Έναν κατάλογο 47 Στρατηγικών Έργων με στόχο την ενίσχυση των εγχώριων στρατηγικών δυνατοτήτων σε πρώτες ύλες ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτά βρίσκονται σε 13 κράτη – μέλη, στα οποία συμμετέχει και η Ελλάδα με το γάλλιο.
Στόχος είναι τα έργα να ενδυναμώσουν την ευρωπαϊκή αλυσίδα αξίας πρώτων υλών και θα διαφοροποιήσουν τις πηγές προμήθειας. Η εξέλιξη σηματοδοτεί ένα σημαντικό ορόσημο στην εφαρμογή του Νόμου για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRMA), ο οποίος επιδιώκει να διασφαλίσει ότι η εξόρυξη, η επεξεργασία και η ανακύκλωση στρατηγικών πρώτων υλών στην Ευρώπη θα καλύπτουν το 10%, 40% και 25% της ζήτησης της ΕΕ έως το 2030, αντίστοιχα.
Με τη συμβολή τους στην επίτευξη αυτών των στόχων, τα νέα Στρατηγικά Έργα συνεισφέρουν σημαντικά στις πράσινες και ψηφιακές μεταβάσεις της Ευρώπης, ενώ παράλληλα στηρίζουν τη βιομηχανία άμυνας και την αεροδιαστημική βιομηχανία της ΕΕ.
Τα χαρακτηριστικά και τα οφέλη τους
Τα 47 νέα Στρατηγικά Έργα:
- Βρίσκονται σε: Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ισπανία, Εσθονία, Τσεχία, Ελλάδα, Σουηδία, Φινλανδία, Πορτογαλία, Πολωνία και Ρουμανία.
- Καλύπτουν ένα ή περισσότερα τμήματα της αλυσίδας αξίας πρώτων υλών, με 25 έργα να περιλαμβάνουν δραστηριότητες εξόρυξης, 24 επεξεργασίας, 10 ανακύκλωσης και 2 υποκατάστασης πρώτων υλών.
- Αφορούν 14 από τις 17 στρατηγικές πρώτες ύλες που περιλαμβάνονται στον Νόμο για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες. Μεταξύ αυτών, αρκετά έργα αφορούν το λίθιο (22 έργα), το νικέλιο (12 έργα), το κοβάλτιο (10 έργα), το μαγγάνιο (7 έργα) και τον γραφίτη (11 έργα), τα οποία θα ωφελήσουν ιδιαίτερα την αλυσίδα αξίας των πρώτων υλών για μπαταρίες της ΕΕ.
Αυτά τα έργα θα διασφαλίσουν ότι η ΕΕ μπορεί να καλύψει πλήρως τους στόχους της για το 2030 στην εξόρυξη, επεξεργασία και ανακύκλωση λιθίου και κοβαλτίου, ενώ θα σημειωθεί σημαντική πρόοδος και για τον γραφίτη, το νικέλιο και το μαγγάνιο. Επιπλέον, άλλα στρατηγικά έργα που αφορούν το μαγνήσιο (1 έργο) και το βολφράμιο (3 έργα) θα συμβάλουν στην ανθεκτικότητα της αμυντικής βιομηχανίας της ΕΕ, η οποία βασίζεται στη χρήση αυτών των υλικών.
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, επιλέχθηκαν καθώς συμβάλλουν στην ασφαλή προμήθεια στρατηγικών πρώτων υλών για την ΕΕ, τηρούν περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κριτήρια διακυβέρνησης και είναι τεχνικά εφικτά. Επιπλέον έχουν αποδείξει σαφή διασυνοριακά οφέλη για την ΕΕ.
Επενδύσεις 22,5 δισ. ευρώ
Για να καταστούν λειτουργικά, τα 47 Στρατηγικά Έργα αναμένεται να απαιτήσουν συνολική κεφαλαιακή επένδυση ύψους 22,5 δισ. ευρώ.
Θα μπορούν να επωφεληθούν από συντονισμένη στήριξη της Επιτροπής, των κρατών μελών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ιδίως όσον αφορά την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και τη διασύνδεσή τους με σχετικούς αγοραστές.
Θα επωφεληθούν επίσης από απλοποιημένες διαδικασίες αδειοδότησης, διασφαλίζοντας την προβλεψιμότητα για τους φορείς υλοποίησης των έργων, ενώ παράλληλα θα τηρούνται τα περιβαλλοντικά, κοινωνικά και κριτήρια διακυβέρνησης.
Σύμφωνα με τον Νόμο για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες, η διαδικασία αδειοδότησης δεν θα υπερβαίνει τους 27 μήνες για τα έργα εξόρυξης και τους 15 μήνες για τα υπόλοιπα έργα. Σήμερα, οι διαδικασίες αδειοδότησης μπορεί να διαρκέσουν από πέντε έως δέκα χρόνια.
Ιστορικό
Ο Νόμος για τις Κρίσιμες Πρώτες Ύλες (CRMA) τέθηκε σε ισχύ στις 23 Μαΐου 2024. Την ίδια ημέρα, η Επιτροπή δημοσίευσε πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων αναφορικά με την αναγνώριση έργων ως Στρατηγικά Έργα, με καταληκτική ημερομηνία υποβολής την 22α Αυγούστου 2024.
Οι αιτήσεις που κρίθηκαν πλήρεις αξιολογήθηκαν από την Επιτροπή με τη στήριξη εξωτερικών εμπειρογνωμόνων, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν τα έργα πληρούν τα σχετικά κριτήρια βάσει του CRMA.
Με βάση αυτή την αξιολόγηση, η Επιτροπή κατήρτισε έναν κατάλογο έργων που αφορούν την εξόρυξη, επεξεργασία, ανακύκλωση ή υποκατάσταση στρατηγικών πρώτων υλών. Η Επιτροπή διαβουλεύτηκε με το Συμβούλιο Κρίσιμων Πρώτων Υλών, που αποτελείται από κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως παρατηρητή, για να συζητήσει και να εγκρίνει γνώμη σχετικά με τον κατάλογο των Στρατηγικών Έργων στις 20 Φεβρουαρίου 2025 και στις 12 Μαρτίου 2025.
Η Επιτροπή έλαβε επίσης αιτήσεις για έργα που βρίσκονται σε τρίτες χώρες. Η απόφαση για την ενδεχόμενη επιλογή αυτών των έργων θα ληφθεί σε μεταγενέστερο στάδιο. Σύντομα θα ανακοινώσει και νέα πρόσκληση για υποβολή αιτήσεων για Στρατηγικά Έργα, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί στα τέλη του καλοκαιριού.
