Κατά 23% αυξήθηκαν οι εισαγωγές Ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγού στην Ευρώπη το πρώτο τρίμηνο του 2024, σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους, σύμφωνα με στοιχεία του Φόρουμ Χωρών Εξαγωγών Αερίου (GECF).
Συνολικά, περισσότερα από 7 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου μεταφέρθηκαν στην Ευρώπη, μέσω του αγωγού Soyouz, που διέρχεται από την Ουκρανία και τροφοδοτεί την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Αυστρία και άλλες χώρες της περιοχής.
Ταυτόχρονα, έχουν αυξηθεί κατά 14% και οι αποστολές LNG από τη Ρωσία, σύμφωνα με στοιχεία της Kpler.
Πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία υπήρχαν τρεις «αρτηρίες» μέσω των οποίων το φτηνό ρωσικό αέριο έρεε στην καρδιά της Γηραιάς ηπείρου:
O NordStream, που συνέδεε τη Ρωσία με τη Γερμανία μέσω της Βαλτικής, ο αγωγός Yamal-Europe,από τη Μόσχα στο Βερολίνο μέσω Λευκορωσίας και Πολωνίας και τέλος ο Soyouz, που τροφοδοτούσε την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Αυστρία και άλλες χώρες της περιοχής
Ήδη από το 2022, η Gazprom ανακοίνωσε ότι δεν θα χρησιμοποιεί πλέον την πολωνική «διαδρομή» ενώ και ο Nord Stream έκλεισε στη συνέχεια.
Η Μόσχα και το Κίεβο είχαν υπογράψει από το 2019 συμφωνία για τη μεταφορά ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Soyouz.
Ωστόσο, αυτή η συμφωνία λήγει στις 31 Δεκεμβρίου και, εάν δεν βρεθεί λύση, ο αγωγός θα κλείσει εντελώς, με την Ευρώπη να χάνει το 5% του συνόλου του φυσικού αερίου.
Ο υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας, Γερμανός Γκαλουστσένκο προειδοποίησε ότι το Κίεβο ‘δεν έχει σχέδια να υπογράψει πρόσθετη συμφωνία ή να επεκτείνει την τρέχουσα».
Η ενεργειακή εξάρτηση συνεχίζεται
Όλες αυτές οι κινήσεις έδειχναν ότι οι χώρες που συνδέονταν ενεργειακά με τη Μόσχας, θα αποσυνδέονταν. Αν το 2021 το 33% του συνόλου του φυσικού αερίου που αγόραζε η EE ήταν ρωσικό, μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023 η «εξάρτηση» μειώθηκε στο 13%.
Συνολικά, οι εισροές ρωσικού αερίου μειώθηκαν από 150 δισεκ. κυβικά μέτρα σε μόλις 43 δισεκατομμύρια.
Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Ρωσία αντιπροσώπευε ήδη το 16% της συνολικής προσφοράς στην ΕΕ, σε σύγκριση με 12,74% ένα χρόνο νωρίτερα.
Αλλά, το 2024 ξεκίνησε με μια μεγάλη έκπληξη για όλους και για όλους: οι αφίξεις ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη αυξάνονται σημαντικά.
Ωστόσο, αυτή η τάση έχει πλέον αντιστραφεί. «Η εξάρτηση της Ευρώπης από τις ρωσικές εισαγωγές αερίου είχε ήδη αυξηθεί από το 2023», σύμφωνα με στοιχεία της S&P Global.
Δύο παράγοντες
«Η προσφορά ρωσικού φυσικού αερίου συνεχίζει να αυξάνεται», λέει η Αννα Μαρία Τζάλερ –Μακάρεβιτς, ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ενεργειακής Οικονομίας και Χρηματοοικονομικής Ανάλυσης (IEEFA).
«Δύο παράγοντες μπορούν να εξηγήσουν την ανάκαμψη: Αφενός, υπάρχει πλέον μια χαλάρωση και ένα πιο ήρεμο πλαίσιο που οδήγησε τις χώρες να θέλουν να επωφεληθούν από τις καλύτερες τιμές.
Από την άλλη πλευρά, η IEEFA πιστεύει ότι όλες οι χώρες της ΕΕ έχουν αρχίσει να αποθηκεύουν φθηνό ρωσικό αέριο το συντομότερο δυνατό, λόγω της πιθανότητας νέας σειράς κυρώσεων από την ΕΕ».
Ήδη, η Κομισιόν εξετάζει την επιβολή ενός 14ου πακέτου κυρώσεων στη Ρωσία, με επίκεντρο το φυσικό αέριο και ιδιαίτερα το LNG.
Στις αρχές Μαίου συζητήθηκαν στις Βρυξέλλες προτάσεις για την απαγόρευση της παροχής υπηρεσιών φορτίου στη μεταφόρτωση ρωσικού LNG.
Οι σκέψεις είναι να απαγορευθεί στα ρωσικά πλοία να ξεφορτώνουν το αέριο τους σε ευρωπαϊκά λιμάνια.
Επιπλέον, οι αρχικές προτάσεις αναφέρουν την πλήρη απαγόρευση εισόδου σε λιμάνια της ΕΕ για κάθε πλοίο που «συμβάλλει στην πολεμική προσπάθεια», συμπεριλαμβανομένων των δεξαμενόπλοιων.
Ήδη πάντως, το Βέλγιο, η Γερμανία και η Γαλλία ζήτησαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιολογήσει τις επιπτώσεις ενός τέτοιου μέτρου στα λιμάνια τους.
Το κόλπο της Τουρκίας
Το κλειδί σε όλη αυτή τη «νέα εποχή» δεν θα είναι πάντως η εγκατάλειψη του ρωσικού φυσικού αερίου, αλλά η χρήση της Τουρκίας ως βασικού παράγοντα τόσο για τον «επίσημο» εφοδιασμό, αλλά και την αποφυγή των περιορισμών της ΕΕ, εάν χρειαστεί.
Με τους αγωγούς Turkish Stream και Blue Stream, που συνδέουν τη Ρωσία με την Τουρκία μέσω της Μαύρης Θάλασσας, η Αγκυρα θα αυξήσει τις πωλήσεις φυσικού αερίου της στην Ευρώπη χωρίς να παράγει σχεδόν καθόλου.
Η Βουδαπέστη υπέγραψε ήδη τον Απρίλιο συμφωνία για το φυσικό αέριο με την Τουρκία και ήδη από τον Απρίλιο εισέρρευσαν στην Ουγγαρία περισσότερα από 275 εκατομμύρια κυβικά μέτρα, δηλαδή περισσότερα από τη συνολική ετήσια κατανάλωση των Ουγγρικών νοικοκυριών.
Η εταιρεία Enlit World εκτιμά μάλιστα ότι η Τουρκία θα γίνει ένας πραγματικός «κόμβος» φυσικού αερίου τεράστιων διαστάσεων.
