Είναι μια λέξη που στα γερμανικά σημαίνει και σεσουάρ. Και αυτό ακριβώς είναι. Ένας ζεστός, ξηρός άνεμος που σαρώνει μια βουνοπλαγιά, ψήνοντας τα πάντα στο πέρασμά του. Το φαινόμενο, γνωστό ως Föhn, είναι αρκετά ισχυρό για να αυξήσει τη θερμοκρασία του αέρα κατά πολλούς βαθμούς και εκτιμάται ότι έχει διαδραματίσει σοβαρό ρόλο στις καταστροφικές πυρκαγιές που δοκιμάζουν αυτό το καλοκαίρι πολλές χώρες ανά τον πλανήτη.
Φέτος, έχει εμφανιστεί πολλές φορές, μεταξύ άλλων κατά τη διάρκεια καύσωνα όπου έχει ωθήσει τις θερμοκρασίες σε αφόρητα επίπεδα μετατρέποντας τεράστιες εκτάσεις σε hotspot.
Νωρίτερα αυτό το μήνα στην Ταϊβάν, για παράδειγμα, οι άνεμοι Föhn συνδυάστηκαν με θερμοκρασίες 39 C στα νοτιοανατολικά της χώρας. Το ίδιο είδος ανέμου έχει επίσης επιδεινώσει δυνητικά τον έντονο καύσωνα στη Γαλλία, ενώ ορισμένοι επιστήμονες εικάζουν ότι βοήθησε στη δημιουργία των συνθηκών ξηρασίας που προκάλεσαν καταστροφικές πυρκαγιές στο Μάουι της Χαβάης, στις οποίες έχουν χάσει τη ζωή τους τουλάχιστον 106 άνθρωποι.
«Στεγνώνει» ακόμη και τον πάγο
Το φαινόμενο Föhn μπορεί να συμβεί και σε πολύ πιο ψυχρά μέρη, ακόμη και στην Ανταρκτική, όπου μπορεί να συμβάλει στην ταχεία κατάρρευση κομματιών πάγου. Και, το 2018, κατηγορήθηκε ότι απομάκρυνε σημαντικός όγκος πάγου από τις ακτές της Γροιλανδίας.
Η περίεργη ισχύς των ανέμων Föhn μπορεί να μην σταματήσει εκεί. Υπάρχει μια μακροχρόνια λαϊκή πεποίθηση ότι μπορούν να προκαλέσουν αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις, όπως κατάθλιψη και σκέψεις αυτοκτονίας. Αν και υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία για αυτό, είναι κάτι που οι επιστήμονες το ερευνούν.
Πυρκαγιές με ακανόνιστη συμπεριφορά
Οι άνεμοι Föhn μπορούν να προκαλέσουν την ακανόνιστη συμπεριφορά των δασικών πυρκαγιών σαν και αυτές που βλέπουμε αυτό το διάστημα στην Ελλάδα, σημειώνει το ρεπορτάζ του BBC.
Πώς οι άνεμοι ανεβάζουν τη θερμοκρασία
«Συνήθως, χρειάζεστε κάποιο είδος βουνού ή μια σειρά από λόφους για να συμβεί το φαινόμενο Föhn», λέει στο βρετανικό δίκτυο η Liz Bentley, διευθύνουσα σύμβουλος της Βασιλικής Μετεωρολογικής Εταιρείας. Ένας υγρός άνεμος θα ανέβει στη μια πλευρά ενός βουνού για να φτάσει πιο δροσερό αέρα. Η υγρασία στη συνέχεια συμπυκνώνεται για να σχηματίσει σύννεφα ή βροχή κοντά ή στην κορυφή. Αυτό απελευθερώνει ενέργεια στην ατμόσφαιρα, προκαλώντας αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα.
Στη συνέχεια, ο άνεμος σπρώχνει προς την άλλη, υπήνεμη πλευρά του βουνού, όπου οι συννεφιασμένες συνθήκες επιτρέπουν στον ήλιο να το ζεστάνει ακόμη περισσότερο. Οι θερμοκρασίες του αέρα ενδέχεται να αυξηθούν κατά 10 C ή περισσότερο.
Ένα αρχείο από το 1972 στις ΗΠΑ υποδηλώνει μάλιστα ότι ένα φαινόμενο Föhn στη Λόμα της Μοντάνα, ώθησε την τοπική θερμοκρασία από -48 C σε +9 C – μια άνοδος 57 βαθμών C σε μόλις 24 ώρες. Ένα παρόμοιο φαινόμενο είδε θερμοκρασίες στο Cut Bank της Μοντάνα, να αυξάνονται κατά 29 C σε μόλις μία ώρα τον Ιανουάριο του 2020.
Ονομάζονται αλλιώς άνεμοι… Chinook
Ο όρος Föhn προέρχεται από την περιοχή των Άλπεων της Ευρώπης, αλλά το ίδιο αποτέλεσμα έχει δοθεί διαφορετικά ονόματα σε άλλα μέρη του κόσμου. Σε μέρη των ΗΠΑ, όπως στα Βραχώδη Όρη και την Αλάσκα, είναι γνωστοί ως άνεμοι Chinook, ενώ στην Καλιφόρνια οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τον όρο Santa Ana για να αναφερθούν στο ίδιο φαινόμενο.
Στην Αργεντινή, το φαινόμενο Föhn είναι γνωστό ως Zonda, ενώ στη Νότια Αφρική είναι το Bergwind. Οι Ισπανοί στη Βαλένθια το αποκαλούν Ponentà.
Και στο Ηνωμένο Βασίλειο ο άνεμος Föhn που εμφανίζεται στις Πέννινες στη βόρεια Αγγλία είναι γνωστός τοπικά ως Helm Wind. Όλες μπορούν να ταξινομηθούν ως ανεμοθύελλες σε κατωφέρεια.
Το φαινόμενο είναι πιθανό να γίνει ακόμη πιο σημαντικό τα επόμενα χρόνια, λέει ο Jim Overland, μετεωρολόγος της Αρκτικής στην Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας των ΗΠΑ (NOAA) στο BBC, καθώς αναμένουμε να δούμε μεγαλύτερους, συχνότερους και πιο έντονους καύσωνες λόγω του κλίματος. αλλαγή.
Η περίπτωση της Χαβάης
Στις 8 Αυγούστου, μια τρομακτική πυρκαγιά, που χαρακτηρίστηκε «τυφώνας πυρκαγιάς» από τον κυβερνήτη της Χαβάης, σάρωσε τη δημοφιλή παραθαλάσσια πόλη Λαχάινα στο Μάουι.
Ένας συνδυασμός παραγόντων επηρέασε την έκρηξη της πυρκαγιάς, όπως θερμές θερμοκρασίες, χαμηλή υγρασία, ξερά χόρτα στην περιοχή και ισχυροί άνεμοι από έναν κοντινό τυφώνα. Ωστόσο, μια ανεμοθύελλα σε κατηφορική πλαγιά, ή το φαινόμενο Föhn, έφταιγε ίσως επίσης εν μέρει, σύμφωνα με ορισμένους ειδικούς παρατηρητές.
