Όπως και στην περίπτωση του πετρελαίου η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, έχει αλλάξει ριζικά τον χάρτη ροής των πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG).
Η Ευρώπη, ο πρώτος πελάτης ρωσικού φυσικού αερίου, κυρίως μέσω αγωγών φυσικού αερίου, έπρεπε να βρει εναλλακτικές λύσεις σε λίγους μήνες, αυξάνοντας πέρυσι δραματικά τις αγορές LNG κατά 60%. Μεταξύ Ιανουαρίου και Νοεμβρίου 2022, οι παραδόσεις ρωσικού φυσικού αερίου (με αγωγούς και LNG ), αντιπροσώπευαν λιγότερο από το ένα τέταρτο των εισαγωγών από τη Γηραιά Ήπειρο. Η Νορβηγία προμήθευε άλλο ένα 25% και η Αλγερία σχεδόν το 12%. Το υπόλοιπο 25,7% ήταν LNG που η Ευρώπη προμηθευόταν κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Κατάρ και τη Νιγηρία, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής .
Μετά τον πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διπλασιάσει τις εξαγωγές LNG στην Ευρωπαϊκή Ένωση μεταξύ 2021 και 2022. Με άλλα λόγια, οι Ηνωμένες Πολιτείες –και μάλιστα με υψηλές τιμές- ήταν η πιο ωφελημένη χώρα από την αλλαγή του ενεργειακού χάρτη.
Η εξέλιξη αυτή με τις παραδόσεις αμερικανικού LNG στην Ευρώπη, δεν έγινε μάλιστα αυξάνοντας την παραγωγή, αλλά αλλάζοντας τους προορισμούς: Το 2021, οι πρώτοι πελάτες για το LNG των ΗΠΑ ήταν η Κίνα, η Βραζιλία, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα και η Ινδία. Το 2022, ήταν η Γαλλία, η Ολλανδία, η Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο.
Κάτω από τα 40 ευρώ το φυσικό αέριο
Οι πρώτοι μήνες του 2023 επιβεβαιώνουν μάλιστα αυτή την τάση, παρά την πτώση των τιμών στην αγορά Ttf του Αμστερνταμ, όπου τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης έχουν υποχωρήσει κάτω από τα 40 ευρώ τη μεγαβατώρα-σχεδόν όσο και πριν τον πόλεμο. Τον Μάρτιο, οι μεγαλύτερες ποσότητες LNG από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, παραδόθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ολλανδία, την Τουρκία και τη Γαλλία, σύμφωνα με στοιχεία της Αμερικανικής Υπηρεσίας Πληροφοριών για την Ενέργεια (EIA).
Η παγκόσμια αγορά LNG, στην πραγματικότητα, αντιμετωπίζει όμως πολλές άγνωστες μεταβλητές: μείωση της ζήτησης, επιταχυνόμενη διάδοση καθαρών τεχνολογιών, μηδενικοί κλιματικοί στόχοι για μηδενισμό των εκπομπών CO2, αστάθεια των τιμών.
Στον κώδωνα του κινδύνου που σημείωσε τις τελευταίες ημέρες ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας, προστίθεται και η έκθεση που δημοσίευσε η ReCommon, με τίτλο: «Ενεργειακή ασφάλεια για ποιον».
Μεταξύ άλλων, παρατηρούν οι συντάκτες της έκθεσης, εκτιμάται ότι περίπου το 80% του αερίου που προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι σχιστολιθικό αέριο, που παράγεται με επεμβατικές και επιβλαβείς για το περιβάλλον τεχνικές.
Η προσφορά από την Αφρική
Αυτή η κυριαρχία των Ηνωμένων Πολιτειών στις εξαγωγές LNG αναμένεται να συνεχιστεί, ακόμη και αν αυξηθεί η προσφορά από την Αφρική. Η Αλγερία μπορεί ακόμα να αυξήσει τις δυνατότητες παράδοσης μέσω των υφιστάμενων αγωγών φυσικού αερίου, αλλά με ορισμένα πλωτά έργα αεριοποίησης. Τέτοιες εγκαταστάσεις αναμένεται να κατασκευαστούν από τώρα έως το 2006. Πρόκειται για τις εγκαταστάσεις αεριοποίησης LNG στην περιοχή Τόρτου-Αχμεβίν, που βρίσκεται στα θαλάσσια σύνορα μεταξύ Σενεγάλης και Μαυριτανίας, του Κοράλ στην ακτή της Μοζαμβίκης. Ομοίως, η ανακάλυψη μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Ναμίμπια προαναγγέλλει πολλά υποσχόμενες προοπτικές.
Ωστόσο, οι χώρες της Μαύρης ηπείρου αντιμετωπίζουν δυσκολίες, καθώς οι επενδυτές διστάζουν να επενδύσουν σε νέα έργα. «Είναι απίθανο να βελτιωθεί η κατάσταση βραχυπρόθεσμα, με ένα επίπεδο επενδύσεων στην εξερεύνηση και παραγωγή φυσικού αερίου που είναι μόλις το μισό από αυτό της προηγούμενης δεκαετίας ,και την ενεργειακή μετάβαση που θα μειώσει τη ζήτηση για ορυκτά καύσιμα μακροπρόθεσμα», αναφέρει η εταιρεία Wood Mackenzie σε έκθεσή της. Οι ένοπλες συγκρούσεις σε περιοχές πλούσιες σε φυσικό αέριο, η έλλειψη υποδομών ή η απειλές δολιοφθοράς που επικρέμoνται, μειώνουν άλλωστε την όρεξη των επενδυτών.
Η Ε.Ε. κινείται για ΑΠΕ
Η ζήτηση φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές χώρες αναμένεται να μειωθεί κατά 40% έως το 2030, σύμφωνα με προβλέψεις του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικής και Οικονομικής Ανάλυσης Ενέργειας (IEEFA) Για την Ευρώπη πάντως, η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, έδειξε ότι είναι απαραίτητο να υπάρχει όχι μόνο σχέδιο Α, αλλά και σχέδιο Β και σχέδιο Γ. Η ενέργεια έχει γίνει όπλο, η βομβιστική επίθεση στους αγωγούς Nord Stream 1 και 2 δείχνει ότι οι υποδομές μπορούν να υπονομευτούν ανά πάσα στιγμή. Το ενεργειακό σύστημα του μέλλοντος χρειάζεται αποθέματα. Ήδη, η Κομισιόν -και υπό την πίεση για απεξάρτηση από τις εισαγωγές ρωσικών υδρογονανθράκων- έχει καταρτίσει το σχέδιο REPowerEU, για να επιταχύνει την ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και την αντικατάσταση του φυσικού αερίου, ιδίως στην παραγωγή ηλεκτρική ενέργεια.
Θα μπορούσαν επίσης να γίνουν επενδύσεις σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο που μια μέρα θα λειτουργούσαν με πράσινο υδρογόνο. Οι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής υδρογόνου θα ήταν το παιδί-θαύμα της ενεργειακής μετάβασης: Η Ε.Ε. πρέπει να ξεκινήσει γρήγορα να καλύπτει τα κενά ηλεκτρικής ενέργειας με φιλικά προς το κλίμα και το περιβάλλον, μέσα.
