Η Ισλανδία είναι μια ακρόπολη χτισμένη από ηφαιστειακή φλόγα. Οι κάτοικοί της είναι εξοικειωμένοι με τις συχνές ηφαιστειακές εκρήξεις της χώρας τους, οι περισσότερες από τις οποίες είναι μάλλον όμορφες παρά ενοχλητικές.
Αλλά το 2021, το έθνος έμεινε έκπληκτο όταν τμήμα μιας από καιρό αδρανούς γωνιάς του νησιού βρέθηκε σε κλοιό μάγματός, ξεκινώντας μια φωτιάς που θα μπορούσε να καίει για δεκαετίες.
«Αυτό ήταν τόσο αλλόκοτο στην αρχή», δήλωσε η Rebekka Hlin Runarsdottir, γεωλόγος και τεχνικός στο Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας. «Και τώρα, απλά ζούμε σε αυτή την πραγματικότητα».
Έχουν περάσει 800 χρόνια από τότε που η νοτιοδυτική χερσόνησος Reykjanes φιλοξενούσε ενεργά ρεύματα λάβας. Ελπίζοντας να ανακαλύψουν γιατί η ηφαιστειακή δραστηριότητα έχει επανεμφανιστεί οι επιστήμονες παίρνουν δείγματα λιωμένου πετρώματος κάθε φορά που αναβλύζει από τον φλοιό.
Η συλλογή λάβας απαιτεί μια ιδιαίτερη προσπάθεια, καθώς δεν υπάρχει η τεχνολογία ώστε να γίνει ακίνδυνα.
Το βασικό εργαλείο για τη συλλογή της καυτής λάβας είναι το ταπεινό φτυάρι. Για να πάρουν ένα αξιοπρεπές δείγμα, οι επιστήμονες βυθίζουν το εργαλείο κηπουρικής, στο παχύρρευστο υγρό που στην πυκνότητά του μοιάζει με μέλι.
Στη συνέχεια, το πυρακτωμένο υγρό μπαίνει σε «έναν οποιοδήποτε κουβά», γεμάτο με νερό για να σβήσει η λάβα αλλά και να διατηρήσει τις χημικές ενώσεις της που συμφωνα με τον ηφαιστειολόγο και γεωχημικό στο Πανεπιστήμιο της Ισλανδίας Δρ Caracciolo.
Κατόπιν, πρέπει να μεταφερθεί τάχιστα στο εργαστήριο.
Στόχος είναι να μην κινδυνεύσουν οι κάτοικοι. Οι εκρήξεις στη χερσόνησο δεν προέρχονται από προϋπάρχοντα ηφαίστεια, αλλά από πιο ύπουλες ρωγμές ικανές να εμφανιστούν όπου θέλουν. Και άλλα παλιότερα ίχνη ηφαιστείων σε όλη την Ισλανδία υποδηλώνουν ότι ένα μεγάλο μέρος του Ρέικιανες κινδυνεύει δυνητικά.
Οι πρώτες εκρήξεις ξεκίνησαν σε ακατοίκητες κοιλάδες δίπλα σε ένα βουνό που ονομάζεται Fagradalsfjall. Αλλά από τα τέλη του 2023, ρωγμές εμφανίστηκαν στο Svartsengi, το οποίο φιλοξενεί ένα μεγάλο γεωθερμικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας και την πόλη Γκρίνταβικ. Η τελευταία έκρηξη ξεκίνησε στις 22 Αυγούστου, με την πορτοκαλί λάβα να αναβλύζει από μια νέα σχισμή μήκους 2,5 μιλίων.
Καθώς το μετακινούμενο μάγμα προκαλεί διόγκωση, αποφόρτιση και σεισμούς οι επιστήμονες παρακολουθούν την υπόγεια μετανάστευσή του με εντυπωσιακή ακρίβεια.
Ως εκ τούτου, οι αρχές κατόρθωσαν να μεταφέρουν τους πάντες σε ασφαλές μέρος πριν ξεκινήσει ε νέα έκρηξη και έχτισαν ειδικά τείχη για να εκτρέψουν τη λάβα μακριά από τις υποδομές.
Αλλά άλλα ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα. Γιατί το Fagradalsfjall εξερράγη στο Svartsengi; «Συνδέονταιτα ρήγματα σε κάποιο βάθος, ή όχι;». δήλωσε ο Δρ Caracciolo. Το Fagradalsfjall πρόκειται να πραγματοποιήσει νέα έκρηξη; Θα «ξυπνήσουν» και άλλες ρηγματώσεις σε όλη τη χερσόνησο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται κοντά στο Ρέικιαβικ, την πρωτεύουσα;
Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι υπάρχουν ενδείξεις στη χημεία της λάβας που συνέλεξαν. Η λάβα δεν είναι ένα ομοιογενές ρευστό, αλλά ένα συνοθύλευμα παγιδευμένων αερίων, υγρών και ιριδίζοντων κρυστάλλων που διατηρούν ένα είδος αρχείου για την γέννησή και του ταξιδιού της μέσα από τον υπόγειο λαβύρινθο ρωγμών. Μελετώντας το πρόσφατο παρελθόν της χερσονήσου, οι ερευνητές ελπίζουν να ανοίξουν ένα παράθυρο στο «εκρηκτικό» μέλλον της.
