Οι ωκεανοί θεωρούνται ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Και αυτή τη φορά έχουν σημάνει συναγερμό: Σύμφωνα με την υπηρεσία Copernicus της ΕΕ, ο Ιανουάριος του 2024 ήταν ο θερμότερος μήνας που έχει καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως από τότε που άρχισαν τα μετεωρολογικά αρχεία. Αυτό αντανακλάται επίσης στην αυξημένη θερμοκρασία της θάλασσας, η οποία ήταν κατά μέσο όρο στους 20,97 βαθμούς Κελσίου στην επιφάνεια – κατά 0,26 βαθμούς μεγαλύτερη περισσότερο από τον θερμότερο Ιανουάριο του 2016.
Στις 9 Φεβρουαρίου σημειώθηκε νέο υψηλό ρεκόρ 21,2 βαθμών Κελσίου.
Για σύγκριση: Μεταξύ 1982 και 2011, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία του νερού κοντά στην επιφάνεια αυτή την εποχή του χρόνου ήταν 20,18 βαθμοί.
Η θερμοκρασία του θαλάσσιου νερού κοντά στην επιφάνεια σε όλους τους ωκεανούς είναι υψηλότερη από ποτέ στη σύγχρονη εποχή, όπως προκύπτει από μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο στο περιοδικό Advances in Atmospheric Sciences. Τα ζεστά επιφανειακά νερά επιβαρύνουν τη θαλάσσια ζωή, ενώ ταυτόχρονα αυξάνουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα στην ξηρά.
H αμερικανική μετεωρολογική υπηρεσία NOAA κατέγραψε επίσης τον Φεβρουάριο νέες υψηλές θερμοκρασίες πάνω από 21 βαθμούς.
Δεύτερον, μια νέα μελέτη Ολλανδών επιστημόνων καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το λεγόμενο μεσημβρινό ρεύμα ανατροπής του Ατλαντικού (Amoc) – το οποίο περιλαμβάνει και το Ρεύμα του Κόλπου – θα μπορούσε να σταματήσει. Το σύστημα αντιμετωπίζει ένα «καταστροφικό σημείο καμπής», προειδοποιούν οι ερευνητές. Οι συνέπειες για την Ευρώπη θα ήταν μοιραίες.
Κλιματική αλλαγή
Οι ερευνητές συμφωνούν ότι όλα αυτά είναι αποτέλεσμα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.
Ο φυσικός Χέλγκε Γκέσλινγκ, από το Ινστιτούτο Alfred Wegener της Βρέμης, θεωρεί σε μεγάλο βαθμό ως αιτία το φαινόμενο Ελ Νίνιο. Στον ισημερινό Ειρηνικό το φαινόμενο αυτό αλλάζει τους ανέμους και τα ωκεάνια ρεύματα κάθε τέσσερα έως επτά χρόνια, επηρεάζοντας την παγκόσμια θερμοκρασία.
Ασυνήθιστα ζεστός Ατλαντικός
Ο Ατλαντικός συγκεκριμένα είναι σήμερα ασυνήθιστα ζεστός – «ένα μοτίβο που συνήθως δεν συνδέεται με το Ελ Νίνιο», λέει ο Γκέσλινγκ. Ωστόσο, οι ασθενείς άνεμοι στον υποτροπικό Βόρειο Ατλαντικό την άνοιξη του 2023 οδήγησαν σε λιγότερη ανάμειξη των στρωμάτων του νερού, γεγονός που προκάλεσε μεγαλύτερη θέρμανση της επιφάνειας.
Ο Γκέσλιννκ χρησιμοποιεί κλιματικά μοντέλα για να εξετάσει πώς θα είχαν εκτυλιχθεί συγκεκριμένα καιρικά φαινόμενα σε ένα ψυχρότερο ή θερμότερο κλίμα. «Αυτό που βιώνουμε επί του παρόντος ταιριάζει κατά προσέγγιση στους υπολογισμούς μας, όπου έχουμε μακροπρόθεσμη κλιματική αλλαγή συν το Ελ Νίνιο, καθώς και άλλες φυσικές διακυμάνσεις που προκύπτουν από τυχαία καιρικά φαινόμενα». Μερικοί άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν επίσης να συμβάλουν κάπως: μειωμένη ατμοσφαιρική ρύπανση από πλοία, μια υποβρύχια ηφαιστειακή έκρηξη, η ηλιακή δραστηριότητα και η απότομη αύξηση των συγκεντρώσεων μεθανίου.
Ενέργεια για ακραίες καιρικές συνθήκες
Ωστόσο, υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα ως προς το πόσο έντονα θα αντιδράσει το κλιματικό σύστημα στα αυξημένα αέρια του θερμοκηπίου. Η πιο πρόσφατη έκθεση αξιολόγησης από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) εκτιμά ότι το πιθανό εύρος της θέρμανσης που θα ακολουθήσει θα διπλασιάσει τις συγκεντρώσεις CO2 μεταξύ 2,5 και 4 βαθμών.
Μέχρι στιγμής, οι ωκεανοί έχουν ρυθμίσει την υπερθέρμανση του πλανήτη απορροφώντας περισσότερο από το 90% της πρόσθετης θερμότητας που προκαλείται από τον άνθρωπο που καίει ορυκτά καύσιμα.
Οι θερμότεροι ωκεανοί, από την άλλη πλευρά, θέτουν σε κίνδυνο τα στρώματα πάγου και προκαλούν την άνοδο της παγκόσμιας στάθμης της θάλασσας, καθώς το αλμυρό νερό διαστέλλεται καθώς θερμαίνεται. Παρέχουν επίσης περισσότερη ενέργεια για ακραίες καιρικές συνθήκες. Αυτό ακριβώς θα μπορούσε να συμβεί και φέτος στην Ευρώπη.
Το μήνυμα των ωκεανών
«Εφόσον οι θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας στον Βόρειο Ατλαντικό παραμένουν τόσο ζεστές, πρέπει να περιμένουμε αυξημένη πιθανότητα ισχυρών βροχοπτώσεων στην Ευρώπη», προειδοποιεί ο Γκέσλινγκ. Ο λόγος: Στη συνέχεια, περισσότεροι υδρατμοί υψώνονται πάνω από τον Ατλαντικό και μετακινούνται προς την Ευρώπη σε υγρές αέριες μάζες.
Σύμφωνα με τον ερευνητή, πιθανότατα ο καιρός θα γίνει πιο δροσερός παγκοσμίως από το δεύτερο εξάμηνο του έτους και μετά, καθώς το Ελ Νίνιο θα έχει τελειώσει. Ωστόσο, συνολικά, το 2024 θα μπορούσε για άλλη μια φορά να καταγραφεί ως η πιο θερμή χρονιά στην ιστορία. Δεν είναι καλό σημάδι, γιατί οι θερμότεροι ωκεανοί διαταράσσουν επίσης τα ωκεάνια ρεύματα.
Το μήνυμα από τους ωκεανούς είναι ούτως ή άλλως σαφές: «Πρέπει να λάβουμε την προστασία του κλίματος ακόμη πιο σοβαρά», λέει. «Τα ακραία γεγονότα όπως τα κύματα καύσωνα και η έντονη βροχόπτωση θα αυξηθούν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο λόγω της κλιματικής αλλαγής, ακόμη και χωρίς κάποιο σημείο καμπής. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε περισσότερους από αρκετούς λόγους για τους οποίους πρέπει πραγματικά να εντείνουμε τον αγώνα μας όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου».
Με πληροφορίες από την γερμανική Taz
