Στην εποχή των πολυκρίσεων δεν είναι να απορεί κανείς που η παγκόσμια οικονομία μοιάζει παγιδευμένη σε ένα τσουνάμι προκλήσεων. Ωστόσο την ώρα που ορισμένοι αναλυτές ποντάρουν σε υποχώρηση του πληθωρισμού και τόνωσης της ανάπτυξης, άλλοι παραμένουν εξαιρετικά απαισιόδοξοι. Μεταξύ αυτών και ο Μπόργκε Μπρέντε, πρόεδρος του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ο οποίος προειδοποιεί πως μπροστά μας έχουμε ακόμη μία δεκαετία αναιμικής ανάπτυξης ή ακόμη και στασιμοπληθωρισμού, δηλαδή οικονομικής στασιμότητας και ακρίβειας.
Επιστροφή στο…1820
Μιλώντας από το βήμα του «Special Meeting on Global Collaboration, Growth and Energy for Development», στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου και για το παγκόσμιο χρέος. Όπως είπε σήμερα βλέπουμε τα ποσοστά του χρέους να έχουν εκτιναχθεί σε επίπεδα, που είχε να βιώσει ο κόσμος από τη δεκαετία του 1820, κατά τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Και αυτό βεβαίως δεν είναι τυχαίο, αφού οι αμυντικές δαπάνες έχουν εκτιναχθεί σε νέα ιστορικά υψηλά επίπεδα, την ώρα που δύο πόλεμοι, ένας στην καρδιά της Ευρώπης και ένας στη Μέση Ανατολή, είναι σε εξέλιξη, χωρίς τέλος στον ορίζοντα.
«Η εκτίμηση για την παγκόσμια ανάπτυξη είναι κοντά στο 3,2%. Δεν είναι πολύ κακό, αλλά είμαστε μακριά από τις επιδόσεις που είχαμε συνηθίσει. Επί δεκαετίες ο ρυθμός της παγκόσμιας ανάπτυξης ήταν πάνω από το 4%», εξήγησε στο CNBC ο Μπρέντε, προσθέτοντας ότι οι μεγάλες οικονομίες του πλανήτη απειλούνται με μία σοβαρή επιβράδυνση όπως εκείνη που είδαμε τη δεκαετία του 1970.
Ο εμπορικός πόλεμος το τελειωτικό πλήγμα
Αν μάλιστα ξεσπάσει ένας νέος εμπορικός πόλεμος, η κατάσταση θα επιδεινωθεί δραματικά.
«Δεν έχουμε την πολυτέλεια να μπούμε σε έναν εμπορικό πόλεμο. Πρέπει να συνεχίσουμε να συναλλασσόμαστε μεταξύ μας εμπορικά» σημείωσε, προσθέτοντας ότι «το εμπόριο θα αλλάξει και οι παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες θα πιεστούν, αλλά δεν πρέπει να φτάσουμε στον πνιγμό». Ζήτησε δε να αντιμετωπιστεί άμεσα το θέμα του δημόσιου χρέους, που προσεγγίζει πλέον στο 100% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Η μείωση των χρεών δεν θα είναι εύκολη υπόθεση, παραδέχθηκε. Και τούτο γιατί οι κυβερνήσεις θα πρέπει να προσέξουν τα μέτρα, που θα λάβουν να είναι τέτοια, που δεν θα βυθίσουν τις οικονομίες τους σε ύφεση. Εδώ ο πληθωρισμός θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά, αφού οδηγεί σε μείωση του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ. Σημαντική ευκαιρία, όπως είπε, συνιστούν και οι ραγδαίες εξελίξεις στο μέτωπο της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (generative AI).
Καμπανάκι και από το ΔΝΤ
Δεν είναι μόνο το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, που εκφράζει έντονη ανησυχία για το χρέος των κυβερνήσεων. Το ΔΝΤ στην τελευταία του έκθεση υπολόγισε ότι το 2023 το δημόσιο χρέος ήταν στο 93% του ΑΕΠ – δηλαδή 9 μονάδες υψηλότερο σε σχέση με τα προ πανδημίας επίπεδα – και έως τα τέλη της δεκαετίας το αργότερα θα έχει φτάσει στο 100% του ΑΕΠ, αφού βαίνει αυξανόμενο.
Με ανησυχητική ταχύτητα αυξάνεται το χρέος και στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη, τις ΗΠΑ και την Κίνα, αλλά δεκάδες ακόμη μικρές και μεγάλες οικονομίες βρίσκονται σε ζώνη κινδύνου. Και τούτο γιατί το κόστος εξυπηρέτησης έχει επιβαρυνθεί σημαντικά, μετά τις πλέον επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων εδώ και 40 χρόνια. Η εποχή του άφθονου, φθηνού χρήματος έχει τελειώσει, αφού ακόμη και εάν επιβεβαιωθούν οι προσδοκίες για μειώσεις επιτοκίων από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη, τα επιτόκια θα απέχουν πολύ από τα επίπεδα, στα οποία βρίσκονταν την τελευταία δεκαετία.
Όσο για τη μεγαλύτερη απειλή για την παγκόσμια οικονομία; Αυτή δεν είναι άλλη από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, όπως προειδοποιούν τόσο το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ όσο και το ΔΝΤ.
