«Τα τρία γουρουνάκια οδηγούν την ανάπτυξη του ευρώ», γράφει το Bloomberg σε ανάλυση με τίτλο «οι οικονομίες της εποχής της κρίσης της Ευρώπης, έχουν τώρα καλύτερες επιδόσεις».
Την ώρα που η ανάπτυξη στην Ευρώπη αγωνίζεται να προσεγγίσει το 1%, στις τρεις χώρες του Νότου το ΑΕΠ είναι κατά μέσο όρο 2% και οι αγορές αποκαθιστούν σταδιακά την εμπιστοσύνη στα παλιά «PIGS».
Οι προβλέψεις του ΔΝΤ και άλλων ιδρυμάτων υποδηλώνουν ότι οι τρεις χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου θα καταγράψουν εφέτος μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη από αυτές στο κέντρο και στον βορρά. Οι προβλέψεις του ΔΝΤ δείχνουν ότι η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία θα αναπτυχθούν το 2024 με ρυθμό που θα είναι γύρω στο 2% – διπλάσιο σε πολλές περιπτώσεις από εκείνον των μεγάλων οικονομιών της πιο αναπτυγμένης Ευρώπης. Όπως τονίζουν στη Ναυτεμπορική παράγοντες της αγοράς, πάντως, αν και η απόκλιση θα συμβάλει στη μείωση του χάσματος στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, δεν θα είναι σε καμία περίπτωση επαρκής για να υπάρξει σύγκλιση. Ωστόσο, όλοι παραδέχονται πλέον αυτή την καλή συμπεριφορά χωρών που στιγματίστηκαν πριν από λίγο καιρό.
Το παράδειγμα της Ελλάδας
Η Ελλάδα, για παράδειγμα, έχασε το 25% του ΑΕΠ της κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής κρίσης. Όμως η χώρα ανέκτησε την επενδυτική της βαθμίδα και ο λόγος χρέους/ΑΕΠ της έπεσε στο χαμηλότερο επίπεδο σε περισσότερο από μια δεκαετία (ακόμα στο 160% του ΑΕΠ). Η Eurostat, δημοσίευσε πρόσφατα ένα σημείωμα στο οποίο φαίνεται ότι η Πορτογαλία, η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ισπανία και η Κροατία μειώνουν το δημόσιο χρέος τους με τον ταχύτερο ρυθμό σε όλη την Ευρώπη. «Η δημοσιονομική κατάσταση σε αυτές τις χώρες εξακολουθεί να εγκυμονεί κινδύνους, αλλά η δουλειά που έγινε την τελευταία δεκαετία αποδίδει καρπούς. Ακόμη και όταν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα περιόρισε τα προγράμματα αγοράς ομολόγων, που κάποτε ήταν τεράστια σωτήρια, τα ομόλογα παρέμειναν γενικά υπό έλεγχο» επισημαίνει το πρακτορείο Bloomberg.
Η «κληρονομιά» του παρελθόντος
Οι τρεις χώρες της νότιας Ευρώπης ήταν το επίκεντρο της κρίσης χρέους που σχεδόν κατέστρεψε το ευρώ μεταξύ 2011 και 2013. Εκείνη την εποχή, η Ισπανία, η Πορτογαλία, η Ελλάδα αλλά και η Ιταλία -εξ ου και το προσωνύμιο PIGS- ήταν οικονομίες που βρίσκονταν σε πλήρη ύφεση, μη ανταγωνιστικές, με μεγάλα ελλείμματα και υψηλό ιδιωτικό χρέος.
Σήμερα, η κατάσταση είναι κάπως διαφορετική. Αν και οι νότιες χώρες συνεχίζουν να παρουσιάζουν σημαντικές ευπάθειες, πολλά από τα αδύναμα σημεία της οικονομίας τους έχουν επιλυθεί. Αντίθετα, οι χώρες του Ευρωπαϊκού πυρήνα αντιμετωπίζουν μια πιο περίπλοκη κατάσταση, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα.
Η εξέγερση των «Γουρουνιών»
«Αν και η σύγκριση απέχει πολύ από το να είναι ακριβής, πολλοί αναλυτές επαναφέρουν στη συλλογική μνήμη το περίφημο μυθιστόρημα του Τζορτζ Οργουελ «Φάρμα των Ζώων», λένε στη «Ν» Ευρωπαίοι παράγοντες της αγοράς.
«Η εξέγερση των γουρουνιών εναντίον του αυταρχικού ιδιοκτήτη του αγροκτήματος, θα οδηγήσει σε θετικές αλλαγές στη ζωή της φάρμας», τονίζουν οι ίδιοι παράγοντες. Υπενθυμίζουν βέβαια ότι στο μυθιστόρημα του Οργουελ, ένα γουρούνι, ο Ναπολέων, έχοντας τάσεις μονοπώλησης της εξουσίας, αρχίζει να υπονομεύει τις ελευθερίες και τα δικαιώματα των ζώων. Με τη βοήθεια του Σκουίλερ, ενός άλλου πιστού γουρουνιού, ο Ναπολέων θα ενορχηστρώσει μια προπαγανδιστική εκστρατεία, ενώ την ίδια στιγμή τα σκυλιά της φάρμας θα παίξουν τον ρόλο των «δυνάμεων καταστολής» στην πορεία που φέρει την ανατροπή των κατακτήσεων της «επανάστασης».
Η αλληγορία είναι σαφής και η πολιτική πρόθεση επίσης. Προς το τέλος του μυθιστορήματος βλέπουμε το νέο καθεστώς του Ναπολέοντα να συνάπτει συμφωνίες με τις άλλες φάρμες που τις διοικούν άνθρωποι, όπως ο παλαιός, αυταρχικός αφέντης. Με μια έννοια, η φάρμα επανεντάσσεται στο «διακρατικό» σύστημα του παλαιού κόσμου και χάνει κάθε ίχνος από τη ριζοσπαστική διαφορετικότητά της.
Η σημερινή κατάσταση, με τις χώρες του Νότου να ενισχύονται περισσότερο από εκείνες του Βορρά, θα μπορούσε να αντιστραφεί μάλιστα αν οι κανόνες και του νέου Συμφώνου Σταθερότητας, που έχουν επιβληθεί από τον Βορρά, πνίξουν την «εξέγερση» των πρώην «γουρουνιών».
Δύο παράγοντες
Μια ανάλυση που δημοσιεύθηκε από οικονομολόγους της BCA Research, με τίτλο «The PIGS Rebellion», υπογραμμίζει ότι δύο είναι οι παράγοντες που δίνουν «φτερά» στις χώρες του Νότου, σε σύγκριση με τη Γερμανία ή την Ολλανδία: Οι μεταρρυθμιστικές προσπάθειες του παρελθόντος και η δύναμη του τουρισμού.
Η Πορτογαλία, η Ελλάδα και η Ισπανία έχουν εφαρμόσει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που τώρα αποδίδουν καρπούς. Τα PIGS έχουν περάσει από τα πολύ μεγάλα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών σε τρέχοντα πλεονάσματα, ενώ η παρουσία της ΕΚΤ ως δανειστής έσχατης ανάγκης διασφαλίζει ότι η περιφέρεια μπορεί να αντέξει υψηλότερα επιτόκια. «Επιπλέον, ο τραπεζικός της τομέας είναι πλέον πιο ανθεκτικός και ο κίνδυνος ρήξης με την ΕΕ ή το ευρώ είναι σχεδόν μηδενικός», αναφέρουν οι ειδικοί της BCA Research στην έκθεση με τίτλο «Τα PIGS έχουν φτερά».
Το «μπλοκ της Μεσογείου»
Η BCA Research διευκρινίζει ότι «το μπλοκ της Μεσογείου έχει αντέξει τόσο στην πανδημία όσο και στην ενεργειακή κρίση και τώρα τα πάει εκπληκτικά καλά παρά τα υψηλότερα επιτόκια».
Οι οικονομίες του νότου επωφελούνται από την αναζωπύρωση του τουρισμού. Οι τουρίστες φαίνεται να είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν σχεδόν τα πάντα για να απολαύσουν τις διακοπές τους στην Ισπανία, την Ελλάδα, την Πορτογαλία ή την Ιταλία. Ωστόσο, αυτή η τάση θα μπορούσε να τεθεί σε κίνδυνο εάν οι χώρες που αποτελούν καθαρές πηγές τουριστών (Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο κ.λπ.) υποστούν ύφεση που θα επηρεάσει την απασχόληση και το εισόδημα των πολιτών τους.
Από την άλλη πλευρά, οι περισσότερες οικονομίες του Βορρά βιώνουν μια κακή στιγμή, καθώς οι οικονομίες τους εξαρτώνται σε μεγαλύτερο βαθμό από τη βιομηχανία και το φθηνό φυσικό αέριο. Ο Μάθιου Σάβαρι, επικεφαλής επενδύσεων για την Ευρώπη στην BCA Research και συγγραφέας της έκθεσης, εξηγεί ότι ένα μέρος αυτής της άσχημης κατάστασης έχει να κάνει με τις άσχημες επιδόσεις της Γερμανίας κυρίως, και όχι με την καλύτερη απόδοση του Νότου – περιφέρειας. Ο παγκόσμιος βιομηχανικός κύκλος είναι εξαιρετικά αδύναμος, επειδή η κινεζική ανάπτυξη παραμένει χλιαρή, με αποτέλεσμα η Γερμανία να υποφέρει περισσότερο. Η μεταποίηση άλλωστε, αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο μερίδιο της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας στη Γερμανία.
Προς το παρόν, ο τουρισμός συνεχίζει να παρουσιάζει περισσότερα δυνατά σημεία παρά αδυναμίες και αυτό είναι κάτι που ξέρουν πώς να το εκμεταλλευτούν οι χώρες του Νότου, όπου ο τουρισμός αντιπροσωπεύει μεγαλύτερο ποσοστό του ΑΕΠ, το οποίο αποδεικνύεται μεγάλο πλεονέκτημα για την ανθεκτικότητά τους. Επιπλέον, όσο πιο φθηνό είναι το ευρώ, καθιστά αυτούς τους προορισμούς ιδιαίτερα ελκυστικούς, ειδικά για τους Αμερικανούς τουρίστες.
