Της Αλεξίας Σωτηρίου
[email protected]
Σε case study για την κυκλική οικονομία εξελίσσεται η Τήλος, το νησί του νοτίου Αιγαίου με τους περίπου 400 κατοίκους, που πρωταγωνιστεί στην «πράσινη» καινοτομία. Με καταγεγραμμένη εμπειρία στην υιοθέτηση έργων βιώσιμης ανάπτυξης, η Τήλος έχει βάλει πλώρη από τον περασμένο Δεκέμβριο για ένα μέλλον με μηδενικά απόβλητα, στο πλαίσιο του έργου κυκλικής διαχείρισης απορριμμάτων Just Go Zero Tilos.
Το έργο αποτελεί μία σύμπραξη της Polygreen και του δήμου του νησιού και έχει στόχο να μετασχηματίσει την Τήλο στο πρώτο νησί μηδενικών αποβλήτων. Η πρωτοβουλία, η επίσημη παρουσίαση της οποίας πραγματοποιήθηκε το απόγευμα στο νησί, παρουσία του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα και του υπουργού Επικρατείας Άκη Σκέρτσου, έχει να επιδείξει ήδη εντυπωσιακά αποτελέσματα: πλέον το ποσοστό των απορριμμάτων του νησιού που ανακυκλώνεται αγγίζει εβδομαδιαίως το 86%, ποσοστό που μέρα με τη μέρα μεγαλώνει και αναμένεται να αγγίξει το 90% στο τέλος του καλοκαιριού.
Η «ταυτότητα» του έργου
Πώς επιτυγχάνονται τα παραπάνω; Κάθε απόβλητο που παράγεται, συλλέγεται και αξιοποιείται με βάση τις αρχές της κυκλικής οικονομίας, με στόχο να μην αφήνει αποτύπωμα στο φυσικό περιβάλλον. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει 100% εκτροπή από την ταφή των αποβλήτων.
Το εγχείρημα δεν ήταν εύκολο, καθώς η υλοποίησή του έπρεπε να υπερβεί μία σειρά από προκλήσεις και απαιτεί τη συστράτευση τόσο των κατοίκων και των επιχειρηματιών, όσο και των επισκεπτών του νησιού. Έχοντας στο επίκεντρο της φιλοσοφίας της το «Μηδέν Άγαν», που εκφράζει την πεποίθηση ότι τίποτε δεν πρέπει να θεωρείται περιττό, η Polygreen σχεδίασε ένα πρότυπο σύστημα κυκλικής διαχείρισης απορριμμάτων απομακρύνοντας τους δημόσιους κάδους από τους δρόμους. Αφού ενημέρωσε και εκπαίδευσε τους κατοίκους και τους επιχειρηματίες του νησιού στον διαχωρισμό των απορριμμάτων που παράγουν, ξεκίνησε τη συλλογή των αποβλήτων πόρτα – πόρτα.
Βασικό εργαλείο του Just Go Zero Tilos είναι η ειδικά σχεδιασμένη μπλε τσάντα, την οποία έχει διαθέσει η εταιρεία σε κάθε σπίτι του νησιού. Σε αυτή εναποθέτουν οι κάτοικοι όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά, αφού προηγουμένως τα έχουν πλύνει. Η τσάντα αυτή φέρει μάλιστα QR για να καταγράφεται η ποσότητα των υλικών όταν ζυγίζεται – κατά τη συλλογή -και να μπορεί να παρακολουθεί το κάθε νοικοκυριό το ποσοστό ανακύκλωσης που επιτυγχάνει. Σε ξεχωριστή, βιοδιασπώμενη σακούλα, καταλήγουν τα οργανικά απόβλητα, ενώ σε άλλη σακούλα συγκεντρώνονται τα μη ανακυκλώσιμα απόβλητα. Τα υπολείμματα τσιγάρων (γόπες) συγκεντρώνονται και αυτά σε μεταλλικά δοχεία, ενώ η εταιρεία έχει αρχίσει να εφαρμόζει πιλοτικό πρόγραμμα ώστε να ανακυκλώνονται και οι βρεφικές πάνες.
Το επόμενο στάδιο είναι η συλλογή. Ειδικά διαμορφωμένα οχήματα περνούν από κάθε σπίτι και επιχείρηση του νησιού για να συγκεντρώσουν και να ζυγίσουν τα απόβλητα και να τα μεταφέρουν στο Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας.
Η μεταμόρφωση του ΧΥΤΑ
Το παλιό σημείο ταφής αποτελεί πια παρελθόν για το νησί. Ο χώρος καθαρίστηκε εξοπλίστηκε και πλέον λειτουργεί σαν Κέντρο Κυκλικής Καινοτομίας. Εκεί μεταφέρονται τα απόβλητα για να ταξινομηθούν. Τα μεν ανακυκλώσιμα διαχωρίζονται περαιτέρω και οδηγούνται προς αξιοποίηση, τα δε βιοαπόβλητα μετατρέπονται σε εδαφοβελτιωτικό και τα υπόλοιπα υλικά οδηγούνται για επαναχρησιμοποίηση ή ενεργειακή αξιοποίηση. Έτσι τίποτε δεν πάει χαμένο στην Τήλο.
Παράλληλα, μέσα από την εφαρμογή Zero app, που έχει αναπτύξει η Polygreen, κάθε νοικοκυριό στην Τήλο μπορεί να δει ανά πάσα στιγμή και σε πραγματικό χρόνο πώς γίνεται η κυκλική διαχείριση των αποβλήτων που παράγει, σε ποσοστά βιοαποβλήτων, ανακυκλώσιμων υλικών και μη. Με τον τρόπο αυτό μπορεί να θέσει νέους στόχους και να βελτιώσει τις επιδόσεις του.
Τα «μυστικά» του εγχειρήματος
Σύμφωνα με τον ιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο της Polygreen, Αθανάσιο Πολυχρονόπουλο, το μυστικό του εγχειρήματος είναι η εκπαίδευση. «Εκπαιδεύουμε τους κατοίκους πώς να μην παράγουν απόβλητα» επισήμανε στη διάρκεια ξενάγησης στο Κέντρο Ενημέρωσης Zero Point που βρίσκεται στην πλατεία, στο λιμάνι της Τήλου, τονίζοντας πως το Just Go Zero είναι «ένα σύστημα που απευθύνεται από τον άνθρωπο στον άνθρωπο».
Το προσωπικό που απασχολείται στη διαδικασία της συλλογής αποτελείται από κατοίκους του νησιού, γεγονός που – όπως εξήγησε ο κ. Πολυχρονόπουλος – ενισχύει τη διαφάνεια στο πρόγραμμα και την εμπιστοσύνη των πολιτών στη διαχείριση των απορριμμάτων. «Είναι ένα ανθρωποκεντρικό σύστημα. Βάζουμε ξανά τις διαπροσωπικές σχέσεις στο επίκεντρο. Η βάση του όλου εγχειρήματος είναι ο πολιτισμός και η εκπαίδευση. Είναι όλοι δεσμευμένοι σε αυτόν τον στόχο» υπογράμμισε.
Το «αποτύπωμα» της επένδυσης
Το έργο δημιουργεί μία αλυσίδα από οφέλη, τόσο σε περιβαλλοντικό, όσο και σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο για τους κατοίκους του ακριτικού νησιού. Προστατεύει το φυσικό περιβάλλον, συμβάλλει στον πράσινο μετασχηματισμό της Τήλου, καθώς και στην επίτευξη των εθνικών και περιφερειακών στόχων για την κυκλική οικονομία και τη διαχείριση αποβλήτων.
Σύμφωνα με την Polygreen, χάρη στο νέο σύστημα έχει επιτευχθεί 52% μείωση CO2 σε σχέση με το προηγούμενο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων.
Επιπλέον το έργο καθιστά την Τήλο προορισμό βιώσιμου τουρισμού, δημιουργώντας ένα θετικό παράδειγμα που μπορεί να αξιοποιηθεί και σε άλλες περιοχές.
Έντονο ενδιαφέρον από δήμους – επιχειρήσεις
Σύμφωνα με τους ιθύνοντες της εταιρείας, ήδη το πρόγραμμα έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον και άλλων δήμων που επιθυμούν να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Τήλου, ενώ έντονο ενδιαφέρον καταγράφεται και από επιχειρήσεις και οργανισμούς.
«Μέχρι σήμερα η διαχείριση απορριμμάτων ήταν μία απόφαση με πολιτικό κόστος. Με το σύστημα Just Go Zero είναι μία απόφαση με πολιτική ωφέλεια» παρατήρησε ο κ. Πολυχρονόπουλος, καλώντας μας να οραματιστούμε το σύνολο των νησιών του Αιγαίου με μηδενικά απόβλητα και την προστιθέμενη αξία που θα δημιουργούσε κάτι τέτοιο για το τουριστικό προϊόν της χώρας.
