Ο Ντόναλντ Τραμπ θέλει να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο εμπόριο προς όφελος των Ηνωμένων Πολιτειών, ορθώνοντας ένα «Σινικό Τείχος» δασμών και γυρνώντας την πλάτη σε δεκαετίες οικονομικού και εμπορικού φιλελευθερισμού.
Ποια πρέπει να είναι η απάντηση της Ευρώπης; Οι Βρυξέλλες αποφεύγουν προς το παρόν ν` ανοίξουν τα χαρτιά τους. Η Κομισιόν λέει πώς έχει μια ολόκληρη εργαλειοθήκη 2.000 προϊόντων και πολλών αντιμέτρων, που θα μπορούσαν να τεθούν σε ισχύ από τις 14 Απριλίου. «Πρέπει να προσέξουμε να μην προκαλέσουμε πρόσθετη ζημιά στην Ευρώπη, αλλά δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε τον εκβιασμό», λένε στη Ναυτεμπορική, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι.
«Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ξαναγράφει τους κανόνες της παγκόσμιας οικονομίας και αυτό θυμίζει τη δεκαετία του 1930», τονίζουν.
Οι απόψεις πάντως, διίστανται: «Αν οι ΗΠΑ χτίζουν τείχη, η Ευρώπη πρέπει να χτίσει γέφυρες», υποστηρίζει η γερμανική Handelsblatt. «Απέναντι στον Τραμπ, η Ευρώπη πρέπει να σηκώσει κεφάλι και να φορολογήσει τους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς», υποστηρίζουν τα περισσότερα Γαλλικά μέσα ενημέρωσης. «Ο στόχος πρέπει να είναι οι GAFAM- οι πέντε αμερικανικοί ψηφιακοί κολοσσοί: Google, Amazon, Facebook, Apple και Microsoft, λέει η η Σοφί Πριμά, εκπρόσωπος του προέδρου Μακρόν. Οι πέντε αυτές πολυεθνικές που κυριαρχούν στις ψηφιακές υπηρεσίες, είναι επίσης η κύρια οικονομική δύναμη που υποστηρίζει την προεδρία Τραμπ.
Στο στόχαστρο οι GAFAM
«Η στόχευση των GAFAM δεν έχει μόνο μια χροιά πολιτικών αντιποίνων για την ΕΕ», λένε στη Ναυτεμπορική , Ευρωπαίοι παράγοντες της αγοράς και εξηγούν: «Ο πρόεδρος Τραμπ έχει δίκιο όταν επισημαίνει ότι το εμπορικό ισοζύγιο σε αγαθά είναι σε βάρος των ΗΠΑ. Αυτό που δεν λέει ο Αμερικανός πρόεδρος είναι ότι η ΕΕ εισάγει πολύ περισσότερες υπηρεσίες από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. από όσες πουλάει. Οι Αμερικανικοί πάροχοι ψηφιακών υπηρεσιών είναι μία από τις αιτίες αυτού του φαινομένου , ειδικά μετά την πανδημία. Η υψηλή φορολόγησή τους θα δώσει στην ΕΕ το περιθώριο να προχωρήσει στην αντεπίθεση», υποστηρίζουν οι ίδιες πηγές. Το πρόβλημα βέβαια είναι ότι μια πιθανή σειρά δασμών στις αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας, θα καθιστούσε τα προϊόντα τους πιο ακριβά για τους ευρωπαίους καταναλωτές, αλλά θα μείωνε επίσης τα περιθώρια κέρδους τους.
Ο Κουεντίν Ανταμ, επικεφαλής της Clever Cloud, μιας Γαλλικής εταιρείας που προσφέρει αυτοματοποιημένες εφαρμογές και αγωνίζεται εδώ και χρόνια για την ευρωπαϊκή ψηφιακή κυριαρχία, υποστηρίζει ότι η ΕΕ μπορεί απαντήσει. «Με μια βιομηχανία cloud ικανή να ανταγωνιστεί τους αμερικανικούς γίγαντες»
Νέες συμμαχίες
Η Τζέσικα Χένρι, διευθύντρια μετοχικών επενδύσεων στη Federated Hermes Limited, επισημαίνει ότι «η αβεβαιότητα θα συνεχιστεί», καθώς οι αγορές αναμένουν αντίποινα, όχι μόνο από την ΕΕ, αλλά και πολλές χώρες.
Στις Βρυξέλλες, πάντως πληθαίνουν πλέον οι φωνές εκείνων που υπερασπίζονται τις διευρυνόμενες εμπορικές συμμαχίες. «Πρέπει να αναζητήσουμε εναλλακτικές αγορές-και για την προώθηση της γεωστρατηγικής μας ασφάλειας- που θα μετριάζουν το πλήγμα από τη μαζική και μονομερή αύξηση των δασμών του προέδρου Τραμπ» λένε στη «Ν», Ευρωπαίοι διπλωμάτες στις Βρυξέλλες. «Είναι καιρός να προχωρήσουμε τις συμφωνίες με τις χώρες της Mercosur στη Νότια Αμερική, το Μεξικό, αλλά και τις διαπραγματεύσεις με την Ινδία και άλλους βασικούς εταίρους», τόνισε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα. «Η Ευρώπη έχει ήδη συμφωνίες με 76 χώρες και πρέπει να επεκτείνουμε αυτό το δίκτυο».
«Η αβεβαιότητα σχετικά με τους μελλοντικούς δασμούς σημαίνει ότι οι αγορές αυτές θα έχουν μεγαλύτερη σημασία από ό,τι μέχρι τώρα, όταν οι εταιρείες αποφασίσουν πού θα επενδύσουν», επισημαίνει η Capital Economics. «Η Ασία, το εργοστάσιο του κόσμου, έχει τιμωρηθεί βαριά από τα μέτρα των ΗΠΑ. Η Ινδία, η Ινδονησία ή οι Φιλιππίνες φαίνονται πιο ελκυστικές».
Ελλειψη συναίνεσης
Φυσικά, στο άμεσο μέλλον δεν είναι δυνατόν να αντικαταστήσει η ΕΕ μια εμπορική σχέση-όπως με τις ΗΠΑ- που το 2023 έφτασε τα 1,6 τρισεκατομμύρια ευρώ σε ανταλλαγές αγαθών και υπηρεσιών. «Το 40% των άμεσων ξένων επενδύσεων της ΕΕ γίνεται στις ΗΠΑ. Και αντίστροφα: Το 40% των άμεσων αμερικανικών επενδύσεων είναι στην ΕΕ. Επομένως, αν κοιτάξουμε το εμπόριο ή τις επενδύσεις, είμαστε πολύ, πολύ αλληλένδετοι», παραδέχεται ο Αντρέ Σαπίρ, καθηγητής Οικονομικών στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών. «Υπάρχει όμως μεγάλο περιθώριο συζήτησης με τις αναδυόμενες για το πώς θέλουμε να αντιδράσουμε. Είναι ζήτημα στρατηγικής».
Υπάρχει άλλωστε πολύ σοβαρός κίνδυνος, «οι εξαγωγές της Ασίας που θα κατευθυνόταν προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, να εκτραπούν προς την Ευρώπη», προειδοποιεί ο Μουζτάμπα Ραχμάν, Γενικός Διευθυντής για την Ευρώπη στην Eurasia Group. «Η Ευρώπη θα θέλει να προστατευτεί από την υπερβολική προσφορά από άλλες τρίτες χώρες που θα μπορούσαν τώρα να κατακλύσουν την ενιαία αγορά», προσθέτει. Η Ευρώπη έχει όμως τη δύναμη να λειτουργήσει συνεργατικά με τις αναδυόμενες οικονομίες. Δείχνοντας ότι υπάρχει κι άλλος δρόμος, από εκείνον του σκληρού προστατευτισμού.
Αναμφίβολα, η διαφοροποίηση των αγορών και η μείωση της εξάρτησής της ΕΕ από τις εξαγωγές προς τις Ηνωμένες Πολιτείες , αποτελεί έναν εναλλακτικό δρόμο.
Ωστόσο, το κύριο εμπόδιο παραμένει εσωτερικό: η επίτευξη συναίνεσης μεταξύ των 27 σε μια εποχή που η ευρωπαϊκή ενότητα είναι πιο εύθραυστη από ποτέ. Η ΕΕ πρέπει όμως να αποφασίσει εάν θα αντιμετωπίσει τον Τραμπ με άμεσα αντίποινα ή θα ακολουθήσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που θα μειώνει την ευπάθειά της σε μελλοντικούς εμπορικούς πολέμους.
