Στο άκουσμα των λέξεων «κοραλλιογενής ύφαλος», ο νους δεν ταξιδεύει στη Σκανδιναβία, αλλά στη μακρινή Αυστραλία και στο αχανές θαλάσσιο οικοσύστημα του Μεγάλου Κοραλλιογενούς Υφάλου.
Και όμως, η Σουηδία διαθέτει έναν και μοναδικό τέτοιο ύφαλο, τον Σέκεν, ο οποίος όμως απειλείται με κατάρρευση. Μία ομάδα επιστημόνων έχει επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για να τον σώσει.
Ο θαλάσσιος βιολόγος Μίκαελ Νταλ και οι συνάδελφοί του στο Πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ άρχισαν πρόσφατα να εισάγουν προνύμφες και κοράλλια από τα νορβηγικά ύδατα, σε μια προσπάθεια να «τονώσουν» το Σέκεν αποτρέποντας την κατάρρευσή του. Ο χρόνος δεν είναι με το μέρος τους: η κόκκινη λίστα της Διεθνούς Ένωσης Προστασίας της Φύσης περιλαμβάνει τον ύφαλο στα «υπό άμεση απειλή» οικοσυστήματα.
Στον ύφαλο κυριαρχούν τα κοράλλια του είδους Lophelia pertusa, το οποίο επιβιώνει μόνο σε συνθήκες υψηλής αλμυρότητας και χαμηλών θερμοκρασιών καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Τέτοιες συνθήκες επικρατούν ανοιχτά των ακτών της δυτικής Σουηδίας, μόνο στο σημείο, όπου παγωμένο νερό από τα βάθη του Ατλαντικού Ωκεανού διοχετεύεται μέσω της Νορβηγικής Τάφρου.
Οι επιστήμονες γνώριζαν εδώ και σχεδόν ένα αιώνα για την ύπαρξη τέτοιων κοραλλιογενών υφάλων στη Σουηδία. Κάποτε «υπήρχαν σε τρεις τοποθεσίες, στο Φιορδ Κόστερ. Σήμερα έχουμε μόνο τον Σέκεν – και αυτός είναι σε άσχημη κατάσταση», λέει ο Νταλ.
Ως βασικότερα αίτια του προβλήματος αναφέρει τον ευτροφισμό και την αλιεία με μηχανότρατες που αφήνουν τα σημάδια τους στον ύφαλο. «Ο ύφαλος Σέκεν προστατεύεται από τις τράτες εδώ και πάνω από μία δεκαετία, όμως και μετά την υιοθέτηση της νομοθεσίας, έχουμε παρατηρήσει στην επιφάνειά του βλάβες από τράτες».
Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι μπορούν να ανακάμψουν με φυσικό τρόπο, με τη βοήθεια προνυμφών από άλλους υφάλους. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι η εισαγωγή τους από τα νορβηγικά ύδατα θα συμβάλει σε αυτήν την κατεύθυνση, όμως ούτε εκείνοι είναι ιδιαίτερα αισιόδοξοι. «Είναι μάλλον απίθανο ο ύφαλος Σέκεν να ανακάμψει με φυσικό τρόπο. Χρειάζονται παρεμβάσεις για να διασφαλιστεί η επιβίωσή του».
Η σουηδική ομάδα υπολογίζει ότι κάποια κοράλλια είναι πάνω από 6.000 ετών. «Ζουν στο σκοτάδι πολύ καιρό πριν οι Φαραώ χτίσουν τις πυραμίδες», όπως λέει χαρακτηριστικά ο Νταλ. Με τα σημερινά δεδομένα ωστόσο, το μέλλον τους δεν διαγράφεται εξίσου λαμπρό, αφού καλύπτουν πλέον έκταση μικρότερη των 5.000 τ.μ.
