Το ραδιενεργό νέφος που διέφυγε από τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα, ο οποίος επλήγη από το σεισμό και το τσουνάμι της 11ης Μαρτίου 2011, προκάλεσε «σοβαρές ανωμαλίες» σε ιαπωνικές πεταλούδες, υποστηρίζουν επιστήμονες. Τουλάχιστον μία στις δέκα πεταλούδες που εξέτασαν είχε ασυνήθιστα χαρακτηριστικά.
Λίγες εβδομάδες μετά από το πυρηνικό ατύχημα, οι ερευνητές από το Πανεπιστήμιο των Νήσων Ρίου Κίου, στην Οκινάβα, συνέλεξαν 144 ενήλικες πεταλούδες από 10 τοποθεσίες στην Ιαπωνία, ανάμεσά τους και τη Φουκουσίμα. Σε πάνω από το 10% του δείγματός τους διαπίστωσαν ανωμαλίες, όπως πολύ μικρά φτερά ή μάτια αναπτυγμένα με ασυνήθιστο τρόπο. Οι σοβαρότερες μεταλλάξεις εντοπίστηκαν στις πεταλούδες που προέρχονταν από τις περιοχές με τη μεγαλύτερη ποσότητα ραδιενέργειας.
«Μέχρι σήμερα επικρατούσε η αντίληψη ότι τα έντομα είναι πολύ ανθεκτικά στη ραδιενέργεια», λέει στο BBC ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας Τζότζι Οτάκι. «Από αυτήν την άποψη, τα αποτελέσματά μας ήταν απροσδόκητα.» Οι απρόσμενες διαπιστώσεις όμως δεν σταμάτησαν εκεί. Ο Οτάκι και οι συνάδελφοί του εξέθρεψαν τις πεταλούδες στο εργαστήριο, σε τόσο μεγάλη απόσταση από τη Φουκουσίμα, ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο περαιτέρω επιπτώσεων από το περιβάλλον. Αυτή τη φορά είδαν νέες ανωμαλίες, τις οποίες δεν είχαν αρχικά ανιχνεύσει, π.χ. κακοσχηματισμένες κεραίες.
Λίγους μήνες αργότερα, η ομάδα επέστρεψε στη Φουκουσίμα για να πάρει νέα δείγματα, από μεταλλαγμένες πεταλούδες δεύτερης γενιάς. Όπως διαπίστωσε, οι μεταλλάξεις ήταν 18% συχνότερες, ενώ κάποια από τα έντομα πέθαναν πριν ενηλικιωθούν. Όταν δεύτερης γενιάς (μεταλλαγμένες) πεταλούδες ζευγάρωσαν με υγιείς, οι απόγονοί τους είχαν μεταλλάξεις σε ποσοστό 34%.
«Καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τεχνητά ραδιονουκλίδια από το πυρηνικό εργοστάσιο της Φουκουσίμα προκάλεσαν μορφολογικές και γενετικές βλάβες» στις πεταλούδες του -κοινού στην Ιαπωνία- είδους Pseudozizeeria maha, αναφέρουν οι ερευνητές στο άρθρο τους στην επιθεώρηση Nature. Εξηγούν ότι η έκθεση στη ραδιενέργεια «χτύπησε» τα γονίδια των εντόμων και πως οι βλάβες είναι κληρονομικές.
Δεν αφήνουν περιθώριο αμφιβολίας ότι οι μεταλλάξεις σχετίζονται με την πυρηνική καταστροφή και τονίζουν την ανάγκη να γίνουν αντίστοιχες μελέτες σε άλλες ομάδες και είδη ζώων, καθώς «η ευαισθησία [στην ακτινοβολία] διαφέρει από το ένα είδος στο άλλο», όπως σημειώνει ο Οτάκι. «Οι άνθρωποι είναι εντελώς διαφορετικοί από τις πεταλούδες, θα πρέπει να είναι πολύ πιο ανθεκτικοί» στις επιπτώσεις της ραδιενέργειας.
