Ελπίδες για τη διάσωση του δαίμονα της Τασμανίας από την ασθένεια όγκων του προσώπου «γεννούν» οι μελέτες επιστημόνων καθώς ανοίγουν το δρόμο για την ανάπτυξη εμβολίου. Αυστραλοί ερευνητές κατόρθωσαν να «χαρτογραφήσουν» τη μετάδοση της ασθένειας και να εντοπίσουν το μηχανισμό που την καθιστά φαινομενικά ανίκητη.
Η ασθένεια όγκων προσώπου των δαιμόνων εκδηλώθηκε το 1996 και έκτοτε έχει συρρικνώσει τον πληθυσμό κατά 60%. Κάποιες κοινότητες τείνουν να αφανιστούν, ενώ εκφράζονται φόβοι για αφανισμό του ίδιου του είδους μέσα στα επόμενα 20 έως 30 χρόνια, εάν το πρόβλημα δεν αντιμετωπιστεί. Ο καρκίνος μεταδίδεται από το ένα ζώο στο άλλο την ώρα που οι δαίμονες διεκδικούν την τροφή τους. Η θνησιμότητα φθάνει το 100%, σε διάστημα λίγων μηνών από την εμφάνιση των όγκων.
Ομάδα ερευνητών από τα πανεπιστήμια της Τασμανίας και του Κέιμπριτζ, μεταξύ άλλων, ανακάλυψε με ποιον τρόπο η ασθένεια πλήττει νέους ξενιστές, παρακάμπτοντας το ανοσοποιητικό τους σύστημα. «Πρόκειται πιθανότατα για το πιο ελπιδοφόρο στοιχείο που έχουμε βρει απ’ όταν η ασθένεια περιγράφηκε για πρώτη φορά», εκτιμά η Χάνα Σιντλ, καθηγήτρια ανοσογενετικής στο Κέιμπριτζ και βασική συντάκτρια της έκθεσης που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Proceedings of the National Academy of Sciences.
Οι επιστήμονες υπέθεταν εδώ και χρόνια ότι ο βασικός παράγοντας που καθιστά την ασθένεια τόσο καταστροφική είναι η ενδογαμία στο είδος, η οποία έχει συρρικνώσει τη γενετική ποικιλομορφία του – κυρίως στα γονίδια του μείζονος συμπλέγματος ιστοσυμβατότητας (MHC) – αποδυναμώνοντας το ανοσοποιητικό σύστημα του δαίμονα. Το MHC παράγει πρωτεΐνες, οι οποίες επικάθονται στα κύτταρα βοηθώντας το ανοσοποιητικό να ανιχνεύσει απειλές, όπως οι ιοί και οι όγκοι. Οι επιστήμονες πίστευαν ότι η ασθένεια παρέκαμπτε το ανοσοποιητικό σύστημα του δαίμονα παράγοντας τέτοιες πρωτεΐνες και ξεγελώντας τις άμυνες ολόκληρου του πληθυσμού.
Οι ερευνητές ωστόσο διαπίστωσαν ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν διαθέτουν μόρια MHC, με αποτέλεσμα το ανοσοποιητικό σύστημα του δαίμονα να μην τα ανιχνεύει καν. Είδαν ότι με την εισαγωγή συγκεκριμένων πρωτεϊνών θα μπορούσαν να ενεργοποιήσουν ξανά το μηχανισμό ανίχνευσης, πυροδοτώντας τεχνητά την παραγωγή μορίων MHC.
«Η ανάπτυξη ενός εμβολίου με βάση την έρευνά μας θα μπορούσε να ενισχύσει τις πιθανότητες επιβίωσης του δαίμονα, αν και εξακολουθούμε να αντιμετωπίζουμε κάποια εμπόδια: ο όγκος εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου και κάθε πρόγραμμα ανάπτυξης εμβολίου θα πρέπει να το λάβει αυτό υπόψη», επισημαίνει η Σιντλ. «Επιπλέον, λόγω των δυσκολιών στον εμβολιασμό ενός άγριου πληθυσμού, ίσως θα ήταν αποδοτικότερη η χρήση ενός εμβολίου σε αιχμάλωτους δαίμονες που πρόκειται να απελευθερωθούν στη φύση.»
