Με «όχημα» τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις και «καύσιμη ύλη» την πράσινη ενέργεια, η Ελλάδα δημιουργεί ένα «δίχτυ προστασίας» προς τους τέσσερις ορίζοντες, επιχειρώντας να διασφαλίσει αφενός την ενεργειακή της ασφάλεια και αφετέρου μια πρωταγωνιστική θέση στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής.
Με τη «διπλωματία» των διασυνδέσεων να μετράει ήδη 10 διαφορετικές χώρες – συνομιλητές, ξεχωρίζουν 4 εμβληματικά έργα, με τις συνολικές επενδύσεις να ξεπερνούν τα 14 δισεκατομμύρια ευρώ και κοινή συνισταμένη να έχουν την αξιοποίηση της χώρας προς διαμετακόμιση πράσινης ενέργειας από Νότο προς Βορρά για την ικανοποίηση των αυξημένων ενεργειακών αναγκών της Ευρώπης. Μετά και τις εξελίξεις στην Ουκρανία και τη συνολικότερη γεωπολιτική αστάθεια εντός και πέριξ της γηραιάς ηπείρου, το «story» της Ελλάδας έρχεται να αποτελέσει μέρος ευρύτερων ευρωπαϊκών διεργασιών, που στο επίκεντρό τους έχουν τη λειτουργία της αγοράς ενέργειας σε συνθήκες πλέον που κυριαρχούν οι ΑΠΕ, χωρίς μέχρι στιγμής να διασφαλίζεται φθηνή και προσιτή ενέργεια για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τη σημασία των διεθνών διασυνδέσεων στο σύγχρονο «ενεργειακό γίγνεσθαι» φέρνουν στο προσκήνιο οι εξελίξεις στην αγορά ενέργειας των τελευταίων μηνών, όπου η (μη) ροή ενέργειας και μάλιστα «πράσινης» από τη μία αγορά στην άλλη καταλήγει να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών και εν γένει στην ισορροπία του συστήματος.
Ένα πρόσφατο παράδειγμα αποτέλεσε η «μίνι» ενεργειακή κρίση του καλοκαιριού, όπου το έλλειμμα ισχύος που εμφανίστηκε στα ηλεκτρικά συστήματα των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και η αδυναμία διοχέτευσης ενέργειας από τη Δύση προς την Ανατολή οδήγησαν στην εκτόξευση των τιμών, διχοτομώντας στα δύο την Ευρώπη.
Την ίδια στιγμή, ολοένα και περισσότερες επιστημονικές αναλύσεις αναγνωρίζουν ότι οι διεθνείς διασυνδέσεις είναι εκ των βασικών παραγόντων στην εξισορρόπηση ενός συστήματος όπου κυριαρχούν οι ΑΠΕ και πολύ περισσότερο όταν η συζήτηση επεκτείνεται στη διάσταση της ενεργειακής ασφάλειας μιας χώρας.
Σε αυτό το πλαίσιο, το πρόγραμμα ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ για την επόμενη δεκαετία δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην προώθηση των διεθνών διασυνδέσεων.
Οι προκλήσεις
Σε μια τελευταία εξέλιξη, όπως αναφέρουν πηγές του διαχειριστή που συνομίλησαν με τη «Ν», τα εν λόγω θέματα τέθηκαν σε πρόσφατη συνάντηση του ΑΔΜΗΕ με τον COO της ΤΕΝΝΕΤ, Tim Meyerrjurgens, με αφορμή την 1η ετήσια Συνάντηση Στρατηγικής της Γενικής Διεύθυνσης Τεχνολογίας, Ανάπτυξης Συστήματος και Στρατηγικής του Έλληνα διαχειριστή, όπου ηγείται ο αντιπρόεδρος του ΑΔΜΗΕ, Γιάννης Μάργαρης. «Κοινό τόπο» μεταξύ των δύο διαχειριστών αποτελεί η ανάγκη να υπάρξει μια σειρά από προσαρμογές αλλά και μέτρα πολιτικής, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που συνεπάγεται η υλοποίηση τέτοιων μεγάλων έργων.
Στην περίπτωση του ΑΔΜΗΕ και της Ελλάδας, η συζήτηση εκκινεί από την ίδια τη δομή του διαχειριστή και τη διαχείριση του προσωπικού του, έως την ανάγκη νομοθετικών ρυθμίσεων για την ταχύτερη αδειοδότηση των έργων και τον καλύτερο σχεδιασμό του συστήματος, με σκοπό αφενός την καλύτερη ενσωμάτωση των ΑΠΕ και αφετέρου τη βέλτιστη λειτουργία των μονάδων αποθήκευσης. Κρίσιμη, επίσης, παράμετρο αποτελεί η εφοδιαστική αλυσίδα με τους κατασκευαστές των εξοπλισμών, όπου, όπως αναφέρουν πηγές της αγοράς με γνώση του κλάδου, όλα τα σχετικά εργοστάσια παραγωγής καλωδίων και λοιπού εξοπλισμού είναι ασφυκτικά «γεμάτα», επιφέροντας πρόσθετες καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων.
Ανταποκρινόμενη στις προκλήσεις της εποχής και τις προτεραιότητες της ευρωπαϊκής ενεργειακής πολιτικής για απεξάρτηση από το φυσικό αέριο και έμφαση στους εγχώριους πράσινους ενεργειακούς πόρους, η Ελλάδα επιδιώκει, μέσα από το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ, να διαμορφώσει ένα πλέγμα διασυνδέσεων με τις γειτονικές χώρες.
Ο λογαριασμός ανέρχεται στα 14,25 δισ. ευρώ και αφορά τη δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας – Ιταλίας, τη διασύνδεση με την Κύπρο (Great Sea Interconnector), τη διασύνδεση με την Αίγυπτο (GREGY) και το μεγαλόπνοο σχέδιο της διασύνδεσης με τη Γερμανία (Green Aegean).
Ειδικότερα, η δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας Ιταλίας έχει προϋπολογισμό 750 εκατ. ευρώ και θα υλοποιηθεί σε συνεργασία ΑΔΜΗΕ και TERNA (Ιταλός διαχειριστής) για την αύξηση της δυναμικότητας διασύνδεσης κατά 1.000 MW. Η διασύνδεση με την Κύπρο, κατόπιν των αλλεπάλληλων διαβουλεύσεων που μεσολάβησαν τις τελευταίες εβδομάδες, προχωρά προς υλοποίηση, με συνολικό κόστος στο 1,9 δισ. ευρώ.
Με την Αίγυπτο
Σε φάση ωρίμανσης βρίσκεται η διασύνδεση με την Αίγυπτο (3,5 δισ. ευρώ), με τον φορέα υλοποίησης ELICA του Ομίλου Κοπελούζου να προωθεί τις σχετικές έρευνες για την όδευση και την πόντιση του καλωδίου. Σε πρώιμη φάση ωρίμανσης βρίσκεται η διασύνδεση με τη Γερμανία, πλην όμως, όπως αποτυπώθηκε κατά τις συναντήσεις του πολιτικών αξιωματούχων και εκπροσώπων των διαχειριστών εκατέρωθεν, στο πλαίσιο της ΔΕΘ, το έργο χαίρει στήριξης και εξετάζεται ως προς τη βιωσιμότητά του, αναγνωρίζοντας την ανάγκη μεταφοράς πράσινης ενέργειας για την κάλυψη των αυξημένων ενεργειακών αναγκών της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης. Ο ενδεικτικός προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται στα 8,1 δισ. ευρώ. Αν και σε διαφορετικό στάδιο ωριμότητας, πρόκειται για 4 εμβληματικά έργα που αποτυπώνουν στο ακέραιο τη στρατηγική μετατροπής της χώρας σε κόμβο πράσινης ενέργειας.
Επιπρόσθετα, ο ΑΔΜΗΕ προωθεί τη διασύνδεση Ελλάδας – Σαουδικής Αραβίας, γνωστή ως Saudi Greek Interoconnector. Για τον σκοπό αυτό, έχει συσταθεί εταιρεία ειδικού σκοπού Saudi Greek Interconnection από τον ΑΔΜΗΕ και τον διαχειριστή του συστήματος μεταφοράς της Σαουδικής Αραβίας, National Grid, ως πρώτο βήμα για την ωρίμανση του project, με την εκπόνηση των μελετών για την εμπορική βιωσιμότητα του έργου της διασύνδεσης για τη μεταφορά καθαρής ενέργειας από το Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη. Με την υλοποίηση των προαναφερόμενων έργων, η Ελλάδα αναπτύσσει «ηλεκτρικούς δεσμούς» με σειρά χωρών προς όλες τις κατευθύνσεις του ορίζοντα, όπως Αλβανία, Βουλγαρία, Ισραήλ, Ιταλία, Γερμανία, Κύπρος, Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας, Τουρκία, Αίγυπτος και Σαουδική Αραβία.
Ως προς τις εγχώριες διασυνδέσεις, σε εξέλιξη βρίσκεται η φάση Δ της διασύνδεσης των Κυκλάδων (2025), η μεγάλη διασύνδεση Κρήτης – Αττικής (2026), ενώ έπονται με ορίζοντα το 2030 η διασύνδεση των Δωδεκανήσων και των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου με το Ηπειρωτικό Σύστημα.
Συμπεράσματα μελέτης
Οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, αν συνυπολογίσουμε τα συμπεράσματα της πρόσφατης μελέτης της Eurelectric με τίτλο Grids for Speed, όπου σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ότι οι επενδύσεις στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να αυξηθούν από 33 δισ. ευρώ κατά μέσο όρο σε 67 δισ. ευρώ ετησίως από το 2025 έως το 2050, που αντιστοιχεί στο 20% περίπου των δαπανών της Ε.Ε. για εισαγωγές ορυκτών καυσίμων το 2023. Ο εκσυγχρονισμός των δικτύων θα μειώσει σημαντικά τις εισαγωγές καυσίμων, θα δημιουργήσει περισσότερες από 2 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, θα επιφέρει μεγαλύτερη εξοικονόμηση ενέργειας και πιο αξιόπιστη διανομή της, επιταχύνοντας ταυτόχρονα την απανθρακοποίηση της Ευρώπης. Ανάλογα συμπεράσματα περιλαμβάνει και η μελέτη Ντράγκι, προτείνοντας ταυτόχρονα, τη δημιουργία ενός μόνιμου ευρωπαϊκού συντονιστικού οργάνου, που θα εξασφαλίζει πολιτική στήριξη και θα παρακολουθεί την πρόοδο των αδειοδοτήσεων στα διασυνοριακά έργα ενεργειακών υποδομών.
