Αλλαγές φέρνει για πολλοστή φορά στο νομοθετικό πλαίσιο για την ανακύκλωση το υπουργείο Περιβάλλοντος (ΥΠΕΝ) ως αποτέλεσμα της πλήρους αποτυχίας του αναφορικά με το στόχο της μείωσης των απορριμμάτων που οδηγούνται σε ταφή.
Πολύ χαμηλά ποσοστά ανακύκλωσης
Η Ελλάδα ανακυκλώνει μόλις το 20% των αστικών αποβλήτων, σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, όταν βάσει των κοινοτικών οδηγιών έως το 2025 θα πρέπει να ανακυκλώνεται το 55% των αστικών αποβλήτων, έως το 2030 το 60% και έως το 2035 το 65% και σε ταφή να οδηγείται λιγότερο από το 10% του συνόλου.
Την ίδια στιγμή μόνο το 46% των επιχειρήσεων συμμετέχει στην ανακύκλωση, καθώς για σχεδόν για μία στις δύο συσκευασίες εισφοροδιαφεύγει.
Οι αλλαγές στο σύστημα εγγυοδοσίας
Στις επερχόμενες νέες ρυθμίσεις, όπως ανακοίνωσε χθες το ΥΠΕΝ, περιλαμβάνονται αλλαγές στο περιβόητο σύστημα εγγυοδοσίας για πλαστικές και μεταλλικές φιάλες.
Καθιερώθηκε από το ΥΠΕΝ το 2020 χωρίς ουδέποτε να εφαρμοστεί.
Το 2021 με άλλο νόμο οι προβλέψεις άλλαξαν. Ο ν.4736/2020 όριζε την ύπαρξη ενός ενιαίου πανελλαδικού συστήματος. Με τον ν.4819/2021 καταργήθηκε αυτή η πρόβλεψη και θεσπίστηκε η δημιουργία πολλών συστημάτων επιστροφής εγγύησης.
Τώρα το ΥΠΕΝ αναφέρει ότι η εγγυοδοσία θα λειτουργήσει στο τέλος του 2025, με ένα ενιαίο σύστημα πανελλαδικό. Το νέο σύστημα δεν θα περιλαμβάνει τις φιάλες γυαλιού, ενώ η εγγυοδοσία που δεν εισπράττεται από τους καταναλωτές θα παραμένει στο σύστημα για επενδύσεις.
Επιστροφή των πλαστικών μπουκαλιών με αντίτιμο
Στην πλήρη ανάπτυξη του συστήματος προβλέπονται περίπου 15.000 σημεία επιστροφής για διευκόλυνση του καταναλωτή ο οποίος κατά την αγορά ενός προϊόντος σε πλαστικό μπουκάλι θα καταβάλλει ένα έξτρα τίμημα, το οποίο θα λαμβάνει πίσω όταν το επιστρέφει άδειο.
Σημειώνεται ότι με Κοινή Υπουργική Απόφαση σε εφαρμογή του πρώτου νόμου το καλοκαίρι του 2022 το εγγυοδοτικό αντίτιμο ορίστηκε 0,10 – 0,15 ευρώ για κάθε φιάλη, τιμή που είχε χαρακτηριστεί χαμηλή σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες με εμπειρία στην εφαρμογή συστήματος εγγυοδοσίας, όπως είναι η Γερμανία και η Ολλανδία (0,25 ευρώ).
Στις υπόλοιπες νέες ρυθμίσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων που ανακοίνωσε το ΥΠΕΝ και πρόκειται να περιληφθούν σε σχετικό νομοσχέδιο περιλαμβάνονται:
- Η παροχή υπηρεσίας χωριστής συλλογής ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων, σε μικρούς και ορεινούς Δήμους κάτω των 10.000 κατοίκων και παροχή εξοπλισμού στους υπόλοιπους.
- Η ρύθμιση ζητημάτων στην εναλλακτική διαχείριση, με στόχο να κατατεθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς νέο επιχειρησιακό σχέδιο, με τριπλάσιους πόρους για την ανακύκλωση που θα περιλαμβάνει και τη συλλογή των ανακυκλώσιμων υλικών.
- Η δημιουργία συστήματος εναλλακτικής διαχείρισης για τα βιοαπόβλητα, με πόρους των υπόχρεων παραγωγών, με στόχο να αναλάβει τη συλλογή από τους μεγάλους παραγωγούς και τους χώρους εστίασης.
- Η δυνατότητα άμεσης παρέμβασης του ΥΠΕΝ για την πρόληψη ή αντιμετώπιση έκτακτων περιπτώσεων στη διαχείριση των αποβλήτων, για την αποτροπή περιβαλλοντικής επιβάρυνσης και προστασίας της δημόσιας υγείας, καθώς και σε περιπτώσεις προστίμων από την ΕΕ.
Η Μονάδα Επεξεργασίας Αποβλήτων
Καθυστερήσεις καταγράφονται και στην δημιουργία Μονάδων Επεξεργασίας Αποβλήτων (ΜΕΑ) ωστόσο παρατηρείται πρόοδος. Σήμερα λειτουργούν 12 (το 2019 λειτουργούσαν 3) και κατασκευάζονται άλλες 19 (5 το 2019). Εντός του 2024 αναμένεται να υπογραφεί η σύμβαση για 5 νέες μονάδες και το πρώτο εξάμηνο του 2025 για επιπλέον 6.
Βεβαίως, καμία πρόοδος δεν υπάρχει για τις ΜΕΑ της Αττικής, δηλαδή για την περιοχή που ζει ο μισός πληθυσμός της χώρας.
Την ίδια στιγμή ο Έλληνας φορολογούμενος συνεχίζει να πληρώνει πρόστιμα για τους Χώρους Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Αποβλήτων με το ΥΠΕΝ και ειδικότερα τη Γενική Γραμματεία Συντονισμού Διαχείρισης Αποβλήτων να υπόσχεται ότι αυτό θα σταματήσει το 2026.
