Από τη διπλωματία του πινγκ πονγκ επί εποχής Νίξον-Μάο, στον εμπορικό πόλεμο Τραμπ και Σι Τζιπίνγκ: Σύμφωνα με την κινεζική κρατική τηλεόραση, από σήμερα θα ισχύουν πρόσθετοι δασμοί 125% στα αμερικανικά προϊόντα που εισάγονται στην Κίνα.
Η αύξηση των δασμών του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στις εισαγωγές από την Κίνα ανέρχεται πλέον σε 145%.
Όλα αυτά έχουν μοιραίες συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία. Οι κεφαλαιαγορές επίσης δεν βρίσκουν ηρεμία λόγω της κλιμακούμενης σύγκρουσης.
Πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο περιθώριο. Δεν μπορούν παρά να παρακολουθούν τον πρόεδρο Τραμπ και τον Κινέζο ομόλογό του Σι, να καταστρέφουν τις σινο-αμερικανικές εμπορικές σχέσεις – με απτές συνέπειες για ολόκληρο τον κόσμο.
«Πρόκειται για πολλά περισσότερα από έναν εμπορικό πόλεμο», λένε στη Ναυτεμπορική Ευρωπαίοι διπλωμάτες.
«Με τις ΗΠΑ και την Κίνα, δύο υπερδυνάμεις να συγκρούονται, φαίνεται πλέον ότι καθεμία διεκδικεί μια δεσπόζουσα θέση σε μια νέα παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Γι’ αυτό ούτε ο Τραμπ ούτε ο Σι, κάνουν πίσω».
Τέσσερα ερωτήματα
Υπάρχουν τέσσερα ερωτήματα που χρήζουν ρεαλιστικών απαντήσεων, λένε οι ίδιες πηγές:
- Το πρώτο είναι ποιες είναι οι προοπτικές για μια συμφωνία μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ, η οποία δεν φαίνεται να βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη σήμερα.
- Το δεύτερο είναι ποιες θα είναι οι «φυσικές» επιπτώσεις για τους Αμερικανούς από το εμπάργκο που επέβαλε η Ουάσιγκτον στις κινεζικές εισαγωγές.
- Το τρίτο είναι εάν η οικονομική αστάθεια μπορεί να περιοριστεί.
- Τέλος, δεδομένης της συνολικής σύγκρουσης μεταξύ δύο συστημάτων σε πλήρη ανταγωνισμό, το πιο κρίσιμο ερώτημα είναι ποιες θα είναι οι επιπτώσεις σε άλλες περιοχές του πλανήτη και ειδικότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με το βιομηχανικό της σύστημα ήδη σε κρίση.
Με τους πρόσθετους δασμούς ήδη πάνω από το 100%, οι περισσότεροι οικονομολόγοι πιστεύουν ότι το εμπόριο έχει ήδη επηρεαστεί μαζικά, καθώς οι τιμές για τις εισαγωγές θα υπερδιπλασιαστούν.
Οι επιπτώσεις των δασμών γίνονται ήδη αισθητές. Ορισμένα αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ για την κινεζική αγορά δεν μπορούν πλέον να παραγγελθούν στην Κίνα – συμπεριλαμβανομένων των μοντέλων S και Χ της Tesla.
Οι Κινέζοι πελάτες πιθανότατα θα στραφούν πλέον σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα που κατασκευάζονται στην Κίνα.
Όσον αφορά τα αγροτικά προϊόντα, τα οποία αντιπροσωπεύουν την πλειοψηφία των εισαγωγών από τις ΗΠΑ, η Κίνα θα στραφεί σε άλλες χώρες.
Το Πεκίνο είχε ήδη δημιουργήσει εναλλακτικές αλυσίδες εφοδιασμού κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ και, για παράδειγμα, εισήγαγε περισσότερη σόγια από τη Βραζιλία. Ο Τραμπ είχε επίσης επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς στην Κίνα εκείνη την εποχή.
Η Κίνα εξάγει πιο πολλά
Αλλά το Πεκίνο εξάγει πολύ περισσότερα στις ΗΠΑ από ό,τι η Ουάσιγκτον στην Κίνα. Το 2024, το αμερικανικό έλλειμμα ανήλθε περίπου σε 295 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ο αναλυτής Νικ Μάρο, αναλυτής στην Economist Intelligence Unit, λέει ότι είναι πολύ πιο δύσκολο για τις Ηνωμένες Πολιτείες να βρουν εναλλακτικές λύσεις. «Πολλά από αυτά που παράγει η Κίνα δεν μπορούν να βρεθούν πουθενά αλλού και δεν παράγονται στις ΗΠΑ, λέει. Αυτό αναγκάζει πολλούς εισαγωγείς να συνεχίσουν να αγοράζουν από την Κίνα. «Βραχυπρόθεσμα, αυτό θα οδηγήσει σε υψηλότερες τιμές. Μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να βρουν άλλες πηγές», λέει ο Μάρο .
Επιπλέον, η κινεζική Κεντρική Τράπεζα έδωσε εντολή στις μεγάλες κρατικές τράπεζες να μειώσουν τις αγορές τους σε δολάρια.
Ωστόσο, είναι επίσης σαφές ότι η Κίνα αυτή τη στιγμή χάνει οικονομικά στη διαφορά των δασμών, η ανάπτυξη της χώρας θα μπορούσε να επιβραδυνθεί και πολλές θέσεις εργασίας στους τομείς της μεταποίησης, θα μπορούσαν να χαθούν. Το ποσοστό των δασμών που επιβλήθηκε τώρα καθιστά το εμπόριο εντελώς αντιοικονομικό για την Κίνα.
Προετοιμασία του πληθυσμού
Την ώρα μάλιστα που ο Τραμπ δέχεται πυρά στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών, το Πεκίνο έχει προετοιμάσει από καιρό τον πληθυσμό για αυτή τη σύγκρουση. Η οικονομική ανάπτυξη και η αυξημένη ευημερία είναι σημαντικοί πυλώνες εξουσίας για το Κομμουνιστικό Κόμμα. Αλλά πολλοί Κινέζοι έχουν συνηθίσει σε δύσκολες οικονομικά εποχές και είναι πιθανώς πιο ανθεκτικοί από την αμερικανική κοινωνία. Αν και η κινεζική μεσαία τάξη έχει αυξηθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες, λιγότερο από το 20% των ανθρώπων στη Λαϊκή Δημοκρατία εξακολουθούν να κατέχουν μετοχές, ενώ στις ΗΠΑ, σύμφωνα με την αμερικανική εταιρεία δημοσκοπήσεων Gallup, το ποσοστό αυτό στις ΗΠΑ είναι πάνω από το 60% των ενηλίκων.
Οι δασμοί δεν θα κάνουν τις ΗΠΑ τόπο παραγωγής Smartphone, ηλεκτρονικών εξαρτημάτων, σπανίων γαιών και μετάλλων, που προέρχονται από την Κίνα. Ο Νικ Μάρο πιστεύει πως δεν είναι ρεαλιστικό ότι οι ΗΠΑ θα παράγουν πολλά από αυτά που παράγει η ίδια η Κίνα. Από τη μία πλευρά, το κόστος παραγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πολύ υψηλότερο. Από την άλλη, μερικές από αυτές είναι δουλειές που πολλοί Αμερικανοί δεν θα έκαναν. Ως εκ τούτου, ο αναλυτής δεν πιστεύει ότι οι δασμοί θα κάνουν τις ΗΠΑ ξανά τόπο παραγωγής. Οι Κινέζοι έμποροι απλά θα προσπαθήσουν τώρα να βρουν τρόπους εισόδου στις ΗΠΑ μέσω γειτονικών χωρών.
«Τώρα πάντως, το όλο θέμα των εμπορικών ροών προχωρά λίγο πιο βίαια», λέει ο Μαξ Ζενγκλέιν, επικεφαλής οικονομολόγος στην δεξαμενή σκέψης Merics στο Βερολίνο.
Από το 2017, το μερίδιο των κινεζικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ μειώθηκε από περίπου 20% σε 15%. Έκτοτε, τα περισσότερα από τα εμπορεύματα επαναδρομολογήθηκαν μέσω τρίτων χωρών προκειμένου να παρακαμφθούν οι υφιστάμενοι δασμοί. Η Κίνα θα μπορούσε τώρα να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο ακόμη πιο αποφασιστικά με χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, ενώ θα επιχειρήσει αυξημένες οικονομικές ανταλλαγές και με την Ευρωπαϊκή Ενωση. Χώρες όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα που ήταν αντίθετες με την κινεζική πολιτική, συζητούν τώρα με το Πεκίνο για το ελεύθερο εμπόριο στον Ινδο-Ειρηνικό.
Γεωπολιτική συνιστώσα
Οι προσπάθειες της Κίνας να εντείνει τη συνεργασία με άλλους εταίρους έχουν επίσης γεωπολιτική συνιστώσα. Ο Τραμπ αμφισβητεί, για παράδειγμα, τις παραδοσιακές συμμαχίες των ΗΠΑ, αποκαλώντας τους Ευρωπαίους «Σκρούτζηδες».
Το Πεκίνο τρίβει στα χέρια του. Σε σύγκριση με την αβεβαιότητα που προκαλεί η διακυβέρνηση του προέδρου των ΗΠΑ, η ηγεσία της Λαϊκής Δημοκρατίας είναι τουλάχιστον προβλέψιμη για πολλούς αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.
«Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο ο Σι Τζινπίνγκ δεν θέλει να υποχωρήσει στην εμπορική διαμάχη. Έχει έναν κύριο στόχο στο μυαλό του: η Κίνα θέλει να αντικαταστήσει τις ΗΠΑ ως κυρίαρχη υπερδύναμη έως το 2049 – την 100ή επέτειο ίδρυσης της Λαϊκής Δημοκρατίας», λένε Ευρωπαίοι διπλωμάτες. Ο πρόεδρος Σι παρουσιάζει την Κίνα ως το αντίπαλο μοντέλο στην ηγεμονία των ΗΠΑ.
Ως εκ τούτου, η ανακοίνωση της Κίνας ότι σκοπεύει να πολεμήσει «μέχρι το τέλος» θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Αν και ο Σι βρίσκεται υπό πίεση και από τις κινεζικές ελίτ, η δυσαρέσκεια στις ΗΠΑ απέναντι στον πρόεδρο Τραμπ και την δασμολογική του πολιτική είναι πιθανό να αποβεί πιο επικίνδυνη για τον ίδιο και τις πολιτικές του. Επιπλέον, η υποτίμηση του κινεζικού γουάν θα βοηθήσει τους παραγωγούς στην Κίνα να παραμείνουν ανταγωνιστικοί. Λόγω των συνεπειών του εμπορικού πολέμου και της παγκόσμιας αβεβαιότητας, η εταιρεία ανάλυσης Economist Itelligence Unit προβλέπει μια ελαφρά ύφεση για τις ΗΠΑ το 2025. Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, η Κίνα δεν θα μπορέσει επίσης να επιτύχει την προβλεπόμενη ανάπτυξη του 5% για φέτος.
