«Εάν μας επιβάλουν δασμούς ή φόρους, θα τους επιβάλουμε ακριβώς τους ίδιους δασμούς ή φόρους. Αν μας χρεώνουν, θα τους χρεώνουμε κι εμείς. Αν είναι στο 25, είμαστε στο 25. Αν είναι στο 10, είμαστε στο 10». Είναι τόσο απλό».
Τάδε έφη, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, κραδαίνοντας το εκτελεστικό διάταγμα για την αυτόματη επιβολή αμοιβαίων δασμών, διαμαρτυρόμενος για τους συμμάχους των ΗΠΑ που «συμπεριφέρονται χειρότερα από τους εχθρούς μας στον εμπορικό τομέα».
Το BBC Verify διερεύνησε αν υπάρχει βάσιμη επιχειρηματολογία.
Πώς καθορίζουν οι χώρες τους δασμούς στις εισαγωγές;
Πρώτον, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τους κανόνες του παγκόσμιου εμπορίου .
Σύμφωνα με τους κανόνες της συμμετοχής στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), οι χώρες επιτρέπεται να επιβάλλουν δασμούς στις εισαγωγές.
Οι δασμοί αυτοί μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με το εισαγόμενο είδος.
Έτσι, για παράδειγμα, ένα κράτος μπορεί να επιβάλει εισφορά 10% στις εισαγωγές ρυζιού και δασμό 25% στις εισαγωγές αυτοκινήτων.
Όμως, σύμφωνα με τους κανόνες του ΠΟΕ, δεν πρέπει να γίνονται διακρίσεις μεταξύ των κρατών, όταν καθορίζονται οι δασμοί που επιβάλλονται σε ένα συγκεκριμένο εισαγόμενο αγαθό. Όλοι πρέπει να υπόκεινται στον ίδιο δασμό από τη χώρα που τον επιβάλλει.
Έτσι, η Αίγυπτος, για παράδειγμα, επιβάλει δασμό 2% στο σιτάρι που προέρχεται από τη Ρωσία, αλλά δασμό 50% στο σιτάρι που προέρχεται από την Ουκρανία.
Αυτό, στο διεθνές εμπόριο, είναι γνωστό ως η αρχή του «πλέον ευνοούμενου κράτους» (MFN).
Η εξαίρεση
Υπάρχει μια εξαίρεση όταν δύο έθνη υπογράφουν μεταξύ τους μια συμφωνία ελεύθερου εμπορίου που καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος των μεταξύ τους εμπορικών συναλλαγών τους. Υπό αυτές τις συνθήκες μπορούν να μην επιβάλλουν δασμούς στα αγαθά που διακινούνται μεταξύ τους, αλλά να επιβάλλουν δασμούς στα αγαθά που προέρχονται από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο.
Τι δασμούς έχουν σήμερα οι χώρες;
Ενώ οι περισσότερες χώρες έχουν μια σειρά δασμολογικών συντελεστών που καλύπτουν διάφορες εισαγωγές αγαθών, δηλώνουν στον ΠΟΕ τον μέσο δασμολογικό συντελεστή που εφαρμόζεται σε όλες τις εισαγωγές.
Οι ΗΠΑ είχαν μέσο ετήσιο εμπορικό δασμό 3,3% το 2023.
Αυτός, ήταν ελαφρώς χαμηλότερος από το μέσο όρο δασμών του Ηνωμένου Βασιλείου που ήταν 3,8%.
Ήταν επίσης κάτω από τον μέσο δασμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 5% και τον αντίστοιχο της Κίνας του 7,5%.
Ο μέσος δασμός της Αμερικής ήταν σημαντικά χαμηλότερος από τον μέσο δασμό ορισμένων ακόμη εμπορικών εταίρων της.
Για παράδειγμα, ο μέσος δασμός της Ινδίας ήταν 17%, ενώ της Νότιας Κορέας ήταν 13,4%.
Ακόμη, ήταν χαμηλότερος από αυτόν του Μεξικού (6,8%) και του Καναδά (3,8%), αν και οι εμπορικές συμφωνίες μεταξύ των ΗΠΑ και των χωρών αυτών σημαίνουν ότι οι αμερικανικές εξαγωγές προς αυτές δεν υπόκεινται σε δασμούς. Το ίδιο ισχύει και για τη Νότια Κορέα, με την οποία οι ΗΠΑ έχουν συνάψει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου.
Θεμιτά τα παράπονα, αλλά είναι αθέμιτο εμπόριο;
Σε γενικές γραμμές, είναι θεμιτό να επισημαίνει ο Τραμπ ότι ορισμένες χώρες έχουν υψηλότερο μέσο δασμό στις εισαγωγές από τον αμερικανικό, γεγονός που ανεβάζει το κόστος πολλών αμερικανικών εξαγωγών προς αυτές τις χώρες, θέτοντας σε μειονεκτική θέση τους αμερικανούς εξαγωγείς.
Ωστόσο, το κατά πόσον αυτό ισοδυναμεί με αθέμιτο εμπόριο που βλάπτει τις ΗΠΑ δεν είναι ξεκάθαρο.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι κρίνουν ότι το κόστος των εισαγωγικών δασμών βαρύνει, τελικά, τα νοικοκυριά της χώρας που τους επιβάλλει, επειδή τα εισαγόμενα αγαθά γίνονται ακριβότερα.
Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι τα κράτη με υψηλότερους μέσους όρους δασμών από τις ΗΠΑ θα τιμωρούσαν τους δικούς τους καταναλωτές και όχι τους Αμερικανούς.
Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει ένα αμοιβαίο δασμολόγιο;
Στις 10 Φεβρουαρίου, ο Τραμπ υποστήριξε ότι οι ΗΠΑ θα επιβάλλουν τον ίδιο μέσο δασμό στις εισαγωγές από κάθε χώρα ξεχωριστά με αυτόν που επιβάλλουν οι χώρες αυτές.
Αλλά η απλή επιβολή αμοιβαίων δασμών ως γενική αρχή θα αποτελούσε πιθανότατα παραβίαση των κανόνων του ΠΟΕ.
Εάν οι ΗΠΑ επέβαλαν, ας πούμε, δασμό 9,4% σε όλα τα αγαθά που προέρχονται από το Βιετνάμ, αλλά 3,8% σε όλα τα αγαθά που προέρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο (το ίδιο με τους δικούς τους μέσους εξωτερικούς δασμούς), αυτό θα αποτελούσε παραβίαση των κανόνων.
Εάν οι ΗΠΑ μπορούσαν να αποδείξουν ότι η χώρα-«στόχος» παραβίαζε ήδη η ίδια τους κανόνες του οργανισμού με κάποιο τρόπο, θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι δικαιολογούνται τα αντίποινα βάσει των κανόνων του ΠΟΕ.
Τι γίνεται με τους αμοιβαίους δασμούς σε μεμονωμένα αγαθά;
Μια άλλη εκδοχή, είναι ο Τραμπ να επιχειρήσει να αντιστοιχίσει όχι τους μέσους εθνικούς δασμολογικούς συντελεστές, αλλά τους δασμολογικούς συντελεστές σε μεμονωμένα είδη που επιβάλλονται από διάφορες χώρες.
Για παράδειγμα, η ΕΕ επιβάλλει δασμό 10% σε όλα τα εισαγόμενα αυτοκίνητα από χώρες εκτός του μπλοκ, συμπεριλαμβανομένης της Αμερικής.
Αλλά οι ΗΠΑ επιβάλλουν μόνο 2,5% δασμό στα εισαγόμενα αυτοκίνητα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που προέρχονται από την ΕΕ.
Μια εξαιρετικά χρονοβόρα και πολύπλοκη διαδικασία
Ωστόσο, αν προσπαθούσαν, να αντιστοιχίσουν τους δασμούς για κάθε προϊόν που εισάγεται θα εμπλέκονταν σε μια εξαιρετικά χρονοβόρα και πολύπλοκη διαδικασία, δεδομένου του τεράστιου εύρους των αγαθών που εμπλέκονται και των διαφορετικών δασμολογικών καθεστώτων που εφαρμόζουν τα 166 μέλη του ΠΟΕ.
Δασμός και ο ΦΠΑ
Το διάταγμα που υπέγραψε ο Τραμπ, ανέφερε ότι οι αμοιβαίοι δασμοί θα μπορούσαν επίσης να σχεδιαστούν για να αντισταθμίσουν τα λεγόμενα “μη δασμολογικά εμπόδια” ,όπως οι κανονιστικές ρυθμίσεις άλλων χωρών, οι εγχώριες επιδοτήσεις, οι νομισματικές ισοτιμίες και οι φόροι προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ).
Η Αμερική δεν χρεώνει ΦΠΑ στα αγαθά, αλλά τα περισσότερα άλλα έθνη το κάνουν, συμπεριλαμβανομένου του Ηνωμένου Βασιλείου.
Αυτό θα μπορούσε να κάνει την άσκηση του σχεδιασμού των δασμών ακόμη πιο περίπλοκη.
Ενώ οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι οι εγχώριοι κανονισμοί και οι επιδοτήσεις μπορούν να αποτελέσουν σημαντικούς μη δασμολογικούς φραγμούς στο εμπόριο, επιμένουν ότι ο ΦΠΑ δεν εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία, επειδή επιβάλλεται σε όλα τα αγαθά που πωλούνται στο εσωτερικό της χώρας, και επομένως δεν οδηγεί σε κανένα σχετικό μειονέκτημα κόστους για τις εισαγωγές από τις ΗΠΑ.
Θα μπορούσαν οι αμερικανικοί δασμοί να μειωθούν;
Εάν ο Τραμπ μιλούσε σοβαρά για την επακριβή αντιστοίχιση των επιμέρους δασμών από άλλα κράτη, θεωρητικά, θα έπρεπε να μειώσει ορισμένους δασμούς, όχι να τους αυξήσει
Για παράδειγμα, οι ΗΠΑ επιβάλλουν δασμό 25% στα εισαγόμενα φορτηγά, μεταξύ άλλων, και από την ΕΕ.
Ωστόσο, ο δασμός της ΕΕ στα εισαγόμενα φορτηγά, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, είναι μόνο 10%.
Έτσι, ένας αμοιβαίος δασμός των ΗΠΑ με την ΕΕ στα εισαγόμενα φορτηγά θα σήμαινε, θεωρητικά, ότι οι ΗΠΑ θα μείωναν το δασμό τους.
Ενώ ένας αμοιβαίος δασμός στα αυτοκίνητα της ΕΕ μπορεί να είναι ευπρόσδεκτος από τις αμερικανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, ένας αμοιβαίος δασμός στα φορτηγά της ΕΕ μπορεί να μην είναι.
naftemporiki.gr
