Το πέπλο της αβεβαιότητας σηκώθηκε. Η Ευρώπη γνωρίζει ποιος θα είναι στον Λευκό Οίκο από τον Ιανουάριο του 2025. Αυτό που δεν μπορεί όμως να πει με βεβαιότητα είναι το τι θα πρέπει να περιμένει από έναν Ντόναλντ Τραμπ, που επέστρεψε με μία εμφατική νίκη και με τον απόλυτο έλεγχο του Κογκρέσου.
Από τη στάση του στους πολέμους στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή έως την αντιμετώπιση των συμμάχων στο ΝΑΤΟ και από τις σχέσεις με την Κίνα έως την εμπορική του πολιτική, πολλά μένουν με ερωτηματικό. Και τούτο γιατί η πρώτη του θητεία έδειξε πως είναι αναμφίβολα απρόβλεπτος. Οι αποφάσεις του επηρεάζονται συχνά από την προσωπική χημεία ή μη με τους ηγέτες που έχει απέναντί του, ενώ η γραμμή μπορεί να αλλάζει ανάλογα με τα άτομα που επιλέγεται να στελεχώσουν τα κρίσιμα πόστα.
Οι θέσεις των υπουργών Οικονομικών, Εξωτερικών και Άμυνας, όπως και του Εκπροσώπου Εμπορίου είναι καθοριστικής σημασίας. Και στα πρόσωπα που ακούγονται περιλαμβάνονται τόσο μετριοπαθείς όσο και πιο επιθετικές φωνές.
Η Ουκρανία και το ΝΑΤΟ
Ο ίδιος δεν έχει κρύψει την επιθυμία του να δει τα πολεμικά μέτωπα να κλείνουν γρήγορα. Αυτό σημαίνει πιθανότατα άσκηση πίεσης στον Ζελένσκι να δεχθεί μία ειρηνευτική συμφωνία με παραχωρήσεις έναντι της Ρωσίας. Και εδώ θα βρει σύμφωνη την ευρωπαϊκή κοινή γνώμη και διχασμένους τους Ευρωπαίους ηγέτες.
Μέχρι στιγμής πάντως να πούμε ότι όλες οι αναλύσεις των διεθνών οίκων έχουν δείξει ότι στην Ευρώπη (εξαιτίας και της μεγάλης ενεργειακής της εξάρτησης) ο πόλεμος στην Ουκρανία στοίχισε πολύ πιο ακριβά από τις ΗΠΑ. Η αμερικανική οικονομία μάλιστα ωφελήθηκε τόσο από τις πωλήσεις της αμυντικής βιομηχανίας όσο και από τις εξαγωγές του LNG.
Δύο είναι τα σενάρια που φοβάται περισσότερο η Ευρώπη. Το να μείνει μόνη στην οικονομική/στρατιωτική στήριξη της Ουκρανίας και το να δει τον Τραμπ να παγώνει τις σχέσεις με το ΝΑΤΟ ή ακόμη και να αποσύρει τις ΗΠΑ από τη συμμαχία. Το τελευταίο δεν συγκεντρώνει υψηλές πιθανότητες πάντως.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τόσο ο Μάικ Πομπέο όσο και ο Τομ Κότον, που ακούγονται για το υπουργείο Άμυνας, είναι μεταξύ των ένθερμων υποστηρικτών της Ουκρανίας. Αντιθέτως ο Χάγκερτι και ο Ρούμπιο, που ακούγονται για το υπουργείο Εξωτερικών, έχουν καταψηφίσει πακέτα ουκρανικής βοήθειας και θέλουν γρήγορο τερματισμό του πολέμου.
H Goldman Sachs στην έκθεσή της περιμένει πιέσεις για αύξηση των δαπανών άμυνας και ασφάλειας στην Ευρώπη. Οποιαδήποτε βραχυπρόθεσμη τόνωση στην ανάπτυξη από τις αυξημένες δαπάνες θα αντισταθμιστεί μακροπρόθεσμα από τα υψηλότερα ελλείμματα και τις αρνητικές επιπτώσεις των γεωπολιτικών κινδύνων στο οικονομικό κλίμα.
Οι δασμοί και το κόστος τους
Θα κάνει ο Ντόναλντ Τραμπ πράξη την προειδοποίησή του για δασμούς 10% σε όλους τους συμμάχους της Ευρώπης; Περίπου. Όλοι οι άνθρωποι που έχει στην ομάδα του στηρίζουν την πολιτική «Η Αμερική πρώτα» και τους δασμούς ως όπλο.
Ωστόσο το βασικό σενάριο της Goldman Sachs θέλει την κυβέρνηση Τραμπ να αρχίζει με ένα «πιο περιορισμένο πακέτο δασμών» στις ευρωπαϊκές οικονομίες, στοχεύοντας κυρίως τις εξαγωγές αυτοκινήτων. Να θυμίσουμε ότι κατά την πρώτη διακυβέρνηση Τραμπ είχαν εξαιρεθεί από τους δασμούς οι ελληνικές ελιές και το ελαιόλαδο.
Μετρώντας συνολικά τον αντίκτυπο από αυξήσεις αμυντικών δαπανών, δασμούς και επίδραση στο οικονομικό κλίμα η Goldman Sachs «βλέπει» πλήγμα 0,5% στο πραγματικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης, που θα κινείται από 0,3% για την Ιταλία έως 0,6% για τη Γερμανία. Υπό τις συνθήκες αυτές υποβαθμίζει την πρόβλεψή της για τους ρυθμούς ανάπτυξης της νομισματικής ένωσης σε 0,8% το 2025 (από προηγούμενη πρόβλεψη για 1,1%).
Η UBS από την πλευρά της σημειώνει ότι οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος για την ΕΕ, απορροφώντας περίπου το 15% των εξαγωγών της. Έτσι, κάθε επιδίωξη για οριζόντιους δασμούς στο σύνολο των εισαγωγών θα μπορούσε να έχει αισθητό και άμεσο αντίκτυπο στη ζήτηση για ευρωπαϊκές εξαγωγές. Παρόλα αυτά προσθέτει πως «είναι ακόμη άγνωστο εάν ο εκλεγμένος πρόεδρος Τραμπ θα επιδιώξει δασμούς για το σύνολο των ευρωπαϊκών εξαγωγών και, εάν το κάνει, τι αντίποινα θα πρέπει να περιμένουμε». Σε κάθε περίπτωση η UBS επισημαίνει ότι ενισχύονται οι «καθοδικοί κίνδυνοι» για την ανάπτυξη του 2025, για την οποία έχει ήδη πολύ χαμηλά τον πήχυ, στο 1%.
Οι πιέσεις μέσω… Κίνας
Η UBS υπογραμμίζει επιπλέον ότι δεν είναι μόνο το άμεσο εμπόριο που πρέπει να ανησυχεί την Ευρώπη. Η Κίνα είναι πιθανό να είναι ο αρχικός στόχος των εμπορικών πολιτικών της νέας κυβέρνησης Τραμπ. Αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ κηρύξει εμπορικό πόλεμο στην Κίνα, ο ασιατικός δράκος θα κατεβάσει ταχύτητα και αυτό με τη σειρά του θα περιορίσει την όρεξή του και για εισαγωγές από την Ευρώπη. Η Κίνα απορροφά περίπου το 10% των εξαγωγών της Ε.Ε. σήμερα.
Θα πρέπει άλλωστε να σημειώσουμε ότι κρίνοντας από τα όσα έχουμε δει την τελευταία 8ετία (δηλαδή και επί Μπάιντεν), οι ΗΠΑ πιθανότατα θα θελήσουν να πιέσουν την Ευρώπη για πιο σκληρή στάση έναντι της Κίνας, εάν και εκείνες τελικά εφαρμόσουν συγκρουσιακή γραμμή. Και ένα μέτωπο με την Κίνα θα στοίχιζε σίγουρα στους Ευρωπαίους.
Μερίδα αναλυτών πάντως εκτιμά ότι παρά την επιθετική ρητορική που ακολουθεί ανά καιρούς ο Τραμπ έναντι της Κίνας, δεν θα θελήσει να φτάσει σε μετωπική σύγκρουση.
Και η άλλη άποψη
Δεν συμμερίζονται πάντως όλοι τις ανησυχίες για σοβαρό αντίκτυπο στην Ευρώπη από την εμπορική πολιτική του Τραμπ. Η Capital Economics για παράδειγμα αναφέρει ότι η προστιθέμενη αξία από τις εξαγωγές αγαθών στις ΗΠΑ αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 2% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης. Προσθέτει δε ότι μία πιθανή ανατίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ θα αντισταθμίσει εν μέρει τον αντίκτυπο των δασμών.
Ήδη το τελευταίο διάστημα το δολάριο έχει ενισχυθεί αισθητά έναντι του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος, γεγονός που καθιστά πιο φθηνές τις ευρωπαϊκές εξαγωγές.
