Τους πρώτους τρεις μήνες του έτους οι χώρες της Ε.Ε. εισήγαγαν 40 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέσω αγωγών ή 5% περισσότερα απ’ ό,τι πριν από έναν χρόνο.
Μόνο τον Μάρτιο παραδόθηκαν στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. 14 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, πολύ περισσότερα σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2022. «Υπεύθυνη» για την αύξηση αυτή ήταν η Ρωσία.
Το πρώτο τρίμηνο του 2024, η Μόσχα πούλησε 7,2 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέσω αγωγών στην Ε.Ε. ή 23% περισσότερα από την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με έκθεση του Φόρουμ των Χωρών Εξαγωγής Αερίου (GECF).
Την ίδια περίοδο, οι χώρες της Ε.Ε. μείωσαν τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) κατά περίπου 8% -κατά 40,8 δισ. κυβικά μέτρα- σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Αυτό προκύπτει από στατιστικά στοιχεία της Gas Infrastructure Europe (GIE), της Ένωσης ευρωπαϊκών φορέων εκμετάλλευσης αποθήκευσης αερίου.
Το γεγονός ότι το ρωσικό αέριο αγωγών κερδίζει τώρα κάτι στην Ευρώπη οφείλεται κυρίως στις τιμές: Σύμφωνα με ειδικούς στον τομέα της ενέργειας, είναι πιο κερδοφόρο για τους εισαγωγείς από την Ε.Ε., καθώς δεν χρειάζεται να ανταγωνίζονται τους Ασιάτες για LNG, αλλά μπορούν να αγοράζουν πάλι ελαφρώς φθηνότερο ρωσικό αέριο μέσω αγωγών.
Η ζήτηση, μάλιστα, για LNG στην Ασία αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται το δεύτερο τρίμηνο του έτους, καθώς η οικονομία ανακάμπτει, γεγονός που θα μπορούσε επίσης να κάνει το υγροποιημένο φυσικό αέριο ακόμη πιο ακριβό.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Πώς είναι δυνατό να φτάνει ακόμα στην Ε.Ε. ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών -και μάλιστα σε αυξημένες ποσότητες- όταν υποτίθεται ότι έχει περιοριστεί δραστικά λόγω των κυρώσεων;
Η ρωσική κρατική εταιρεία Gazprom εξακολουθεί να παραδίδει καθημερινά 42,1 εκατ. κυβικά μέτρα στην Ευρώπη, μέσω του δεύτερου συνοριακού σημείου στη δυτική Ουκρανία που δεν ελέγχεται από τη Ρωσία.
Τους πρώτους τρεις μήνες του τρέχοντος έτους παραδόθηκαν σε Ουγγαρία, Αυστρία, Σλοβακία και Σερβία 3,8 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών.
Χωρίς τη Σερβία, σχεδόν 3 δισ. κυβικά μέτρα πήγαν μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Τα υπόλοιπα 4,2 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου έφτασαν στην Ε.Ε. μέσω των αγωγών Turk Stream και Blue Stream μέσω Τουρκίας, κυρίως προς την Ελλάδα, την Ουγγαρία και τα Βαλκάνια, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Gazprom.
Ειδικά ο αγωγός Turk Stream έχει καταστεί πολύ σημαντικός για την Ε.Ε., μετά τη λήξη της συμφωνίας μεταφοράς ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας.
Τον περασμένο Ιούλιο οι ροές φυσικού αερίου της Ρωσίας με αγωγό προς την Ευρώπη μέσω του ευρωπαϊκού σκέλους του Turk Stream έφτασαν το ρεκόρ του 1,29 δισ. κυβικών μέτρων, σύμφωνα με τη S&P Global Commodity Insights.
Η τάση αυξάνεται από τότε, αλλά εξακολουθεί να είναι ασταθής: τον Απρίλιο οι όγκοι του Turk Stream που προορίζονταν για την Ευρώπη μειώθηκαν σε 1,14 δισ. κυβικά μέτρα. Ως εκ τούτου, οι ροές του ρωσικού αγωγού προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας ανήλθαν συνολικά σε 2,21 δισ. κυβικά μέτρα τον Απρίλιο: μείωση 8% σε σύγκριση με τον Μάρτιο, αλλά και πάλι αύξηση 11% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.
Ζημιές της Gazprom
Οι αυξανόμενοι όγκοι ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών δεν αντισταθμίζουν, βέβαια, τις ποσότητες που παρέδιδε η Ρωσία πριν από την επίθεση στην Ουκρανία: το 2021 η Ε.Ε. είχε προμηθευτεί συνολικά 150 δισ. κυβικά μέτρα ρωσικού φυσικού αερίου, συμπεριλαμβανομένου του LNG.
Η μεγάλη αυτή μείωση λόγω των κυρώσεων στη Μόσχα, προκάλεσε ζημιές στην Gazprom πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ το 2023, για πρώτη φορά από 1999.
Η επίθεση στην Ουκρανία, η επιβολή των δυτικών κυρώσεων, η διακοπή του εφοδιασμού από την Gazprom και το σαμποτάζ στους αγωγούς Nord Stream οδήγησαν στη μείωση του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ε.Ε. από 50% σε 18% του συνόλου των εισαγωγών.
Ο κύριος προμηθευτής αερίου της Ε.Ε. είναι πλέον η Νορβηγία με μερίδιο 57% και ακολουθούν η Ρωσία με 18% και η Αλγερία με 17%. Πριν από έναν χρόνο, μάλιστα, η Αλγερία ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής φυσικού αερίου της Ε.Ε., με τη Ρωσία στην τρίτη θέση.
