Όταν οι Κινέζοι ηγέτες κοιτάζουν προς την Ουάσιγκτον αυτές τις μέρες, λαμβάνουν ανάμεικτα μηνύματα: Ο νέος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του, ανέστειλε την απαγόρευση που είχε επιβληθεί στην Αμερική στην κινεζική πλατφόρμα TikTok για 75 ημέρες. Στη συνέχεια συνομίλησε στο τηλέφωνο με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ, κάνοντας λόγο για μια «πολύ καλή συνομιλία».
Λίγες μέρες νωρίτερα, ο υπουργός Εξωτερικών του Τραμπ, Μάρκο Ρούμπιο, γνωστός και ως «γεράκι» κατά της Κίνας, είχε πει ότι το Πεκίνο είναι ο «πιο ισχυρός και επικίνδυνος αντίπαλος της Αμερικής». Σε λιγότερο από δέκα χρόνια, «σχεδόν όλα» που είναι σημαντικά για τις ΗΠΑ στην καθημερινή ζωή θα μπορούσαν να εξαρτώνται από εισαγωγές από την Άπω Ανατολή – «από το φάρμακο για την υπέρταση που παίρνουμε, μέχρι τις ταινίες που παρακολουθούμε», προειδοποίησε ο Ρούμπιο .
«Οι ηγέτες της Κίνας παρακολουθούν αυτή τη στιγμή τα γεγονότα και δεν περιορίζονται άκαμπτα σε μία αφήγηση», λένε διπλωματικές πηγές. «Η κινεζική ηγεσία περιμένει να δει τι θα έρθει από την Ουάσιγκτον. Ποια είναι τα σοβαρά σήματα και τι είναι απλά, θόρυβος;»
Η απειλή των δασμών και η φαιντανύλη
Η σκληρή προεκλογική ρητορική του Τραμπ δεν έχει ξεχαστεί στο Πεκίνο. Ο νέος πρόεδρος είχε απειλήσει να επιβάλει δασμούς, τουλάχιστον 60% σε όλες τις εισαγωγές από την Κίνα. Ο λόγος; το εμπορικό έλλειμμα της Αμερικής με την Κίνα θα έχει αυξηθεί στα 361 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024. «Ο Τραμπ θέλει να αναγκάσει τις εταιρείες να παράγουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, αντί της Κίνας», προσθέτουν οι ίδιες πηγές. Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, οι σινο-αμερικανικές σχέσεις επιδεινώθηκαν ραγδαία και σημαδεύτηκαν από τον εμπορικό πόλεμο που ξεκίνησε το 2018. Έκτοτε υπήρξαν μόνο λίγες βελτιώσεις. Ο τόνος μπορεί να έγινε πιο ελεγχόμενος στα χρόνια της θητείας του Τζο Μπάιντεν, αλλά στην ουσία η Κίνα παρέμεινε «συστημική απειλή» για τις ΗΠΑ.
Προς το παρόν πάντως, οι υψηλοί δασμοί στην Κίνα, δεν ήρθαν, τουλάχιστον άμεσα, με τη νέα διοίκηση στην Ουάσιγκτον.
Η κυβέρνηση Τραμπ εξετάζει το ενδεχόμενο να αυξήσει πάντως τους δασμούς κατά 10% από την 1η Φεβρουαρίου, επειδή «η Κίνα στέλνει την οπιούχα φαιντανύλη στο Μεξικό και στον Καναδά», είπε νωρίτερα ο νέος πρόεδρος . Σύμφωνα με την οπτική του Τραμπ, η κυβέρνηση της Κίνας δεν εμποδίζει τα χημικά συστατικά για την παραγωγή της θανατηφόρου φαιντανύλης να καταλήξουν σε γειτονικές χώρες, απ` όπου το οπιοειδές καταλήγει τελικά στις ΗΠΑ.
Το Πεκίνο έχει βέβαια εμπειρία στα εμπορικά αντίποινα. Κατά την πρώτη του θητεία στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ, είχε επιβάλει δασμούς σε εισαγόμενα κινεζικά προϊόντα, όπως τα φωτοβολταϊκά πάνελ και τα πλυντήρια ρούχων. Σε απάντηση, οι Κινέζοι έκαναν πιο ακριβή την εισαγωγή αεροσκαφών και σόγιας από τις ΗΠΑ.
Όταν η κυβέρνηση Μπάιντεν επέβαλε απαγόρευση εξαγωγών σε τεχνολογία ημιαγωγών, η Κίνα απάντησε με περιορισμούς στις εξαγωγές στο γάλλιο και το γερμάνιο, υλικά σημαντικά για τη βιομηχανία μπαταριών και μικροτσιπ.
Κινεζική ευελιξία
Από την άλλη πλευρά, το Πεκίνο είναι σε θέση να αντιδράσει με ευελιξία. «Η Κίνα θα μπορούσε να είναι πρόθυμη να κάνει συμφωνίες για να μειώσει το τεράστιο εμπορικό έλλειμμα της Αμερικής. Θα μπορούσε να αγοράσει περισσότερα αγαθά από τις ΗΠΑ. Ωστόσο, μεγάλο μέρος των δυνατοτήτων έχει ήδη εξαντληθεί, ειδικά στον αγροτικό τομέα», λέει η Δρ. Γιάνκα Ερτελ, διευθύντρια του προγράμματος για την Ασία και ανώτερος συνεργάτης στον τομέα της πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
Ο Κλάους Λάρες, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας και ειδικός στην Κίνα, κάνει λόγο για μια τακτική με καρότο και μαστίγιο: «Ο Σι Τζιπινγκ θα προσπαθήσει να εξυπηρετήσει τον Τραμπ- και αν ο Αμερικανός πρόεδρος δεν ανταποκριθεί ανάλογα, οι Κινέζοι θα κρατήσουν και πάλι σκληρή γραμμή,» τονίζει ο Αμερικανός καθηγητής.
ΠΟΥ και Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα
Η πλημμύρα προεδρικών διαταγμάτων που υπέγραψε ο Τραμπ περιλάμβανε διάφορες αποφάσεις που βάζουν εμπόδια στην Κίνα. Υπάρχει η εξαγγελθείσα αποχώρηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος, σύμφωνα με τον Τραμπ, βρίσκεται υπό τον έλεγχο της κινεζικής κυβέρνησης. Υπάρχει η εξαγγελθείσα αποχώρηση από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), ο οποίος, σύμφωνα με τον Τραμπ, βρίσκεται υπό τον έλεγχο της κινεζικής κυβέρνησης.
Οι ΗΠΑ ως ο κορυφαίος χρηματοδότης του ΠΟΥ παρέχουν ένα δισεκατομμύριο δολάρια, το 16% του προϋπολογισμού του διεθνούς οργανισμού. Η Κίνα παρέχει μόνο 41 εκατομμύρια δολάρια, το 0,6% του προϋπολογισμού.
Η εξέλιξη αυτή καλεί την Κίνα – λόγω της αφήγησής της ως υπερασπιστή του Παγκόσμιου Νότου και ηγέτιδα δύναμη των χωρών BRICS – να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ.
Υπάρχει επίσης το θέμα της αποχώρησης των ΗΠΑ από τις συμφωνίες του Παρισιού για το Κλίμα. Η Κίνα έχει επενδύσει πολλά σε ηλιακούς συλλέκτες και ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Αν η λεγόμενη «Πράσινη μετάβαση» τελείωνε, ειδικά στην Ευρώπη, όλες οι κινεζικές επενδύσεις στον τομέα, που έγιναν ακόμη και εις βάρος άλλων κεφαλαίων του προϋπολογισμού, θα είχαν πρακτικά χαθεί. Η Κίνα θα βρεθεί σε μια μάλλον δύσκολη οικονομική και δημοσιονομική θέση, μένοντας πίσω στον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ.
