Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κάνει πίσω σε πολλά μέτωπα του εμπορικού του πολέμου—αλλά όχι στις… ντομάτες.
Από τον Ιούλιο, νέοι δασμοί θα επιβληθούν στις φρέσκες ντομάτες που εισάγονται από το Μεξικό, μετά την απόφαση του αμερικανικού Υπουργείου Εμπορίου να τερματίσει μια εμπορική συμφωνία που ισχύει, με κάποιες διακοπές, για σχεδόν τρεις δεκαετίες.
Σύμφωνα με ειδικούς που επικαλείται η Wall Street Journal η κίνηση της κυβέρνησης Τραμπ αναμένεται να οδηγήσει σε αύξηση τιμών για τους καταναλωτές, καθώς περίπου το 70% των ντοματών που πωλούνται στις ΗΠΑ σήμερα εισάγονται από το Μεξικό. Μεξικανοί αξιωματούχοι εξέφρασαν την ελπίδα να επαναδιαπραγματευτούν τη συμφωνία πριν αυτή καταργηθεί.
Αν δεν υπάρξει νέα συμφωνία, οι ντομάτες ενδέχεται να είναι από τα πρώτα καθημερινά προϊόντα των οποίων η τιμή θα αυξηθεί εξαιτίας της εμπορικής πολιτικής Τραμπ. Η ακριβής έκταση της αύξησης δεν είναι σαφής—κάποιοι ειδικοί την υπολογίζουν γύρω στο 10%, ενώ οι εταιρείες του κλάδου προειδοποιούν πως μπορεί να είναι σημαντικά μεγαλύτερη. Σύμφωνα με στοιχεία του USDA, μια συσκευασία 500 ml ντοματίνια κόστιζε τον Μάρτιο κατά μέσο όρο $2,48.
Το τηλεφώνημα
Όπως μεταδίδει η WSJ. Ορισμένοι εμπλεκόμενοι στην υπόθεση πληροφορήθηκαν την απόφαση μέσω τηλεφωνήματος από τον Κρις Άμποτ, φοιτητή νομικής του Georgetown και υψηλόβαθμο στέλεχος στο Υπουργείο Εμπορίου.
Ο Άμποτ, στενός συνεργάτης του Πίτερ Ναβάρο από τα χρόνια της πρώτης θητείας Τραμπ, είναι σήμερα αναπληρωτής υφυπουργός Πολιτικής και Διαπραγματεύσεων στη Διεύθυνση Διεθνούς Εμπορίου.
Το υπουργείο αιτιολόγησε την απόφαση λέγοντας πως η υφιστάμενη συμφωνία «δεν προστάτευσε επαρκώς τους Αμερικανούς παραγωγούς ντομάτας από αθέμιτο ανταγωνισμό με χαμηλές τιμές». Η κίνηση, ανέφερε, θα επιτρέψει στους ντόπιους καλλιεργητές να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις.
Το ιστορικό της σύγκρουσης
Η συμφωνία για τις ντομάτες είχε υπογραφεί το 1996 για να επιλυθεί η διένεξη σχετικά με τις εξαγωγές του Μεξικού σε τεχνητά χαμηλές τιμές. Επέβαλε ελάχιστη τιμή στις εισαγωγές και καθιέρωσε ελέγχους ποιότητας. Όμως, το μεξικανικό κλίμα και το χαμηλότερο κόστος παραγωγής καθιστούν συχνά φθηνότερη τη μεξικανική ντομάτα, ακόμα και με περιορισμούς.
Ο υπουργός Γεωργίας του Μεξικού, Χούλιο Μπερντεγκέ, διέψευσε αυτή την εβδομάδα ότι οι μεξικανοί παραγωγοί πωλούν κάτω του κόστους στις ΗΠΑ.
Αν η συμφωνία τερματιστεί τον Ιούλιο, το κατώτατο όριο τιμής καταργείται, αλλά οι εισαγωγείς θα πρέπει να πληρώνουν δασμό 20,9% για κάθε εισαγωγή φρέσκιας ντομάτας από το Μεξικό, σύμφωνα με το Υπουργείο Εμπορίου—αν και το ποσοστό αυτό ενδέχεται να αναθεωρηθεί. Αυτό ευνοεί τους καλλιεργητές στη Φλόριντα, μία από τις λίγες περιοχές των ΗΠΑ που μπορούν να καλλιεργούν ντομάτες όλο τον χρόνο.
Η αμερικανική παραγωγή σε συρρίκνωση
Μακροπρόθεσμα, οι αμερικανοί παραγωγοί θα μπορούσαν να αυξήσουν την εγχώρια παραγωγή. Όμως, όπως εξηγεί ο Ντέιβιντ Ορτέγκα, καθηγητής γεωργικής πολιτικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, «το κόστος παραγωγής στις ΗΠΑ είναι πολύ υψηλότερο». Και βραχυπρόθεσμα, δεν υπάρχει η υποδομή για να αντικατασταθούν άμεσα οι τεράστιες εισαγωγές από το Μεξικό.
Η αμερικανική αγορά ντομάτας έχει μεταμορφωθεί την τελευταία 20ετία. Νέες ποικιλίες ντοματίνια και cherry tomatoes σε θερμοκήπια έχουν γίνει δημοφιλείς, ενώ από το 2000 οι εισαγωγές φρέσκιας ντομάτας έχουν αυξηθεί κατά 176%, σύμφωνα με το USDA—κυρίως από θερμοκήπια του Μεξικού.
Το ποσοστό που παράγεται εντός ΗΠΑ έχει πέσει στο 30% της αγοράς, από 80% όταν υπογράφηκε η συμφωνία το 1996, σύμφωνα με την Ένωση Παραγωγών Ντομάτας της Φλόριντα.
Πλήγμα για τις εταιρείες με διπλή παρουσία
Η απόφαση θεωρείται νίκη για την προστατευτική πτέρυγα της ομάδας Τραμπ στο εμπόριο, αλλά πλήγμα για εταιρείες όπως η NatureSweet, που καλλιεργεί τις περισσότερες ντομάτες της σε θερμοκήπια στο Μεξικό.
«Η κατάργηση της συμφωνίας απειλεί την ικανότητά μας να προμηθεύουμε την αγορά με γευστικές, ώριμες στο κλήμα, εξειδικευμένες ντομάτες που αγαπούν οι καταναλωτές», δήλωσε ο Σκιπ Χιούλετ, επικεφαλής νομικός της εταιρείας NatureSweet. Αν καταργηθεί η συμφωνία, η εταιρεία αναμένεται να πληρώνει πάνω από 1 εκατ. δολάρια την εβδομάδα σε δασμούς, πρόσθεσε.
Μελέτη του 2023 που χρηματοδοτήθηκε από την ίδια την εταιρεία προειδοποίησε ότι οι τιμές των ντομάτας θα μπορούσαν να αυξηθούν έως και 50% αν εξαφανιστούν πλήρως οι μεξικανικές εισαγωγές—κάτι που αναλυτές θεωρούν απίθανο.
Ο Ρόμπερτ Γκένθερ, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της Ένωσης της Φλόριντα, απέρριψε τον ισχυρισμό ότι οι τιμές θα αυξηθούν, χαρακτηρίζοντάς τον «ψευδή αφήγημα».
Όπως δήλωσε, οι αμερικανικές εταιρείες που επένδυσαν σε θερμοκήπια στο Μεξικό δεν πρόκειται να σταματήσουν την παραγωγή τους από τη μια μέρα στην άλλη. «Οι καταναλωτές στις ΗΠΑ θα ωφεληθούν, γιατί προτιμούν ντομάτες φρέσκες και τοπικής παραγωγής», είπε.
Η ίδια συμφωνία είχε τερματιστεί προσωρινά το 2019, αλλά λίγους μήνες αργότερα επανήλθε. Το Μεξικό δεν αποτελεί επίσημο μέρος αυτής της «συμφωνίας αναστολής» και οι δασμοί που επιβάλλονται δεν υπόκεινται σε αντίποινα, σε αντίθεση με τους γενικούς δασμούς του εμπορικού πολέμου.
