Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια κατάσταση μέγιστης έντασης με το βλέμμα στραμμένο στην Ουάσιγκτον. Από τους πρώτους κιόλας οι μήνες θα φανεί ποιες θα είναι επιπτώσεις στην ΕΕ από την άφιξη του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Η Αμερική και η Ευρώπη είναι οι πιο στενά διασυνδεδεμένες οικονομικές περιοχές στον κόσμο. Το ετήσιο εμπόριο ανέρχεται σε ενάμισι τρισεκατομμύριο ευρώ και τα δύο τρίτα των αμερικανικών περιουσιακών στοιχείων επενδύονται στην Ευρώπη.
Η BCA Research σχολιάζει ότι στην Ευρώπη υπάρχουν σοβαρά δομικά προβλήματα, αλλά το μεγάλο αγκάθι είναι «το κενό παραγωγικότητας», που εμποδίζει τη Γηραιά Ηπειρο να απελευθερώσει πλήρως τις δυνατότητές της, σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Οι επενδυτές βλέπουν στην Ευρώπη «χαμηλή παραγωγικότητα, περιορισμένα ποσοστά επενδύσεων σε άυλα περιουσιακά στοιχεία, έλλειψη καινοτομίας και ένα ετοιμοθάνατο γερμανικό οικονομικό μοντέλο», εξηγεί η BCA Research.
Και όταν η «οικονομική ατμομηχανή» της ΕΕ πνέει τα λοίσθια λόγω του υψηλού ενεργειακού κόστους και της μειωμένης εξωτερικής ζήτησης, οι επιπτώσεις είναι εμφανείς σε όλη την ΕΕ. Για να μην αναφέρουμε τα υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματα χωρών όπως η Γαλλία και η αποδυναμωμένη οικονομία της ΕΕ, με το ΑΕΠ να αυξάνεται μόνο κατά 0,9% σε σύγκριση με 3,1% στις ΗΠΑ και 1,6% στον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
Εξαγωγές και ευρώ
Η Ευρώπη και φυσικά οι ευρωπαϊκές εταιρείες αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα και με τις εξαγωγές. Οι πωλήσεις αγαθών από την ευρωζώνη στον υπόλοιπο κόσμο τον Νοέμβριο του 2024 ήταν 248,3 δισεκατομμύρια ευρώ- καταγράφοντας μείωση 1,6% σε σύγκριση με τα στοιχεία του 2023 Η αναιμική ανάπτυξη οδήγησε σε πιο απογοητευτικά επιχειρηματικά αποτελέσματα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Goldman Sachs, το 2024 τα επιχειρηματικά αποτελέσματα μετά βίας θα σημειώσουν αύξηση 2% στα κέρδη, ενώ οι δασμοί μπορούν να αφαιρέσουν έως και 9 ποσοστιαίες μονάδες στην κερδοφορία έως το 2026. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με μια ισχυρή αύξηση κερδών στις ΗΠΑ κατά 11,9%.
Η τελευταία έκθεση της Bank of America αναφέρει πάντως ότι οι προσδοκίες για τα κέρδη έχουν αναθεωρηθεί προς τα πάνω κατά 1,5%, κυρίως λόγω της υποχώρησης του ευρώ έναντι του δολαρίου, που ευνοεί τις ευρωπαϊκές εξαγωγές. «Για κάθε πτώση 10% του ευρώ έναντι του δολαρίου, τα κέρδη των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων αυξάνονται κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες», αναφέρει το Bloomberg .
Το ευρώ έχει ήδη υποχωρήσει 7% από τον Σεπτέμβριο του 2025 έναντι του αμερικανικού νομίσματος και σήμερα διαπραγματεύεται στα 1,0414 δολάρια. Ο Κρις Τέρνερ, αναλυτής της ING, εκτιμά πάντως ότι «η δυναμική της αμερικανικής οικονομίας, τα μέτρα του Τραμπ και η επιθετική Fed θα συνεχίσουν να κρατούν το νόμισμα σε υψηλά επίπεδα».
«Πυξίδα ανταγωνιστικότητας»
Μιλώντας στο Φόρουμ του Νταβός, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε βέβαια πώς θέλει να παρουσιάσει την επόμενη εβδομάδα την «Πυξίδα ανταγωνιστικότητας». Πρόκειται για έναν οδικό χάρτη για τα επόμενα πέντε χρόνια που βασίζεται σε τρεις πυλώνες: Πρώτον, την ένωση των κεφαλαιαγορών για να αποτρέψει τις ευρωπαϊκές αποταμιεύσεις να επενδύονται στο εξωτερικό. Μια ενοποίηση, που συζητιέται πολύ αλλά ουσιαστικά δεν επιτεύχθηκε ποτέ.
Δεύτερον, ένα ενιαίο πλαίσιο κανόνων που θα ισχύει για ολόκληρη την ΕΕ, ώστε να είναι ευκολότερη η επιχειρηματική δραστηριότητα.
Τρίτον, μια νέα στρατηγική για τον ενεργειακό εφοδιασμό μ, στόχο την φθηνή καθαρή ενέργεια μέσω της χρήσης ανανεώσιμων πηγών και πυρηνικών μονάδων, αλλά και μεγαλύτερη ολοκλήρωση στο δίκτυο.
Η BCA Research πιστεύει πάντως ότι η επαπειλούμενη επιβάρυνση στην ευρωπαϊκή οικονομία με την επιβολή νέων δασμών από τον Αμερικανό πρόεδρο Τραμπ και τα διαρθρωτικά προβλήματα στην ΕΕ, θα μπορούσαν να ανατρέψουν την όποια ισορροπία και να ακολουθήσουν δύσκολοι μήνες. «Το κύμα Τραμπ θα πλήξει και την Ευρώπη. Με ποιον τρόπο, θα δούμε σύντομα», λέει ο Μαρτσέλο Φόα, δημοσιογράφος και καθηγητής στο πανεπιστήμιο Svizzera italiana, στο Λουγκάνο.
Ρήξη Τραμπ με το κατεστημένο
Ο πρόεδρος Τραμπ-λέει ο καθηγητής Φόα-προχωρά σε «δραστική ρήξη με τους κανόνες και τη λογική του κατεστημένου που κυβέρνησε την Αμερική από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 μέχρι τον Μπάιντεν…Τώρα η Ευρώπη, χωρίς αμερικανική υποστήριξη, χωρίς διεθνή δύναμη, κινδυνεύει να βρεθεί προσκολλημένη σε ένα μοντέλο που δεν λειτουργεί πλέον».
Ο Τραμπ προτιμά μια παγκοσμιοποίηση στην οποία οι κανόνες και οι συμφωνίες γίνονται μεταξύ κυρίαρχων κρατών, δεν αποφασίζονται και επιβάλλονται από οργανισμούς όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Εμπορίου, τα Ηνωμένα Έθνη ή –πολύ περισσότερο-η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Ο Αμερικανός πρόεδρος θα επιμείνει στις διμερείς συμφωνίες. Είτε μας αρέσει είτε όχι, από εδώ και πέρα, με τον Τραμπ, οι υπερεθνικοί οργανισμοί δεν είναι πλέον ο άξονας της διπλωματίας και της στρατηγικής των Ηνωμένων Πολιτειών.
