Δεν το έχει κρύψει: Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει εδώ και καιρό δηλώσει ότι είναι ένας «άνθρωπος των δασμών». Αλλά τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής ο 78χρονος πρόεδρος των ΗΠΑ προχώρησε στο πρώτο δραματικό βήμα της δεύτερης θητείας του, τοποθετώντας τους εμπορικούς πολέμους και τον οικονομικό εθνικισμό στην κορυφή της ατζέντας του.
Από το θέρετρό του στο Μαρ-α-Λάγκο της Φλόριντα, ο Τραμπ εξαπέλυσε σκληρούς επιθετικούς δασμούς στις εισαγωγές από τον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα κηρύσσοντας εμπορικό πόλεμο.
Το στοίχημα του Τραμπ είναι δύσκολο: Θέλει να πιέσει τους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ να συμμορφωθούν με τις επιθυμίες της Ουάσιγκτον χωρίς όμως να προκαλέσει άλλο ένα πληθωριστικό σπιράλ, σε μια εποχή που το κόστος ζωής παραμένει η κορυφαία ανησυχία πολλών Αμερικανών.
Για τον υπόλοιπο κόσμο, οι δασμοί Τραμπ σημαίνουν ότι μια σειρά από χώρες θα αναγκαστούν σε σκληρές διαπραγματεύσεις για τα πάντα: Από τα εμπορικά ελλείμματα και τη νομισματική πολιτική έως τη μετανάστευση και ακόμη και τις νέες ορέξεις των ΗΠΑ για εδαφική επέκταση.
Οι χρηματοπιστωτικές αγορές ενδέχεται να κλονιστούν και η παγκόσμια οικονομία να υποφέρει. «Αυτοί οι δασμοί προαναγγέλλουν μια νέα εποχή εμπορικού προστατευτισμού των ΗΠΑ που θα επηρεάσει όλους τους Αμερικανούς εμπορικούς εταίρους, αντιπάλους και συμμάχους, και θα διαταράξει σημαντικά το διεθνές εμπόριο», εκτιμά ο Εσουάρ Πρασάντ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Cornell της Νέας Υόρκης.
Οι οικονομίες που θα πληγούν περισσότερο θα είναι αυτές του Μεξικού και του Καναδά, δεδομένης της μεγάλης εξάρτησής τους από την αμερικανική οικονομία, με αμφότερες να αντιμετωπίζουν άμεση ύφεση εάν ο Τραμπ διατηρήσει τους δασμούς του 25%, ανέφεραν οικονομολόγοι.
Χωρίς ασφαλή καταφύγια
Η ζημιά γίνεται χειρότερη από το γεγονός ότι πριν από περίπου έξι χρόνια, οι χώρες αυτές υπέγραψαν μια νέα εμπορική συμφωνία με τον Τραμπ με την ελπίδα ότι θα σταθεροποιήσει τις σχέσεις τους με τις ΗΠΑ.
«Δεν υπάρχουν ασφαλή καταφύγια», λέει ο Μπραντ Σέτσερ, πρώην αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ. Δύο χώρες που πέτυχαν τη μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ κατά την πρώτη θητεία του είναι αυτές που δέχτηκαν πρώτες τους δασμούς».
Ο Νιλ Σίρινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Capital Economics, εκτιμά ότι οι μακροοικονομικές επιπτώσεις θα εξαρτηθούν από το πόσο ολοκληρωμένο είναι το πακέτο δασμών των ΗΠΑ και πόσο γρήγορα θα επιβληθεί. Ορισμένες από τις επιπτώσεις θα μπορούσαν να μετριαστούν από την ανατίμηση του δολαρίου και την υποκατάσταση των παραγωγής με εγχώρια αμερικανικά αγαθά, ενώ οι εταιρείες ενδέχεται να επιλέξουν να απορροφήσουν μέρος της αύξησης του κόστους μέσω χαμηλότερων περιθωρίων κέρδους, αναφέρουν οικονομολόγοι.
Η σημερινή κίνηση Τραμπ -εάν εφαρμοστεί πλήρως- φαίνεται πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με τους πιο περιορισμένους εμπορικούς πολέμους εναντίον της Κίνας και άλλων χωρών της G7 κατά την τελευταία θητεία του.
«Αυτό θα μπορούσε να είναι ένας εμπορικός πόλεμος στα άκρα», δηλώνει ο Ράιαν Σουίτ, επικεφαλής οικονομολόγος των ΗΠΑ στην Oxford Economics. «Ο πρώτος γύρος ήταν πιο στοχευμένος. Τώρα φαίνεται να πηγαίνουν σε όλους τους τομείς – και πιο γρήγορα από ό, τι περίμενα», πρόσθεσε
Από την πλευρά του ο Εβερετ Αϊσενσατ, πρώην οικονομικός σύμβουλος του Trump, δήλωσε: «Περίμενα ότι οι δασμοί θα εισαχθούν με πιο μετρημένο τρόπο. Αλλά μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια κατεύθυνση κλιμάκωσης».
Μόνο η αρχή
Οι πρώτοι δασμοί στο Μεξικό, τον Καναδά και την Κίνα μπορεί να είναι μόνο η αρχή. Αξιωματούχοι του Τραμπ εξετάζουν το ενδεχόμενο για επιβολή καθολικών δασμών σε όλες τις εισαγωγές.
Η αγωνία του Τραμπ είναι να χρησιμοποιήσει τους δασμούς για να δημιουργήσει έσοδα με τα οποία θα ισοφαρίσει τα τρισεκατομμύρια δολάρια που θα χάσει από τις φορολογικές ελαφρύνσεις που έχει υποσχεθεί.
Και εδώ υπάρχει όμως ένα ζήτημα ισορροπίας, εφόσον οι δασμοί στοχεύουν σε αύξηση των εσόδων: Εάν ο δασμός είναι πολύ χαμηλός δεν θα συγκεντρώσει αρκετά χρήματα, εάν είναι πολύ υψηλός θα σταματήσει το εμπόριο και τότε δεν θα αποφέρει καθόλου χρήματα. Θα πρέπει να βρουν το ιδανικό σημείο τομής» καταθέτει στους FT ο Μπιλ Ρεινς του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών.
Αυτή τη στιγμή ο Τραμπ αντιμετωπίζει ελάχιστη αντίσταση από επιχειρηματικούς ομίλους και Ρεπουμπλικάνους της ελεύθερης αγοράς, οι οποίοι παραδοσιακά αντιδρούν στις λαϊκιστικές πολιτικές του και επιδιώκουν να τον χαλιναγωγήσουν.
Ελάχιστη αντίσταση
Για παράδειγμα, ο Τζιμ Ρις, γερουσιαστής του Αϊντάχο που προεδρεύει της επιτροπής εξωτερικών σχέσεων της Γερουσίας, χαιρέτισε τις τελευταίες κινήσεις του. «Ο πρόεδρος Τραμπ ήταν πάντα πολύ σαφής ότι αν δει τους Αμερικανούς να γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης, δεν θα το ανεχθεί», λέει.
Και αναφερόμενος στον Καναδά, το Μεξικό και την Κίνα, προσθέτει: «Αυτές οι κυβερνήσεις γνωρίζουν πολύ καλά ότι πρέπει να ανακόψουν τη ροή ναρκωτικών και παράνομων μεταναστών στη χώρα μας. Όσο πιο γρήγορα το κάνουν αυτό, τόσο το καλύτερο». Αλλά υπάρχουν δύο μεγάλοι κίνδυνοι για τον Τραμπ. Το ένα θα ήταν ένα sell-off που θα βυθίσει τις αγορές μετοχών και την αξία των συνταξιοδοτικών σχεδίων των Αμερικανών καθώς πολλά από τα συνταξιοδοτικά funds είναι εκτεθειμένα σε χρηματοοικονομικές διακυμάνσεις.
Πληθωρισμός
Ο δεύτερος κίνδυνος είναι ο πληθωρισμός να ανακάμψει και πάλι μετά τη σταδιακή πτώση προς τον στόχο του 2% τα τελευταία δυόμισι χρόνια. Σε τροχιά προς το 3%.
Οι υψηλοί δασμοί στην ΕΕ και την Κίνα θα ωθήσουν την αύξηση των τιμών των ΗΠΑ ακόμη υψηλότερα, προειδοποίησε. «Αυτό είναι ένα μεγάλο πλήγμα, ειδικά για τις εργαζόμενες οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων που ψήφισαν τον Τραμπ με το σκεπτικό ότι θα μειώσει τις τιμές.
Όπως είναι επόμενο, άμεση και έντονη ήταν η αντίδραση ήταν η αντίδραση των τριών χωρών που επιβαρύνονται από τους αμερικανικούς δασμούς.
Στο Μεξικό, εντολή στον υπουργό Οικονομίας να επιβάλει δασμολογικά και άλλα μέτρα σε βάρος των ΗΠΑ, έδωσε η πρόεδρος της χώρας, Κλαούδια Σέινμπαουμ.
Στον Καναδά, ανταποδοτικούς δασμούς 25% σε αμερικανικά προϊόντα από την Τρίτη ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός, Τζαστίν Τριντό.
Τέλος, η Κίνα προανήγγειλε προσφυγή στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.
Με πληροφορίες από FT, AFP, Reuters
