Μπορεί το πετρέλαιο να είναι ακόμη το καύσιμο που κινεί την παγκόσμια οικονομία, αλλά υπάρχει κάτι άλλο που θεωρείται πιο καθοριστικής σημασίας ακόμη για το παρόν και το μέλλον της: τα τσιπ. Και σε αυτό το μέτωπο η Ευρώπη είναι ακόμη πιο εξαρτημένη από ό,τι στο ενεργειακό.
Ο ακήρυχτος πόλεμος των ημιαγωγών είναι σε εξέλιξη εδώ και χρόνια. Δεν κοπάζει όμως όσο περνάει ο καιρός, αντιθέτως εντείνεται. Γιατί τους ημιαγωγούς τους συναντάμε στα πάντα, από το κινητό μας τηλέφωνο, τον υπολογιστή, τις οικιακές συσκευές και τα αυτοκίνητα, εώς τις εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, τον ιατρικό εξοπλισμό και τα όπλα προηγμένης τεχνολογίας.
Βρίσκονται στην καρδιά της καθημερινής μας ύπαρξης, ενδυναμώνοντας τις συσκευές και τα συστήματα που έχουν γίνει απαραίτητα στην εργασία, την επικοινωνία, την ψυχαγωγία, τις μεταφορές, την ιατρική. Είναι η σανίδα σωτηρίας αμέτρητων συσκευών στις οποίες βασιζόμαστε. Πάνω από 100 δισεκατομμύρια τσιπ χρησιμοποιούνται σε καθημερινή βάση. Αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς πόσο δαπανηρό (αλλά και επικίνδυνο) είναι να εξαρτάται η Ε.Ε. από εισαγωγές από την Ταϊβάν, τις ΗΠΑ και αλλού, σε μία περίοδο διαρκών γεωπολιτικών εντάσεων και νέων εμπορικών πολέμων.
Μολονότι η ΕΕ σημειώνει πρόοδο στην επέκταση της παραγωγικής ικανότητας ημιαγωγών, μεταξύ άλλων μέσω ενός νέου εργοστασίου στη Δρέσδη, εξακολουθεί να είναι πολύ πίσω από τις ΗΠΑ και την Ασία. Και είναι απίθανο να καλύψει σύντομα την ψαλίδα, προειδοποιεί η Capital Economics σε ανάλυση που υπογράφει η Fransziska Palmas. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η Ε.Ε. θα παραμείνει εξαρτημένη από τις εισαγωγές σε αυτόν τον τόσο κρίσιμο τομέα.
Το νέο εργοστάσιο στη Δρέσδη και τα οφέλη του
Η έναρξη της κατασκευής ενός εργοστασίου ημιαγωγών αξίας 10 δισεκατομμυρίων ευρώ στη Δρέσδη της Γερμανίας πριν από λίγες ημέρες χαιρετίστηκε από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ως «στήριξη στην προσπάθεια της ΕΕ να αναδειχθεί σε παγκόσμια δύναμη καινοτομία».
Το project εξασφάλισε κρατική ενίσχυση 5 δισεκατομμυρίων ευρώ από τη γερμανική κυβέρνηση, η οποία εγκρίθηκε βάσει του EU Chips Act, το πρόγραμμα της ΕΕ που υιοθετήθηκε το 2023 με στόχο την αύξηση της ικανότητας παραγωγής ημιαγωγών της ΕΕ, την παροχή κινήτρων για την τεχνολογική καινοτομία στον τομέα και τον περιορισμό της εξάρτησης του μπλοκ από από την Ασία.
Το εργοστάσιο της Δρέσδης είναι αναμφίβολα θετική εξέλιξη για σειρά λόγων, επισημαίνει η Capital Economics.
- Πρώτον, σηματοδοτεί μια τεχνολογική ανάπτυξη στην ευρωπαϊκή βιομηχανία ημιαγωγών.Το εργοστάσιο θα είναι το πρώτο στην Ε.Ε. που θα παράγει τσιπ σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πελάτη και όχι μόνο τυποποιημένα σχέδια.
- Επιπλέον, το εργοστάσιο είναι μια κοινοπραξία μεταξύ της TSMC, της ταϊβανέζικης εταιρείας και παγκόσμιου ηγέτη στον κλάδο, και τριών γερμανικών εταιρειών. Αυτό είναι βέβαιο ότι θα περιλαμβάνει κάποια μεταφορά τεχνολογίας από την TSMC, η οποία έχει ήδη συμφωνήσει να εκπαιδεύσει και Ευρωπαίους στην Ταϊβάν και να δώσει ειδική πρόσβαση στις εγκαταστάσεις της Δρέσδης στα πανεπιστήμια της ΕΕ.
- Είναι ένα σημάδι ότι ο νόμος της ΕΕ, που αίρει τους κανόνες κρατικής ενίσχυσης για νέες εγκαταστάσεις ημιαγωγών που πληρούν ορισμένα τεχνολογικά πρότυπα, αποδίδει καρπούς.Το project της Δρέσδης είναι το τρίτο που λαμβάνει χρηματοδότηση βάσει του νόμου Chips Act, μετά από εργοστάσια στη Γαλλία και την Ιταλία. Και ορισμένα άλλα έργα που έχουν ήδη ανακοινωθεί, συμπεριλαμβανομένου του εργοστασίου της Intel στο Μαγδεμβούργο, ύψους 30 δισεκατομμυρίων ευρώ, αναμένεται επίσης να υποβάλουν αίτηση για χρηματοδότηση.
- Ένας μίνι κόμβος ημιαγωγών, που έχει ήδη ονομαστεί “Silicon Saxony”, ενδέχεται να σχηματίζεται στην Ανατολική Γερμανία. Πέντε από τα εννέα νέα έργα εργοστασίου ημιαγωγών που ανακοινώθηκαν στην ΕΕ από το 2020 θα κατασκευαστούν στην Ανατολική Γερμανία. Έχουμε δύο project στη Γαλλία, και από ένα στην Ιταλία και την Πολωνία.
Γιατί δεν είναι καθόλου αρκετό
Υπάρχουν ωστόσο και οι αστερίσκοι,
- Θα παράγει τσιπ που χρησιμοποιούνται κυρίως στον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας και όχι τα πιο σύνθετα τσιπ που χρησιμοποιούνται σε smartphone και υπολογιστές υψηλής απόδοσης, τα οποία θα ήταν σαφώς πιο χρήσιμα για τον περιορισμό της ευρωπαϊκής εξάρτησης.
- Επιπλέον, το εργοστάσιο της Δρέσδης αναμένεται να ξεκινήσει την παραγωγή το 2027 και να λειτουργήσει με πλήρη δυναμικότητα από το 2029. Σε εκείνο το σημείο, θα παράγει 480.000 πλακέτες 12 ιντσών ετησίως, που είναι περίπου το 16% της μέσης παραγωγικής ικανότητας ενός από τα giga εργοστάσια της TSMC στην Ταϊβάν και 3% της συνολικής χωρητικότητας της TSMC το 2023.
- Τα μερίδια το 2029 θα είναι ακόμη χαμηλότερα δεδομένου ότι η παγκόσμια ικανότητα παραγωγής ημιαγωγών αναμένεται να αυξηθεί απότομα το υπόλοιπο αυτής της δεκαετίας. 7 από τα άλλα νέα εργοστάσια ημιαγωγών που σχεδιάζονται στην ΕΕ είναι παρόμοιου ή μικρότερου μεγέθους από αυτό στη Δρέσδη (τουλάχιστον όσον αφορά τις επενδύσεις κεφαλαίου), με μόνο το εργοστάσιο της Intel στο Μαγδεμβούργο να είναι μεγαλύτερο (30 δις € έναντι 10 δις €). Και ορισμένα έργα, συμπεριλαμβανομένου του Μαγδεμβούργου, αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις.
H επέκταση της χωρητικότητας που σχεδιάζεται στην ΕΕ ωχριά σε σύγκριση με αυτήν στην Ασία και τις ΗΠΑ. Αυτό ισχύει είτε υπολογίζεται βάσει του αριθμού των νέων εργοστασίων που θα κατασκευαστούν (27 στις ΗΠΑ) είτε με το μέγεθος της επένδυσης κεφαλαίου. Η Ένωση Βιομηχανίας Ημιαγωγών (SIA) εκτιμά ότι οι επενδύσεις ιδιωτικού κεφαλαίου σε ημιαγωγούς στην ΕΕ μεταξύ 2024 και 2032 θα ανέλθουν σε 154 δισεκατομμύρια δολάρια (7% του παγκόσμιου κεφαλαίου), σε σύγκριση με 716 δισ. δολάρια στην Ταϊβάν (31% του συνόλου) και 646 δισεκατομμύρια δολάρια σε ΗΠΑ (28% του συνόλου).
Γιατί η Ε.Ε. δεν μπορεί να κλείσει την ψαλίδα
Αρκετοί παράγοντες ακόμη θα δυσκολέψουν την ΕΕ να καλύψει τη διαφορά. Για αρχή, είναι πολύ πιο δύσκολο για τις επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση στην κρατική υποστήριξη για εγκαταστάσεις ημιαγωγών στην ΕΕ από ό,τι στις ΗΠΑ.
Στην ΕΕ, οι εταιρείες πρέπει να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση από το κράτος μέλος στο οποίο θα κατασκευάσουν το εργοστάσιο, με την ΕΕ να αποφασίζει μόνο εκ των υστέρων και κατά περίπτωση εάν το έργο είναι επιλέξιμο για την απαλλαγή από την κρατική ενίσχυση βάσει του Chips Act . Αντίθετα, ο νόμος για τα τσιπ των ΗΠΑ παρέχει πίστωση φόρου 25% για όλες τις επενδύσεις σε εγκαταστάσεις παραγωγής τσιπ, καθώς και δάνεια και εγγυήσεις δανείων.
Η κλίμακα της κρατικής στήριξης για τη βιομηχανία ημιαγωγών είναι επίσης πιθανό να είναι πολύ μικρότερη στην ΕΕ από ό,τι στις ΗΠΑ. Μόνο 3,3 δισ. ευρώ (0,02% του ΑΕΠ της ΕΕ) από τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
