Με τις τιμές της ενέργειας να έχουν εκτοξευθεί, και την Ευρώπη να πιέζεται για μείωση των εκπομπών ρύπων ως το 2030, ο επικεφαλής της πολιτικής για την κλιματική αλλαγή στην ΕΕ, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε ότι η επιστροφή στη χρήση άνθρακα κατά τη διάρκεια της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης «δεν είναι μια έξυπνη κίνηση» και οι αγορές θα πρέπει να αδράξουν την ευκαιρία για μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ).
Η συλλογική βιομηχανική ανάκαμψη φέτος μετά την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού οδήγησε σε άνοδο της ζήτησης και των τιμών της ενέργειας παντού.
Στην Ευρώπη, οι αυξανόμενες τιμές χονδρικής του φυσικού αερίου έχουν ενθαρρύνει περισσότερες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας να στραφούν στον άνθρακα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, και ενώ η ΕΕ προσπαθεί να «απογαλακτίσει» τα έθνη από τα καύσιμα υψηλής ρύπανσης.
Στην Ασία, η ζήτηση άνθρακα από μεγάλες αγορές όπως η Κίνα και η Ινδία έχει εκτιναχθεί καθώς οι οικονομίες τους ξεκίνησαν την επανεκκίνησή τους μετά την πανδημία.
«Θα είναι τραγωδία αν σε αυτήν την κρίση αρχίσουμε να επενδύουμε ξανά στον άνθρακα, που είναι μια ενέργεια που δεν έχει μέλλον και είναι εξαιρετικά ρυπογόνα», δήλωσε ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Φρανς Τίμερμανς, στο Reuters.
«Το πιο έξυπνο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι, κατά τη διάρκεια αυτής της ενεργειακής κρίσης, να μειώσετε το συντομότερο δυνατό την εξάρτησή σας από τα ορυκτά καύσιμα», πρόσθεσε, σημειώνοντας ότι οι τιμές των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας παρέμειναν σταθερά φθηνές ενώ οι τιμές του άνθρακα είχαν εκτοξευθεί στα ύψη.
«Βγαίνοντας από τον άνθρακα και γρήγορα»
Η συζήτηση για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας συνεχίζεται τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Ελλάδα, καθώς υπάρχουν φωνές που θεωρούν ότι με τις ΑΠΕ θα μειωθούν δραστικά οι τιμές, ενώ άλλοι θεωρούν ότι η εξάρτηση των χωρών από τον λιγνίτη εξακολουθεί να υφίσταται, για αυτό καλό είναι να αποφευχθεί μια απότομη απολιγνιτοποίηση Άλλωστε με τις τιμές του φυσικού αερίου στα ύψη, ο λιγνίτης είναι φθηνότερος.
Στη Γερμανία, γίνονται, διαδηλώσεις κάθε εβδομάδα κατά της καύσης λιγνίτη και εκατοντάδες ακτιβιστές να φτιάχνουν καταυλισμούς διαμαρτυρίας και δενδρόσπιτα. Η σύγκρουση για το πότε θα καταργηθεί η χρήση άνθρακα γίνεται ολοένα και πιο σφοδρή.
Σε άρθρο τους πριν 3 χρόνια, το 2018, οι New York Times, θέτουν το ζήτημα για ποιον λόγο είναι τόσο δύσκολο στις χώρες να απαλλαγούν από τον άνθρακα.
Ο άνθρακας, το καύσιμο που τροφοδοτούσε τη βιομηχανική εποχή, «έχει οδηγήσει τον πλανήτη στο χείλος της καταστροφικής κλιματικής αλλαγής», γράφουν οι Times.
Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει επανειλημμένα για τους επικείμενους κινδύνους, σε μια μεγάλη επιστημονική έκθεση που εκδόθηκε από 13 κυβερνητικές υπηρεσίες των Ηνωμένων Πολιτειών, προειδοποιώντας ότι η ζημιά από την κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να μειώσει έως και 10% το μέγεθος της αμερικανικής οικονομίας μέχρι το τέλος του αιώνα. εάν δεν ληφθούν σημαντικά μέτρα για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης.
Η αποφυγή της χειρότερης καταστροφής θα απαιτούσε ριζικό μετασχηματισμό της παγκόσμιας οικονομίας σε λίγα μόλις χρόνια.
Κεντρική θέση σε αυτόν τον μετασχηματισμό: Βγαίνοντας από τον άνθρακα και γρήγορα.
Και όμως, μετά τη συμφωνία του Παρισιού το 2015, όταν οι παγκόσμιοι ηγέτες υποσχέθηκαν δράση, η εξάρτηση από τον άνθρακα δεν δείχνει σημάδια μείωσης. Ενώ η χρήση άνθρακα φαίνεται βέβαιο ότι θα υποχωρήσει τελικά παγκοσμίως, δεν είναι σε καλό δρόμο για να συμβεί πουθενά αρκετά γρήγορα για να αποφευχθούν οι χειρότερες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
Ο φτηνός, άφθονος και ο πιο ρυπογόνος από ορυκτά καύσιμα, ο άνθρακας παραμένει η μοναδική μεγαλύτερη πηγή ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας παγκοσμίως. Αυτό, ακόμη και όταν οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η ηλιακή και η αιολική γίνονται ταχύτατα πιο προσιτές. Σύντομα, ο άνθρακας δεν θα μπορούσε να έχει κανένα οικονομικό νόημα για τους υποστηρικτές του.
Λοιπόν, γιατί είναι τόσο δύσκολο να σταματήσει η χρήση του;
Επειδή ο άνθρακας βρίσκεται στη γη, κατά τα εκατομμύρια των τόνων κάτω από το έδαφος, όπως γράφουν οι Times. Οι ισχυρές εταιρείες, που υποστηρίζονται από ισχυρές κυβερνήσεις, συχνά με τη μορφή επιδοτήσεων, βιάζονται να αναπτύξουν τις αγορές τους πριν να είναι πολύ αργά. Οι τράπεζες εξακολουθούν να κερδίζουν από αυτό. Για αυτό σχεδιάστηκαν μεγάλα εθνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας. Τα εργοστάσια άνθρακα μπορούν να είναι ένας σίγουρος τρόπος για τους πολιτικούς να προσφέρουν φθηνή ηλεκτρική ενέργεια — και να διατηρήσουν τη δική τους ισχύ.
Και ακόμη και ενώ οι ανανεώσιμες πηγές διαδίδονται γρήγορα, εξακολουθούν να έχουν όρια: Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια εξαρτώνται από τον αέρα και τον ήλιο βεβαίως, και αυτό απαιτεί την ανακατασκευή των παραδοσιακών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας.
Η μάχη για το μέλλον του άνθρακα διεξάγεται στην Ασία
Οι ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας της Κίνας έπληξαν την ανάπτυξη της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, απειλώντας περισσότερο τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, ενώ η το πρόβλημα με το φυσικό αέριο στην Ευρώπη εξακολουθεί να υφίσταται καθώς η ρωσική Gazprom δεν έδειξε σημάδια αύξησης των εξαγωγών στην περιοχή τον Οκτώβριο.
Η Κίνα, η οποία χρειάζεται άνθρακα για να τροφοδοτήσει περίπου το 60% των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αντιμετωπίζει έλλειμμα στις προμήθειες και αυξάνει τις τιμές για τα πιο ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα, οδηγώντας σε διακοπή της παροχής ηλεκτρικής ενέργειας σε εργοστάσια και σπίτια.
Οι περιορισμοί σήμαιναν ότι η οικονομία αναπτύχθηκε 4,9% το τρίτο τρίμηνο, ο χαμηλότερος ρυθμός από το γ’ τρίμηνο του 2020 και από 7,9% το δεύτερο τρίμηνο.
Μια σειρά μέτρων για την ενίσχυση των προμηθειών άνθρακα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Ένας υπολογισμός του Reuters, με βάση επίσημα στοιχεία, έδειξε ότι η μέση ημερήσια παραγωγή άνθρακα της Κίνας τον Σεπτέμβριο ήταν 11,14 εκατομμύρια τόνοι. Η Κίνα δημοσίευσε στοιχεία για την περασμένη εβδομάδα που δείχνουν ότι η παραγωγή ήταν 11,2 εκατομμύρια τόνοι, που σημαίνει ότι μόλις είχε υποχωρήσει.
«Η κινεζική κυβέρνηση χάνει τη μάχη για τον έλεγχο των αυξανόμενων τιμών του άνθρακα», δήλωσε ο Alex Whitworth, επικεφαλής της έρευνας για την ενέργεια και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Ασίας-Ειρηνικού στο Wood Mackenzie.
Μια παγκόσμια ανάκαμψη από τα βάθη της ύφεσης που προκαλείται από την πανδημία άφησε όλους τους προμηθευτές ορυκτών καυσίμων να αγωνίζονται να συμβαδίσουν.
Η Ευρώπη, η οποία βασίζεται στη Ρωσία για το 35% των προμηθειών φυσικού αερίου της, έχει δει την τιμή αναφοράς του φυσικού αερίου να αυξάνεται περισσότερο από 350% φέτος. Ως αποτέλεσμα, μια πληθώρα ευρωπαϊκών εταιρειών που προμηθεύουν φυσικό αέριο ή ρεύμα σε νοικοκυριά και εταιρείες έχουν αναδιπλωθεί.
Η ρυθμιστική αρχή ενέργειας της Τσεχίας ζήτησε από τους προμηθευτές να παράσχουν διαβεβαιώσεις ότι θα μπορούσαν να προμηθεύουν ενέργεια σε σπίτια και εταιρείες, αφού ένας άλλος από τους ομίλους ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου της χώρας διέκοψε την παροχή.
Περίπου δώδεκα προμηθευτές έχουν ήδη καταρρεύσει στη Βρετανία.
Στην Ασία, ο πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας Ohm Energy δήλωσε ότι είχε αποχωρήσει από τη λιανική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στη Σιγκαπούρη, η τρίτη εταιρεία που το έκανε τις τελευταίες εβδομάδες.
Η Ρωσία δηλώνει έτοιμη να παράσχει περισσότερο αέριο στην Ευρώπη. Ωστόσο, το μονοπώλιο εξαγωγών του ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου Gazprom δεν έχει δείξει κανένα σημάδι αγώνα για κράτηση επιπλέον χωρητικότητας.
