Το ενεργειακό πρωτοστατούσε στην Κομισιόν επί της πρώτης προεδρίας της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία ήταν από τις εμβληματικές της πρωτοβουλίες και παρουσιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2019 – μόλις 2 εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της νέας Επιτροπής.
Μετά από μια πολιτική δέσμευση για απαλλαγή από τον άνθρακα έως το 2050, η Επιτροπή περιέγραψε στη συνέχεια μια ολόκληρη δέσμη προτάσεων με στόχο τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030.
Σε σχετική ενημέρωση μικρής ομάδας δημοσιογράφων, μεταξύ αυτών και της «Ν» από αξιωματούχους της Κομισιόν, δόθηκε μια γενικότερη επισκόπηση της πιο πρόσφατης κατάστασης που σχετίζεται με τις ενεργειακές πολιτικές, αλλά και πληροφορίες για τις τρέχουσες διαδικασίες.
«Fit for 55»
Αυτό το αποκαλούμενο πακέτο «Fit for 55» περιελάμβανε προτάσεις για την αναθεώρηση της Οδηγίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση και της Οδηγίας για την Ενεργειακή Απόδοση των Κτιρίων, καθώς και για τη θέσπιση νέων κανόνων για το αέριο χαμηλών εκπομπών άνθρακα και τη μείωση των εκπομπών μεθανίου.
H Κομισιόν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, εκτός από μια σειρά έκτακτων μέτρων για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, με το REPowerEU, το οποίο περιελάμβανε προτάσεις για την περαιτέρω αύξηση της ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
Πράγματι, οι νομοθέτες της ΕΕ κατέληξαν σε συμφωνία για τη νέα νομοθεσία –με στόχους μεριδίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τουλάχιστον 42,5% έως το 2030 και εξοικονόμηση ενεργειακής απόδοσης 11,7%– και η εντολή αυτής της Επιτροπής κλείνει με τις εθνικές κυβερνήσεις που απαιτούνται τώρα να εφαρμόσουν μέτρα να επιτύχει αυτό το επίπεδο φιλοδοξίας.
Για παράδειγμα, τα κράτη μέλη καλούνται να προσαρμόσουν τα εθνικά τους σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα για να καταδείξουν πώς σκοπεύουν να επιτύχουν τους διάφορους νομοθετικούς στόχους.
Στο ίδιο στάδιο, τα στοιχεία για το REPowerEU – 2 χρόνια μετά δείχνουν ότι η ΕΕ έχει ήδη σημειώσει σημαντική πρόοδο στη μείωση της εξάρτησής της από τις εισαγωγές ρωσικών ορυκτών καυσίμων.
Όσον αφορά το νέο Σώμα των Επιτρόπων– θα δοθεί έμφαση στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του ενεργειακού τομέα της ΕΕ, όπως υπογραμμίστηκε στην πρόσφατη έκθεση του Μάριο Ντράγκι, την οποία είχε ήδη ζητήσει η κ. φον ντερ Λάιεν.
Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, οι πολιτικές κατευθυντήριες γραμμές που παρουσιάστηκαν τον Ιούλιο και διευκρινίστηκαν περαιτέρω σε επιστολές αποστολής προς τους ορισθέντες Επιτρόπους θα μεταφραστούν σε συγκεκριμένα σχέδια πολιτικής δράσης. Ένα σημαντικό βήμα στη διαδικασία θα είναι οι ακροάσεις του Ευρωκοινοβουλίου για τους νέους υποψήφιους Επιτρόπους που θα πραγματοποιηθούν στις 4-14 Νοεμβρίου – συμπεριλαμβανομένου του Δανού Νταν Γιόργκενσεν, ο οποίος έχει οριστεί ως ο μελλοντικός Επίτροπος για την Ενέργεια και τη Στέγαση. Η ακρόασή του είναι προγραμματισμένη για τις 5 Νοεμβρίου.
Αναθεώρηση της Οδηγίας
Για να διασφαλίσει ότι μπορεί να επιτευχθεί ο στόχος της ΕΕ για το 2030 για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% (σε σύγκριση με το 1990), η Επιτροπή αναθεώρησε την οδηγία για την ενεργειακή απόδοση, μαζί με άλλους κανόνες για την ενέργεια και το κλίμα.
Η αναθεωρημένη οδηγία για την ενεργειακή απόδοση (ΕΕ/2023/1791) αυξάνει σημαντικά τις φιλοδοξίες της ΕΕ όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση.
Καθιερώνει ως θεμελιώδη την αρχή «πρώτα η ενεργειακή απόδοση», δίνοντάς της για πρώτη φορά νομική υπόσταση. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι η ενεργειακή απόδοση πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από τις χώρες της ΕΕ σε όλες τις σχετικές πολιτικές και σημαντικές επενδυτικές αποφάσεις που λαμβάνονται στον ενεργειακό και μη ενεργειακό τομέα.
Η πρόταση που είχε υποβληθεί από την Κομισιόν το 2021 ενισχύθηκε περαιτέρω στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU, που παρουσίασε η Επιτροπή τον Μάιο του 2022, με στόχο τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία.
Η πλήρης εφαρμογή της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση θα είναι καθοριστικής σημασίας για τη συμμόρφωση της ΕΕ με τη δέσμευση της Παγκόσμιας Δέσμευσης για διπλασιασμό του παγκόσμιου ποσοστού βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης από περίπου 2% σε πάνω από 4% έως το 2030.
Η κατανάλωση ενέργειας στην ΕΕ μειώθηκε κατά 4% το 2020 (η αυξανόμενη ζήτηση από τα νοικοκυριά δεν μπόρεσε να αντιστρέψει τις πτώσεις στη βιομηχανία από το σοκ του κορωνοϊού.
Για να εξασφαλιστεί η πλήρης απαλλαγή από τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα από τη θέρμανση έως το 2050, ο ορισμός της αποδοτικής τηλεθέρμανσης και τηλεψύξης τροποποιήθηκε στην αναθεωρημένη οδηγία για την ενεργειακή απόδοση 2023.
Οι ελάχιστες απαιτήσεις θα τροποποιηθούν σταδιακά ώστε να καταστεί δυνατή η προοδευτική ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της απορριπτόμενης θερμότητας και ψύξης στο σύστημα.
Η στήριξη νέων μονάδων συμπαραγωγής υψηλής απόδοσης που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο και συνδέονται με την θέρμανση σε αποδοτικά συστήματα θέρμανσης και ψύξης θα είναι δυνατή μόνο μέχρι το 2030, ενώ θα απαγορευτεί η χρήση οποιουδήποτε άλλου ορυκτού καυσίμου για νέες δυναμικότητες παραγωγής θερμότητας σε τέτοια συστήματα.
Οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει επίσης να προωθήσουν τοπικά σχέδια θέρμανσης και ψύξης σε μεγάλους δήμους με πληθυσμό άνω των 45 000 κατοίκων.
Τα κράτη-μέλη καλούνται να επιτύχουν σωρευτική εξοικονόμηση ενέργειας τελικής χρήσης για ολόκληρη την περίοδο υποχρέωσης (από το 2021 έως το 2030), που ισοδυναμεί με νέα ετήσια εξοικονόμηση τουλάχιστον 0,8% της τελικής κατανάλωσης ενέργειας το 2021-2023, τουλάχιστον 1,3% το 2024 -2025, 1,5% το 2026-2027 και 1,9% το 2028-2030.
Πολύπλοκο ζήτημα
Σύμφωνα με αξιωματούχους της Κομισιόν που μίλησαν στη «Ν» στις Βρυξέλλες, ο στόχος της Επιτροπής για «κτίρια μηδενικών εκπομπών» (Zero Emission Buildings) είναι ένα πολύπλοκο ζήτημα: ναι μεν οι νέες κατασκευές θα είναι βάσει των προτύπων της ΕΕ, αλλά «στις υπάρχουσες ιδιοκτησίες ιδιωτών δεν είναι εύκολο να παρέμβουμε».
Κατά τους ίδιους αξιωματούχους, σε κάποιες χώρες τίθεται σοβαρό ζήτημα με τις υποδομές (πχ αντλίες θερμότητας), αλλά και με τα κονδύλια που θα διατεθούν, καθώς το κόστος θα είναι υπέρογκο για τα νοικοκυριά.
Για τη βελτιστοποίηση της εξοικονόμησης ενέργειας στον βιομηχανικό τομέα, η οδηγία επεκτείνει το πεδίο των υποχρεώσεων ενεργειακού ελέγχου ώστε να συμπεριλάβει όλες εκείνες τις εταιρείες, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, που καταναλώνουν ενέργεια πάνω από ένα ορισμένο όριο.
Ως εκ τούτου, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) θα πρέπει επίσης να διενεργήσουν ενεργειακό έλεγχο, όπου υπάρχει σημαντικό δυναμικό εξοικονόμησης ενέργειας. Εν τω μεταξύ, η οδηγία καθιστά τα συστήματα διαχείρισης ενέργειας υποχρεωτική απαίτηση για τους μεγάλους βιομηχανικούς καταναλωτές ενέργειας να παρακολουθούν και να βελτιστοποιούν την ενεργειακή τους απόδοση.
Ακόμη, σύμφωνα με την αναθεωρημένη οδηγία, οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να εξασφαλίσουν κατάλληλο επίπεδο ικανότητας για επαγγελματίες που σχετίζονται με την ενεργειακή απόδοση, ευθυγραμμίζοντάς τους με τις ανάγκες της αγοράς και επιβάλλοντας σαφέστερες και αυστηρότερες απαιτήσεις για τις απαραίτητες ικανότητες. Αυτό περιλαμβάνει παρόχους ενεργειακών υπηρεσιών, ενεργειακούς ελεγκτές, διαχειριστές ενέργειας και εγκαταστάτες.
Η οδηγία δίνει εντολή στις χώρες της ΕΕ να υποβάλλουν αναφορές για επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων ενεργειακής απόδοσης, ως μέρος του κανονισμού διακυβέρνησης, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Θεσπίζει επίσης μηχανισμούς βοήθειας για την ανάπτυξη έργων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για την υποστήριξη επενδύσεων ενεργειακής απόδοσης και τη διευκόλυνση της επίτευξης των φιλόδοξων στόχων ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ.
Οι επενδυτικές ανάγκες για την επίτευξη των στόχων ενεργειακής απόδοσης της ΕΕ για το 2030 και των στόχων ανακαίνισης κτιρίων υπολογίζονται σε πάνω από 300 δισ. ευρώ ετησίως, με ετήσιο επενδυτικό κενό τουλάχιστον 165 δισ. ευρώ.
Η δημόσια χρηματοδότηση για την ενεργειακή απόδοση έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ωστόσο το μεγαλύτερο μέρος των επενδύσεων πρέπει να κινητοποιηθεί από ιδιωτικά κεφάλαια. Απαιτείται όμως αποτελεσματική χρήση της δημόσιας χρηματοδοτικής στήριξης.
Ο κτιριακός τομέας, υπεύθυνος για το 1/3 των ενεργειακών εκπομπών
Ο κτιριακός τομέας της ΕΕ είναι ένας από τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας (περίπου 42%) στην Ευρώπη, υπεύθυνος για περισσότερο από το ένα τρίτο των εκπομπών που σχετίζονται με την ενέργεια, σύμφωνα με τους αξιωματούχους.
Η ανάπτυξη κατάλληλων εγκαταστάσεων ηλιακής ενέργειας σε νέα κτίρια πρέπει να γίνει:
- Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026 για νέα δημόσια και μη οικιστικά κτίρια >250m2
- Μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2029 για νέα κτίρια κατοικιών και νέους στεγασμένους χώρους στάθμευσης που γειτνιάζουν με κτίρια.
– Σταδιακή σταδιακή εισαγωγή της απαίτησης για υφιστάμενες μη οικιστικές εγκαταστάσεις, όπου αυτό είναι εφικτό:
- Για υφιστάμενα δημόσια κτίρια σταδιακά μεταξύ 31 Δεκ. 2027 – 31 Δεκ. 2030
- Για υφιστάμενα μη οικιστικά κτίρια >500 τμ έως το 2027
Σταδιακή εισαγωγή της ηλιακής ενέργειας στα κτίρια (άρθρο 10)
– Τα νέα κτίρια σχεδιάζονται για να βελτιστοποιήσουν το δυναμικό παραγωγής ηλιακής ενέργειας
– Ανάπτυξη κατάλληλων εγκαταστάσεων ηλιακής ενέργειας σε νέα κτίρια
- Έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026 για νέα δημόσια και μη οικιστικά κτίρια >250m2
- Μέχρι 31 Δεκ 2029 νέα κτίρια κατοικιών και νέοι στεγασμένοι χώροι στάθμευσης που γειτνιάζουν με κτίρια
– Σταδιακή σταδιακή εισαγωγή της απαίτησης για υφιστάμενες μη οικιστικές εγκαταστάσεις, όπου αυτό είναι εφικτό:
- Για υφιστάμενα δημόσια κτίρια σταδιακά μεταξύ 31 Δεκ. 2027 – 31 Δεκ. 2030 σύμφωνα με το ύψος του κτιρίου.
- Για υφιστάμενα μη οικιστικά κτίρια >500 m2 έως το 2027, βάσει σημείων ενεργοποίησης (σημαντικές εργασίες ανακαίνισης που απαιτούν άδεια)
Διαβάστε ακόμη
Aντλίες θερμότητας: Η διάσωση του πλανήτη… μπορεί να περιμένει – Γιατί φρενάρουν οι πωλήσεις
