Έκταση ίση με τέσσερα γήπεδα ποδοσφαίρου χάνουν καθημερινά, τα τελευταία είκοσι χρόνια, οι οικότοποι των Μεγάλων Πιθήκων στην Αφρική. Δεκάδες επιστήμονες, οι οποίοι συμμετείχαν στην πρώτη μελέτη που καλύπτει ολόκληρη την αφρικανική ήπειρο, προειδοποιούν ότι εάν αυτή η τάση συνεχιστεί, γορίλες, χιμπατζήδες και άλλα μέλη της οικογένειας των Ανθρωπιδών, θα μείνουν «άστεγα» και θα γίνουν πιο ευάλωτα σε πάσης φύσεως κινδύνους.
Σύμφωνα με τους ερευνητές, που παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της μελέτης τους στην επιθεώρηση Diversity and Distributions, τα τελευταία τριάντα χρόνια οι πληθυσμοί των Μεγάλων Πιθήκων ανά την Αφρική έχουν συρρικνωθεί χωρίς προηγούμενο εξαιτίας του κυνηγιού, διαφόρων ασθενειών, αλλά και της απώλειας των ενδιαιτημάτων τους.
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, οι οικότοποί τους έχουν συρρικνωθεί κατά τουλάχιστον 200.000 τ.χλμ. Δεν έχουν όλα τα είδη επηρεαστεί το ίδιο. Για παράδειγμα, οι χιμπατζήδες έχουν χάσει περίπου το 10% των οικοτόπων τους, όμως ο ανατολικός γορίλας έχει περιοριστεί στο 50% της έκτασης που του αναλογούσε πριν από 20 χρόνια.
Στο πλαίσιο της μελέτης τους, οι επιστήμονες συνδύασαν δεδομένα από εκτεταμμένη επιτόπια έρευνα με ένα στατιστικό μοντέλο, που τους έδειξε πόσο συρρικνώθηκε κάθε οικότοπος από τη δεκαετία του 1990 έως σήμερα. Παρότι και παλαιότερες έρευνες είχαν δείξει ότι οι πληθυσμοί αυτοί τελούν υπό πίεση, η οποία οδηγεί σε μείωσή τους, οι περισσότερες εξέταζαν μία περιοχή ή μία χώρα. Αυτή τη φορά, 47 επιστήμονες ένωσαν τις δυνάμεις τους υπό την αιγίδα του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας Μαξ Πλανκ, στη Λειψία.
«Πολλοί από τους συντάκτες πέρασαν χρόνια συλλέγοντας τα δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτή τη μελέτη, υπό εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες και αφιερώνοντας πολύ από τον προσωπικό τους χρόνο», δήλωσε στο BBC Nature ο Γιάλμαρ Κυλ από το Ινστιτούτο, ο οποίος συντόνισε την πολυμελή ομάδα. «Δεν υπάρχει τίποτε αντίστοιχο.»
Όπως εξήγησε ο Δρ. Κυλ, τα αίτια της πίεσης εις βάρος των θηλαστικών ποικίλουν ανάλογα με την περιοχή. Στη δυτική Αφρική, η αποψίλωση των δασών και το κυνήγι συρρικνώνουν τα ενδιαιτήματά τους. Στην Κεντρική Αφρική, συνεχίζουν να υπάρχουν τεράστιες δασικές εκτάσεις, όμως οι Μεγάλοι Πίθηκοι δεν μπορούν να ζήσουν εκεί λόγω της εντατικής κυνηγετικής δραστηριότητας.
Η μελέτη δεν έχει ολοκληρωθεί, καθώς οι ερευνητές σκέπτονται να προχωρήσουν σε βελτιώσεις με την εισαγωγή περισσότερων δεδομένων σε τοπικό επίπεδο. Η μέχρι στιγμής εικόνα ωστόσο, τους οδηγεί σε συμπεράσματα που δύσκολα αμφισβητούνται: «Σε έναν όλο και πιο πυκνοκατοικημένο κόσμο, με αυξανόμενη ζήτηση για χώρο, ξυλεία, ορυκτούς πόρους και κρέας, οι πίθηκοι θα συνεχίσουν να αφανίζονται», προειδοποιεί ο Δρ. Κυλ. «Εάν δεν γίνει κατανοητό πόσο πολύτιμοι είναι οι πίθηκοι και οι οικότοποί τους, η σημερινή κατάσταση δεν θα βελτιωθεί».
