούς στόχους ανακύκλωσης. Υφιστάμενα κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος ή νέα εθελοντικά συστήματα επιστροφής εγγύησης για επαναχρησιμοποιούμενες συσκευασίες δηλώνονται στον ΕΟΑΝ.
Η οργάνωση της εναλλακτικής διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων συσκευασιών πραγματοποιείται α) από τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α’ βαθμού ή και β) από τους ΟΤΑ α’ βαθμού σε συνεργασία με τον Οικείο ΦΟΔΣΑ και με δυνατότητα συνεργασίας με τους Φορείς ΣΣΕΔ αποβλήτων συσκευασιών ή και γ) από τους ΟΤΑ α’ βαθμού σε συνεργασία με τους Φορείς Συλλογικών Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων συσκευασιών ή και τους φορείς κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας. Για την οργάνωση της εναλλακτικής διαχείρισης των δημοτικών αποβλήτων συσκευασιών σε συνεργασία με τα ΣΣΕΔ καταρτίζονται πενταετείς συμβάσεις συνεργασίας μεταξύ: α) των φορέων ΣΣΕΔ και των οικείων ΦΟΔΣΑ, με την προϋπόθεση ότι οι οικείοι ΦΟΔΣΑ έχουν συνάψει προγραμματική σύμβαση με τους ΟΤΑ α’ βαθμού ή β) των φορέων ΣΣΕΔ, των οικείων ΦΟΔΣΑ και των ΟΤΑ α’ βαθμού, γ) των φορέων ΣΣΕΔ και των ΟΤΑ α’ βαθμού ή δ) των φορέων ΣΣΕΔ, των ΟΤΑ α’ βαθμού και των φορέων κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας.
