Η επικείμενη αναθεώρηση του κανονισμού της Ε.Ε. για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας (PPWR) έχει προκαλέσει έντονη συζήτηση μεταξύ των φορέων χάραξης πολιτικής, των ενδιαφερόμενων μερών της βιομηχανίας και των υπέρμαχων της προστασίας του περιβάλλοντος. Στόχος είναι όλες οι συσκευασίες που βρίσκονται στην ευρωπαϊκή αγορά να είναι επαναχρησιμοποιήσιμες ή ανακυκλώσιμες (με οικονομικά βιώσιμο τρόπο) έως το 2030.
Πρωταρχικός στόχος είναι η μείωση των απορριμμάτων συσκευασιών 15% έως το 2040 κατά κεφαλήν ανά κράτος μέλος (με έτος αναφοράς το 2018). Ειδικότερα τα κράτη μέλη θα κληθούν να μειώσουν τα απόβλητα συσκευασίας (ανά κάτοικο) κατά 5% έως το 2030, κατά 10% έως το 2035 και κατά 15% έως το 2040 σε σύγκριση με το 2018. Αυτό θα οδηγήσει σε συνολική μείωση των αποβλήτων στην Ε.Ε. κατά περίπου 37% σε σύγκριση με το σενάριο χωρίς αλλαγή της νομοθεσίας. Και μέχρι το 2029 οι χώρες καλούνται να δημιουργήσουν συστήματα επιστροφής για τις μεταλλικές και πλαστικές συσκευασίες ποτών μίας χρήσης.
Μέχρι το τέλος του 2025, το 65% (κατά βάρος) όλων των αποβλήτων συσκευασίας θα πρέπει να ανακυκλώνεται, συμπεριλαμβανομένου του 50% του πλαστικού, του 50% του αλουμινίου, του 70% του γυαλιού και του 75% του χαρτιού και του χαρτονιού.
Η πρόταση περιγράφει επίσης τους ελάχιστους στόχους επαναχρησιμοποίησης και επαναπλήρωσης των συσκευασιών τροφίμων που πρέπει να επιτευχθούν έως το 2030: 10% για τα μη αλκοολούχα ποτά, 25% έως το 2040, 20% για τις συσκευασίες ζεστών και κρύων ροφημάτων προς πώληση, 80% έως το 2040, 10% για τις επιχειρήσεις που απευθύνονται στον καταναλωτή, όπως εστιατόρια και καφετέριες, 25% έως το 2040, 5% για τις φιάλες κρασιού, εκτός από τις συσκευασίες για το αφρώδες κρασί, 15% έως το 2040. Η επιτάχυνση της μετάβασης στο μοντέλο της Κυκλικής Οικονομίας εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι περιβαλλοντικές προκλήσεις που προκύπτουν κατά τη διαχείριση των σχετικών αποβλήτων. Σε αυτό το πεδίο, η καινοτομία και η τεχνολογία συνεισφέρουν αποφασιστικά.
Προτάσεις
Υπό τις συνθήκες αυτές ο κλάδος της συσκευασίας από κυματοειδές χαρτόνι τονίζει πως οι στόχοι επαναχρησιμοποίησης πρέπει να είναι ρεαλιστικοί, τεχνικά εφικτοί, οικονομικά βιώσιμοι και αποδεδειγμένα περιβαλλοντικά επωφελείς. Καθώς η ΕΕ αναθεωρεί τον κανονισμό για τις συσκευασίες και τα απόβλητα συσκευασίας, είναι ζωτικής σημασίας να εξεταστούν οι πιθανές συνέπειες και οι διαφορετικές προοπτικές των αναθεωρήσεών αυτών, ενώ η έννοια της “κατάλληλης για το σκοπό της” συσκευασίας θα πρέπει να έχει κεντρική θέση στη νομοθεσία της ΕΕ για τη διατήρηση της κατάλληλης ισορροπίας των μέτρων βιωσιμότητας.
Διαφορετικά, θα μπορούσε να οδηγήσει σε αρνητικές επιπτώσεις σε διάφορους τομείς. Για παράδειγμα, η βιομηχανία συσκευασίας από κυματοειδές χαρτόνι, με αποδεδειγμένο ιστορικό στην προώθηση της βιωσιμότητας, θα μπορούσε να επηρεαστεί αρνητικά καθώς οι προτεινόμενες αναθεωρήσεις κινδυνεύουν να εμποδίσουν την ισορροπία μεταξύ ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης, οδηγώντας ενδεχομένως σε αύξηση των πλαστικών συσκευασιών και των αποβλήτων. Σύμφωνα με την Ελένη Δεσπότου, Director General της FEFCO, οι στόχοι επαναχρησιμοποίησης από τη φύση τους ευνοούν τις πλαστικές συσκευασίες, ενώ «τιμωρούν» τα ανακυκλώσιμα υλικά, όπως το χαρτόνι.
Ειδικά στην περίπτωση των συσκευασιών μεταφοράς, το επαναχρησιμοποιήσιμο πλαστικό θα αντικαταστήσει αναπόφευκτα το ανακυκλώσιμο χαρτόνι – αν και αυτό αυξάνει τη χρήση ενέργειας, νερού και μεταφοράς. Η επαναχρησιμοποίηση των συσκευασιών μεταφοράς μπορεί να οδηγήσει σε μαζική αύξηση των logistics και της οδικής συμφόρησης προκειμένου να διεκπεραιωθούν όλες οι διαδρομές επαναχρησιμοποίησης σε όλη την Ευρώπη. Επιπλέον, θα αυξήσει τον αντίκτυπο των συσκευασιών στο κλίμα. Ενδεικτικά, η πρόσφατη μελέτη της FEFCO δείχνει ότι η συσκευασία από κυματοειδές χαρτόνι υπερτερεί των επαναχρησιμοποιούμενων πλαστικών κιβωτίων σε 10 από τις 15 κατηγορίες περιβαλλοντικών επιπτώσεων, συμπεριλαμβανομένου του αποτυπώματος άνθρακα.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, ο κλάδος υποστηρίζει την ανάγκη υιοθέτησης μιας ισορροπημένης προσέγγισης που αναγνωρίζει την αξία τόσο της ανακύκλωσης όσο και της επαναχρησιμοποίησης, αναδεικνύοντας παράλληλα τα μοναδικά πλεονεκτήματα και οφέλη υλικών όπως το κυματοειδές χαρτόνι για την επίτευξη βιώσιμων λύσεων συσκευασίας. Πρόκειται εξάλλου για έναν κλάδο ο οποίος έχει δεσμευτεί για την προώθηση της βιωσιμότητας και, όπως σημείωσε η Ελένη Δεσπότου, υποστηρίζει σθεναρά τη φιλοδοξία της Ευρωπαϊκής Ένωσης να μειώσει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των αποβλήτων συσκευασίας, ενισχύοντας παράλληλα τη λειτουργία της αγοράς.
