Τα βασικά στοιχεία και μεγέθη από τη στατιστική επεξεργασία των δηλώσεων που καταθέτουν οι μηχανικοί για τα αυθαίρετα κτίσματα και τα κτίσματα με αυθαιρεσίες παρουσιάζουν το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) και το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ), μετά και τη λήξη της προθεσμίας της 30ής Σεπτεμβρίου για τις δηλώσεις αυθαιρέτων και τις πληρωμές των αντίστοιχων παραβόλων και προστίμων του νόμου 4495/2017.
Ήδη το ΥΠΕΝ μελετά περαιτέρω τα στοιχεία αυτά και για την αντιμετώπιση των όποιων προβλημάτων έχουν προκύψει, θα αναλάβει περιορισμένης κλίμακας νομοθετική πρωτοβουλία, στο πλαίσιο του νέου χωροταξικού νομοσχεδίου που θα κατατεθεί σύντομα στη Βουλή.
Η εξέλιξη των δηλώσεων τον Σεπτέμβριο 2020
Την περίοδο Σεπτεμβρίου 2020 που ολοκληρώθηκε η προθεσμία υπαγωγής στην κατηγορία 5 του Ν.4495, παρατηρήθηκαν τα εξής:
– Υποβλήθηκαν περισσότερες από 200.000 δηλώσεις μόνο τον Σεπτέμβριο, περιλαμβανομένων και των αντίστοιχων βεβαιώσεων.
– Το πληροφοριακό σύστημα δηλώσεων αυθαιρέτων κατέγραψε τις τελευταίες ημέρες του Σεπτεμβρίου 2020 ιστορικό ρεκόρ νέων δηλώσεων, σταθερά περίπου 10.000 κάθε ημέρα, με κορύφωση την Παρασκευή 25/9 με 12.500 δηλώσεις.
– Το πληροφοριακό σύστημα αυθαιρέτων εξυπηρετούσε σταθερά σχεδόν ολόκληρο τον Σεπτέμβριο 2.000 ταυτόχρονους χρήστες, με αύξηση των διαθέσιμων υπολογιστικών πόρων κατά 300% σε σχέση με τις προηγούμενες περιόδους και τις ώρες υπερφόρτωσης κατά 500%.
– Οι καταβολές παραβόλων για την υπαγωγή στις διατάξεις του νόμου (το βασικό στοιχείο απόδειξης του ενδιαφέροντος υπαγωγής) εκτινάχθηκαν αριθμητικά τον Σεπτέμβριο, πλησιάζοντας τις 160.000 συνολικά. Τα έσοδα από τα παράβολα, που αποτελούν πόρο του προϋπολογισμού, πλησίασαν τον Σεπτέμβριο τα 45 εκατ. ευρώ. Τα πρόστιμα, που η πληρωμή τους έπεται, αποτελούν πόρο του Πράσινου Ταμείου, για έργα περιβαλλοντικού ισοζυγίου.
– Η ημερήσια καταβολή παραβόλων εκτινάχθηκε τον Σεπτέμβριου στα περίπου 28.000, όταν η μέγιστη κορύφωση στο παρελθόν ήταν την περίοδο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου 2018 με 8.500 παράβολα.
– Αμέσως μετά τη λήξη της προθεσμίας και κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου που ανακοίνωσε το ΥΠΕΝ για την ολοκλήρωση των διαδικασιών των δηλώσεων που βρίσκονται σε εκκρεμότητα, για το διάστημα των πρώτων 5 ημερών (1/10-5/10, από τη 15νθημερη προθεσμία που έχει δοθεί) κατεβλήθη παράβολο συνολικά σε 4.176 περιπτώσεις.
– Από τον Νοέμβριο του 2017, ημερομηνία έναρξης του ν. 4495, έχουν καταβληθεί περίπου 650.000 παράβολα υπαγωγής
Το σύνολο των ενεργών δηλώσεων
Με βάση τα δεδομένα αυτά, το σύνολο των ενεργών δηλώσεων, όπως προκύπτουν από το πληροφοριακό σύστημα του ΤΕΕ, διαμορφώθηκε ως εξής:
Οι δηλώσεις «Σε επεξεργασία» του νόμου 4495 δεν έχουν υποβληθεί ακόμα και δεν έχουν προκύψει για αυτές οι αντίστοιχες εντολές πληρωμής παραβόλου και ειδικού προστίμου. Ειδικά για τις δηλώσεις του νόμου 4178 που παραμένουν σε επεξεργασία (οι αριθμοί σε παρένθεση στον πίνακα), η δυνατότητα υπαγωγής και μεταφοράς δεν υφίσταται πλέον με βάση τις διατάξεις του νόμου 4495.
Αξιοσημείωτα είναι πως:
– Έχουν καταγραφεί μέχρι στιγμής περίπου 1,9 εκατομμύρια αυθαίρετα, με τα περίπου 1,7 εκατομμύρια από αυτά να έχουν ενταχθεί σε όλους τους νόμους ή να μπορούν να ενταχθούν στις ευεργετικές διατάξεις του νόμου 4495/2017.
– Έχουν εκδοθεί συνολικά περισσότερες από 2,2 εκατομμύρια βεβαιώσεις μεταβίβασης, που περιλαμβάνουν τόσο τα κτήρια που έχουν υπαχθεί στις διατάξεις περί αυθαιρέτων, όσο και κτήρια και ακίνητα χωρίς αυθαιρεσία.
– Σε οριστική υπαγωγή βρίσκονται 505.424 ακίνητα με αυθαιρεσίες, ενώ ακόμη 311.390 έχουν περαιώσει τις διαδικασίες που προβλέπει ο νόμος 4495/2017.
Τα πραγματοποιηθέντα έσοδα από τις δηλώσεις αυθαιρέτων, από τους νόμους 4014/2011, 4178/2013 και 4495/2017 έχουν υπερβεί αθροιστικά τα 2,5 δισ. ευρώ τα τελευταία 9 χρόνια, περιλαμβανομένων των παραβόλων και των προστίμων. Ωστόσο, με βάση τις δηλώσεις που έχουν υποβληθεί, αλλά και αυτές που εκκρεμούν, υπολογίζεται ότι θα εκκρεμούν σε δόσεις για τα επόμενα χρόνια περισσότερα από 2 δισ. ευρώ επιπλέον.
Από τα διαθέσιμα δεδομένα των δηλώσεων στο πληροφοριακό σύστημα του ΤΕΕ, παρατηρούνται οι εξής τάσεις, που φαίνεται να παραμένουν σχετικά σταθερές τα τελευταία χρόνια και με τους τρεις νόμους:
– Σχετική επιτάχυνση δηλώσεων και πληρωμών σε περιόδους λήξης προθεσμιών αλλά και σχετική κάμψη σε περιόδους που επηρεάζονται από συναφείς εξελίξεις.
– Ο μέσος όρος καθημερινών δηλώσεων στο πληροφοριακό σύστημα ανέρχεται στις 400-500. Στις περιόδους λήξης προθεσμιών, ο καθημερινός φόρτος εκτοξεύεται.
– Το 25% αφορά ακίνητα χωρίς καμία οικοδομική άδεια, ενώ το 75% αφορά αυθαιρεσίες σε κτίσματα με οικοδομική άδεια. Λόγω της πρόβλεψης του Νόμου να επιβαρύνονται όσα αυθαίρετα δεν έχουν καμία προηγούμενη έκδοση αδείας, τα αντίστοιχα ποσοστά επιβαρύνουν περισσότερο τις αντίστοιχες δηλώσεις, οπότε σε κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια αντιστοιχεί το 28% των προστίμων, ενώ σε κτίσματα με οικοδομική άδεια το 72% των προστίμων, περίπου.
– Από το σύνολο των στοιχείων προκύπτει ότι 3 στις 10 δηλώσεις αφορά ακίνητα εκτός σχεδίου και 7 στις 10 δηλώσεις ακίνητα εντός σχεδίου. Λόγω της πρόβλεψης του Νόμου, τα πρόστιμα σε εκτός σχεδίου είναι σημαντικά υψηλότερα, οπότε στην κατανομή των προστίμων παρουσιάζεται η εικόνα περίπου το μισό του συνολικού ύψους των προστίμων να αφορά ακίνητα εκτός σχεδίου και το άλλο μισό των προστίμων να αφορά ακίνητα εντός σχεδίου.
Όσον αφορά τις κατηγορίες αυθαιρέτων, τα δεδομένα σε διαφορετικές χρονικές περιόδους δείχνουν πως παρατηρείται ότι:
– Η αναλογία παραμένει διαχρονικά σταθερή με πολύ μικρές διακυμάνσεις
– Σταθερά ένα στα τρία ακίνητα που δηλώνεται αυθαιρεσία είναι κατηγορίας 4
– Ένα στα τέσσερα έως ένα στα τρία αυθαίρετα είναι κατηγορίας 5
– Η κατηγορία 3 κινείται περίπου στο 10%
– Οι κατηγορίες 1 και 2 (παλαιότερα αυθαίρετα) συγκεντρωτικά κυμαίνονται πέριξ της μίας στις πέντε δηλώσεις.
