Ένα σύγχρονο παντοπωλείο, τα ράφια του οποίου είναι γεμάτα από ζυμαρικά μέχρι κρασί, καταλαμβάνει ένα κομμάτι στο κέντρο της Αβάνας που κάποτε καταλάμβανε ένα άχρωμο κρατικό ανθοπωλείο, τα ταβάνια και οι τοίχοι του οποίου επισκευάστηκαν και βάφτηκαν ξανά.
Μια πρώην κρατική εταιρεία γυαλιού σε ένα προάστιο της Αβάνας στεγάζει τώρα έναν εκθεσιακό χώρο μιας ιδιωτικής επιχείρησης που πουλάει κουβανέζικα έπιπλα.
Και στο λιμάνι της κουβανικής πρωτεύουσας, κλαρκ ξεφορτώνουν προσεκτικά αμερικανικά αυγά από ένα κοντέινερ-ψυγείο. Τα αυγά προορίζονται για ένα ιδιωτικό διαδικτυακό σούπερ μάρκετ που, όπως το Amazon Fresh, πραγματοποιεί διανομή κατ’ οίκον.
Αυτές οι επιχειρήσεις αποτελούν μέρος της έκρηξης χιλιάδων ιδιωτικών επιχειρήσεων που άνοιξαν τα τελευταία χρόνια σε ολόκληρη την Κούβα, μια αξιοσημείωτη αλλαγή σε μια χώρα όπου τέτοιες επιχειρήσεις δεν επιτρέπονταν και όπου ο Φιντέλ Κάστρο ανέβηκε στην εξουσία ηγούμενος μιας κομμουνιστικής επανάστασης αποφασισμένης να εξαλείψει καπιταλιστικές έννοιες όπως η ιδιωτική ιδιοκτησία.
Αλλά σήμερα η Κούβα αντιμετωπίζει τη χειρότερη οικονομική κρίση των τελευταίων δεκαετιών, αναφέρουν οι New York Times η οποία οφείλεται στην αναποτελεσματικότητα της κυβέρνησης αλλά και στο επί δεκαετίες οικονομικό εμπάργκο των ΗΠΑ που έχει οδηγήσει σε κατάρρευση την εγχώρια παραγωγή, αύξηση του πληθωρισμού, συνεχείς διακοπές ρεύματος και ελλείψεις καυσίμων, κρέατος και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης.
Αναγκάζονται
Οι κομμουνιστές ηγέτες του νησιού γυρίζουν το ρολόι πίσω και αγκαλιάζουν τους ιδιώτες επιχειρηματίες, μια κατηγορία ανθρώπων που κάποτε τους κατηγορούσαν ως «βρωμερούς» καπιταλιστές.
Εκμεταλλευόμενοι τους χαλαρότερους πλέον κυβερνητικούς περιορισμούς, περίπου 10.200 νέες ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν ανοίξει από το 2021.
Μεγάλο μέρος των εισαγωγών του ιδιωτικού τομέα προέρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και χρηματοδοτούνται από εμβάσματα που στέλνουν οι Κουβανοί μετανάστες στους συγγενείς τους στην πατρίδα.
Περίπου 1,5 εκατομμύριο άνθρωποι εργάζονται για ιδιωτικές επιχειρήσεις, ένα άλμα 30% από το 2021, και πλέον αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ του συνολικού εργατικού δυναμικού στο νησί της Καραϊβικής.
Ανισότητες
Παρόλα αυτά, ο οικονομικός μετασχηματισμός είναι αρκετά σημαντικός ώστε να οδηγεί σε βαθιές διαιρέσεις το κομμουνιστικό καθεστώς του νησιού, καθώς η νέα επιχειρηματική ελίτ αποκτά πλούτο, κάτι που αποτελεί ανάθεμα για την επαναστατική ιδεολογία της Κούβας.
Οι Κουβανοί που εργάζονται για το κράτος, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων υπαλλήλων, των γιατρών και των εκπαιδευτικών, κερδίζουν περίπου 15 δολάρια το μήνα σε κουβανέζικα πέσος, ενώ οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα μπορούν να κερδίσουν πέντε έως δέκα φορές περισσότερα.
Ένας κρατικός μισθός δεν αρκεί για τα ιδιωτικά καταστήματα που έχουν ξεφυτρώσει, όπου μια σακούλα ιταλικά πατατάκια κοστίζει 51,25 κουβανέζικα πέσος ή 3 δολάρια, ένα μπουκάλι καλό ιταλικό κρασί, 20 δολάρια, και το χαρτί υγείας, 6 δολάρια για ένα πακέτο με 10 ρολά.
«Δεν είναι αποδοχή του καπιταλισμού»
Οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι της Κούβας δήλωσαν ότι η νομιμοποίηση των ιδιωτικών επιχειρήσεων δεν συνιστά αποδοχή του καπιταλισμού για λόγους οικονομικής επιβίωσης, ξεκαθαρίζοντας ότι οι κρατικές βιομηχανίες εξακολουθούν να υπερτερούν του ρόλου του ιδιωτικού τομέα στην οικονομία.
«Δεν πρόκειται για μια αυτοσχέδια στρατηγική», δήλωσε σε συνέντευξή του ο Susset Rosales, διευθυντής σχεδιασμού και ανάπτυξης στο Υπουργείο Οικονομίας. «Έχουμε μια πολύ ξεκάθαρη ιδέα για την πορεία της σταδιακής ανάκαμψης της οικονομίας με την ενσωμάτωση νέων οικονομικών συντελεστών που συμπληρώνουν τη σοσιαλιστική κρατική οικονομία».
Δεν είναι η πρώτη φορά
Μετά την απαγόρευση των ιδιωτικών επιχειρήσεων τη δεκαετία του 1960, η Κούβα έχει, στην πραγματικότητα, πειραματιστεί με πρακτικές ελεύθερης αγοράς κατά τη διάρκεια άλλων δύσκολων περιόδων, μόνο για να τις επαναφέρει αργότερα όταν οι οικονομικές πιέσεις υποχώρησαν.
Όταν η Σοβιετική Ένωση κατέρρευσε στις αρχές της δεκαετίας του 1990 και άφησε την Κούβα χωρίς τον κύριο οικονομικό ευεργέτη της, η κυβέρνηση εξέδωσε περιορισμένο αριθμό αδειών «αυτοαπασχόλησης» για ορισμένους επαγγελματίες με χαμηλό εισόδημα, όπως κουρείς και επισκευαστές ελαστικών.
Μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων με την Κούβα από τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα το 2015 και τη χαλάρωση του αμερικανικού εμπάργκο, οι Αμερικανοί τουρίστες κατέκλυσαν το νησί και οι αμερικανικές εταιρείες άρχισαν να αναζητούν επενδύσεις.
Παρόλα αυτά, το Κομμουνιστικό Κόμμα δεν αγκάλιασε ποτέ πλήρως τον ιδιωτικό τομέα, θεωρώντας τον ως πιθανό δούρειο ίππο για τους «ιμπεριαλιστές Γιάνκηδες».
Το διπλό χτύπημα
Τότε επήλθε ένα διπλό χτύπημα. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ το 2016 οδήγησε στην επαναφορά των κυρώσεων στην Κούβα, συμπεριλαμβανομένης της απαγόρευσης των αμερικανικών εταιρειών κρουαζιέρας να ταξιδεύουν εκεί.
Τρία χρόνια αργότερα, η πανδημία του covid έκλεισε εντελώς τον τουριστικό τομέα της Κούβας, τη μεγαλύτερη πηγή ξένου συναλλάγματος.
Έκτοτε, η Κούβα βρίσκεται σε ελεύθερη οικονομική πτώση. Μέσα σε τόσες στερήσεις, οι ιδιωτικές μικρές επιχειρήσεις προσφέρουν μια μικρή δόση ελπίδας για όσους έχουν τα χρήματα να τις ανοίξουν και για τους υπαλλήλους τους.
Ωστόσο, πολλοί ιδιοκτήτες επιχειρήσεων δήλωσαν ότι η κουβανική κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει περισσότερα για την οικοδόμηση του ιδιωτικού τομέα.
Οι κρατικές τράπεζες της Κούβας δεν επιτρέπουν στους κατόχους λογαριασμών να έχουν πρόσβαση σε καταθέσεις σε δολάρια για να πληρώσουν τους εισαγωγείς, λόγω της έλλειψης ξένου νομίσματος από την κυβέρνηση για να πληρώσει τους δικούς της λογαριασμούς.
Οι αμερικανικές κυρώσεις απαγορεύουν επίσης τις απευθείας τραπεζικές συναλλαγές μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κούβας.
Και η κυβέρνηση της Κούβας έχει αποκλείσει σημαντικές βιομηχανίες από την ιδιωτική ιδιοκτησία, συμπεριλαμβανομένων των ορυχείων και του τουρισμού.
naftemporiki.gr
