Την ώρα οι δυτικοί σύμμαχοι του Β` Παγκοσμίου πολέμου τιμούσαν την 80η επέτειο της απόβασης στη Νορμανδία, που άλλαξε τη ροή του πολέμου, στη Φρανκφούρτη οι κεντρικοί τραπεζίτες της ευρωζώνης προχωρούσαν στη δική τους D-Day: Tο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε, για πρώτη φορά μετά από πέντε χρόνια, να μειώσει τα βασικά επιτόκια στη ζώνη του ευρώ κατά 25 μονάδες βάσης.
«Αγκυρωμένα» για 9 μήνες στο 4%, 4,50% και 4,75%, τα τρία βασικά της ΕΚΤ, υποχώρησαν στο 3,75%, 4,25% και 4,50%. «Είναι πλέον σκόπιμο να μειωθεί ο περιοριστικός χαρακτήρας της νομισματικής πολιτικής», όπως επισήμανε η πρόεδρος Κριστίν Λαγκάρντ στη συνέντευξη Τύπου, μετά τη συνεδρίαση του ΔΣ .
Μια σελίδα γυρίζει, καθιστώντας την ΕΚΤ την πρώτη από τις μεγαλύτερες δυτικές κεντρικές τράπεζες που αποφασίζει να μειώσει τα επιτόκια. Η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας έχουν αποφύγει να κάνουν αυτό το βήμα προς το παρόν. «Η ΕΚΤ «δεν βιάζεται να χαλαρώσει την πολιτική της», δήλωσε ο Μαρκ Γουόλ, επικεφαλής οικονομολόγος της Deutsche Bank.
Η μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ αναμενόταν εκ των προτέρων από τους ειδικούς. «Η Κεντρική Τράπεζα του ευρώ προετοιμάζει τις αγορές για αυτό εδώ και εβδομάδες», λένε στη «Ναυτεμπορική» παράγοντες της αγοράς.
Αν και η μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ δεν αποτέλεσε έκπληξη, έχει αντίκτυπο στην οικονομία, τον πληθωρισμό και τις εταιρείες, αλλά φυσικά και στους ιδιώτες αποταμιευτές και δανειολήπτες.
Άλλη μία ή καμία μείωση;
Το μόνο ερώτημα ήταν μέχρι τώρα αν η ΕΚΤ θα συνεχίσει να μειώνει περαιτέρω τα επιτόκια. Καθόλου σίγουρο. «Η ΕΚΤ χρειάζεται όσο το δυνατόν περισσότερο χώρο για ελιγμούς για το δεύτερο εξάμηνο του έτους», εξηγούν οι ίδιες πηγές. «Ο προκαθορισμός δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση, να είναι αποτελεσματικός».
Ο οικονομολόγος του Wifo, Ατάνας Πεκάνοφ αναμένει γενικά μια δεύτερη μείωση των επιτοκίων στα τέλη του καλοκαιριού ή το φθινόπωρο, αλλά περιορίζει επίσης την προσδοκία για μια ραγδαία πτώση των επιτοκίων: «Ο καθοδικός κύκλος των επιτοκίων θα είναι πιο αργός από ό,τι με τις αυξήσεις» . Αν η αύξηση του πληθωρισμού τον Μάιο δεν είναι παροδικό φαινόμενο και ο πληθωρισμός παραμείνει στα ίδια επίπεδα για άλλους δύο μήνες, δεν θα υπάρξουν περαιτέρω μειώσεις επιτοκίων φέτος», λέει ο Γερμανός οικονομολόγος.
Τι σηματοδοτούν όμως για την πραγματική οικονομία της ευρωζώνης, οι αποφάσεις της ΕΚΤ;
Προς τα πάνω οι προβλέψεις για τον πληθωρισμό
Στην οικονομία της ευρωζώνης , οι μειώσεις των επιτοκίων σημαίνουν ότι οι επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από δάνεια γίνονται και πάλι φθηνότερες.
Αυτό θα βοηθήσει την υποτονική οικονομία της ευρωζώνης να αποκτήσει ξανά δυναμική. Η φθηνότερη πίστωση οδηγεί επίσης σε αύξηση της ζήτησης για αγαθά και υπηρεσίες. Και εάν η προσφορά δεν μπορεί να επεκταθεί ανάλογα, αυτό μπορεί να αυξήσει ξανά την πίεση των τιμών.
Η καταπολέμηση του πληθωρισμού ήταν άλλωστε ο λόγος για τις 10 αυξήσεις των επιτοκίων της ΕΚΤ από το καλοκαίρι του 2022. Τώρα τίθεται το ερώτημα εάν ο πληθωρισμός έχει ήδη μειωθεί αρκετά ώστε η νομισματική χαλάρωση να μην οδηγήσει στην επιστροφή του «τέρατος» Ηδη, οι οικονομολόγοι της ΕΚΤ αύξησαν τις προβλέψεις τους για τον πληθωρισμό και τώρα εκτιμούν ότι εφέτος θα είναι 2,5% , του χρόνου θα υποχωρήσει στο 2,2% και μόνο το 2026 θα επιτευχθεί ο στόχος του 2%.
Τα πρόσφατα στοιχεία για τον πληθωρισμό τροφοδότησαν ανησυχίες κάποιων τραπεζιτών ότι μπορεί να είναι πολύ νωρίς για τη μείωση των επιτοκίων.
Ο πληθωρισμός σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ αυξήθηκε τον περασμένο μήνα από 2,4 σε 2,6%. Σε χώρες όπως η Ισπανία ή το Βέλγιο, που είχαν ήδη μήνες με ρυθμούς πληθωρισμού μικρότερους από 2% το 2023, ο δείκτης των τιμών αυξήθηκε πρόσφατα στο 3,8 και 4,9%, αντίστοιχα. Ο λόγος για αυτό είναι ότι σε πολλές χώρες οι ρυθμοί πληθωρισμού έχουν μειωθεί μέσω κρατικών παρεμβάσεων στις τιμές. Οι παρεμβάσεις αυτές καταργούνται πλέον σταδιακά, γι’ αυτό και σημειώνονται απότομες αυξήσεις του πληθωρισμού.
Οι αποφάσεις για τις τράπεζες
Από τα τρία βασικά επιτόκια, το πιο γνωστό αφορά για τις συναλλαγές κύριας αναχρηματοδότησης, το οποίο μειώνεται από 4,5 σε 4,25%. Οι εμπορικές τράπεζες μπορούν να δανειστούν από την κεντρική τράπεζα με αυτό το επιτόκιο. Ωστόσο, αυτό το επιτόκιο δεν παίζει τον σημαντικότερο ρόλο στη σημερινή κατάσταση. Λόγω των πρόσφατων προγραμμάτων αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, οι εμπορικές τράπεζες εξακολουθούν να έχουν πολύ υψηλή πλεονάζουσα ρευστότητα. Συνολικά, οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν συγκεντρώσει μόνο περίπου ένα δισεκατομμύριο ευρώ μέσω συναλλαγών αναχρηματοδότησης με την ΕΚΤ, αλλά έχουν καταθέσει 3,2 τρισεκατομμύρια ευρώ στο κεντρικό τραπεζικό σύστημα.
Το επιτόκιο καταθέσεων όμως είναι πιο σημαντικό για τον τραπεζικό κλάδο. Για το σκοπό αυτό, οι τράπεζες μπορούν να «παρκάρουν» χρήματα στην ΕΚΤ ή στις εθνικές κεντρικές τράπεζες. Και αυτό το επιτόκιο μειώνεται στο 3,75% τοις εκατό.
Ο αντίκτυπος στο ευρώ
Το ευρώ κατέγραψε οριακή άνοδο έναντι του δολαρίου μετά την πρώτη μείωση των επιτοκίων από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα ανέβηκε στα 1,0875 δολάρια αργά το απόγευμα από 1,0865 που ήταν το πρωί. Όταν τα επιτόκια πέφτουν πάντως στην Ευρώπη και παραμένουν υψηλά στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτό συνήθως αποδυναμώνει την αξία του ευρώ έναντι του δολαρίου. Αυτή η επίδραση φάνηκε επίσης το 2022, όταν η Fed άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια περίπου έξι μήνες πριν από την ΕΚΤ.
Το πρόβλημα είναι ότι τα αγαθά που διαπραγματεύονται σε δολάρια, όπως το πετρέλαιο, γίνονται πιο ακριβά για τους ευρωπαίους αγοραστές, γεγονός που τροφοδοτεί περαιτέρω τον πληθωρισμό.
Πώς αντιδρούν οι χρηματοπιστωτικές αγορές
Τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια επηρεάστηκαν θετικά από την απόφαση, καθώς η μείωση των επιτοκίων συνήθως τονώνει τα χρηματιστήρια. Αν η ΕΚΤ δεν μείωνε τα επιτόκια όπως αναμενόταν, πιθανότατα θα υπήρχε ισχυρότερη και αρνητική αντίδραση της αγοράς.
Τι σημαίνει αυτό για τους αποταμιευτές/δανειολήπτες
Δεδομένου ότι οι χρηματοπιστωτικές αγορές ανέμεναν μειώσεις επιτοκίων εδώ και μήνες, αυτό έχει ήδη τιμολογηθεί σε προϊόντα αποταμίευσης.
Πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης
Όσον αφορά φορά το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (αγορά ομολόγων στη δευτερογενή αγορά από την ΕΚΤ), η κεντρική τράπεζα της τράπεζας έκανε ένα ακόμη βήμα στη διαδικασία μείωσης του ισολογισμού της. Από τον Ιούλιο και μετά, η ΕΚΤ θα επιτρέπει να λήγουν 7,5 δισ. ευρώ, χωρίς να τα επαναγοράζει, κάθε μήνα. Στο τέλος του έτους δεν θα επαναγοράσει κανένα ομόλογο PEPP που λήγει.
