Είναι μια ημέρα που…διαρκεί για μέρες. Η γιορτή του λιανεμπορίου, έχει τις ρίζες της στην δεκαετία του 1950. Αλλά ο όρος «Μαύρη Παρασκευή», πρωτοκαταγράφηκε στις 24 Σεπτεμβρίου του 1869 και δεν αφορούσε εκπτώσεις, αλλά οικονομική κρίση: συγκεκριμένα, το κραχ της αμερικανικής αγοράς χρυσού.
Τι συνέβη εκείνη την Παρασκευή του Σεπτεμβρίου;
Αποκαλύφθηκε η συνομωσία δύο αδίστακτων χρηματιστών της Wall Street, του Jay Gould και του Jim Fisk, που συνεργάστηκαν για να αγοράσουν από το χρυσό των ΗΠΑ όσο περισσότερο μπορούσαν, ελπίζοντας να εκτοξεύσουν την τιμή στα ύψη και να τον πουλήσουν με τεράστια κέρδη.
Το σκάσιμο της «βόμβας», έστειλε το χρηματιστήριο σε ελεύθερη πτώση χρεοκοπώντας τους πάντες, από τους μεγιστάνες της Wall Street μέχρι τους αγρότες.
Δεν ήταν πάντως η θύμιση της «μαύρης» ημέρας που καθιέρωσε την Black Friday.
Τα «κόκκινα» και τα «μαύρα» κατάστιχα
Η πιο συχνά επαναλαμβανόμενη ιστορία πίσω από την παράδοση της Black Friday την συνδέει -επίσης- με τους εμπόρους λιανικής πώλησης. Όπως θέλει η παράδοση, μετά από έναν ολόκληρο χρόνο λειτουργίας με ζημιές («στο κόκκινο») τα καταστήματα υποτίθεται ότι θα έβγαζαν κέρδη («στο μαύρο») την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών, επειδή οι αγοραστές των εορτών θα ξόδευαν χρήματα σε αγορές,.
Αν και είναι αλήθεια ότι οι εταιρείες λιανικού εμπορίου συνήθιζαν να καταγράφουν τις ζημίες στο κόκκινο και τα κέρδη στο μαύρο όταν έκαναν τα λογιστικά τους, αυτή η εκδοχή της προέλευσης της Μαύρης Παρασκευής είναι η επίσημα εγκεκριμένη -αλλά ανακριβής- ιστορία πίσω από την παράδοση.
Ο μύθος που προκαλεί εκκλήσεις για μποικοτάζ
Τα τελευταία χρόνια, ένας άλλος δυσάρεστος μύθος έχει εμφανιστεί, σύμφωνα με τον οποίο τη δεκαετία του 1800 οι ιδιοκτήτες φυτειών του Νότου μπορούσαν να αγοράσουν σκλάβους εργάτες με έκπτωση, την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών.
Αν και αυτή η εκδοχή για τις ρίζες της Μαύρης Παρασκευής έχει δικαιολογημένα οδηγήσει ορισμένους να απευθύνουν έκκληση για μποϊκοτάζ κατά της εμπορικής γιορτής, δεν έχει καμία βάση στην πραγματικότητα.
Και η πραγματικότητα
Η πραγματική ιστορία πίσω από τη Μαύρη Παρασκευή, ωστόσο, δεν είναι τόσο χαρούμενη όσο οι λιανοπωλητές μπορεί να σας κάνουν να πιστέψετε.
Πίσω στη δεκαετία του 1950, η αστυνομία της πόλης της Φιλαδέλφειας χρησιμοποιούσε τον όρο για να περιγράψει το χάος που ακολουθούσε την επομένη της Ημέρας των Ευχαριστιών, όταν ορδές αγοραστών και τουριστών από τα προάστια κατέκλυζαν την πόλη ενόψει του μεγάλου ποδοσφαιρικού αγώνα Στρατού-Ναυτικού που γινόταν κάθε χρόνο εκείνο το Σάββατο.
Οι αστυνομικοί της Φιλαδέλφειας όχι μόνο δεν μπορούσαν να πάρουν ρεπό την ημέρα αυτή, αλλά αναγκάζονταν να εργάζονται σε συνεχείς βάρδιες για να αντιμετωπίσουν τον επιπλέον συνωστισμό και την κίνηση.
Οι κλέφτες καταστημάτων εκμεταλλεύτηκαν επίσης το αδιαχώρητο στα καταστήματα και έφυγαν με εμπορεύματα, αυξάνοντας τον πονοκέφαλο των διωκτικών αρχών.
Μέχρι το 1961, η «Μαύρη Παρασκευή» είχε καθιερωθεί ως όρος στη Φιλαδέλφεια σε τέτοιο βαθμό, που ανάγκασε τους εμπόρους να προσπαθήσουν να αφαιρέσουν τους αρνητικούς συνειρμούς, μετονομάζοντάς την σε «Μεγάλη Παρασκευή».
Ωστόσο, το τρικ δεν έπιασε.
Κάποια στιγμή στα τέλη της δεκαετίας του 1980, εντέλει, οι λιανοπωλητές βρήκαν τον τρόπο να επανεφεύρουν τη Μαύρη Παρασκευή και να τη μετατρέψουν σε κάτι που να αντικατοπτρίζεται με θετικό και όχι με αρνητικό τρόπο στους ίδιους και τους πελάτες τους.
Το αποτέλεσμα ήταν η έννοια «από το κόκκινο στο μαύρο» και η αντίληψη ότι η ημέρα μετά την Ημέρα των Ευχαριστιών σηματοδοτούσε την περίσταση κατά την οποία τα καταστήματα της Αμερικής έβγαζαν επιτέλους κέρδη.
Πολύ σύντομα οι σκοτεινές ρίζες του όρου στη Φιλαδέλφεια ξεχάστηκαν.
Έκτοτε, η μονοήμερη γιορτή των πωλήσεων μεταμορφώθηκε σε -τουλάχιστον- τετραήμερο γεγονός και γέννησε άλλες «γιορτές λιανικής πώλησης», όπως το Small Business Saturday/Sunday και η Cyber Monday.
naftemporiki.gr
