Μια τεράστια ανατροπή στην παγκόσμια αγορά σιτηρών σχεδιάζει η Ρωσία, σκοπεύοντας να δημιουργήσει ένα «ανταλλακτήριο σιτηρών» με τη συμμετοχή των κρατών της ομάδας των BRICS και με στόχο να αμφισβητηθεί η δυτική κυριαρχία στο εμπόριο αγροτικών προϊόντων. Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, η πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσε να μεταμορφώσει την παγκόσμια αγορά και να αμφισβητήσει το σύστημα καθορισμού των τιμών των αγροτικών προϊόντων, που κυριαρχείται από τη Δύση.
Οι χώρες των BRICS -Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική- αντιπροσωπεύουν σήμερα σχεδόν το 50% της παραγωγής και κατανάλωσης σιτηρών. Σύμφωνα με το ρωσικό υπουργείο Γεωργίας, οι πέντε αυτές χώρες παράγουν περίπου το 42% της παγκόσμιας καλλιέργειας σιτηρών, ενώ το μερίδιό τους στην παγκόσμια κατανάλωση είναι περίπου 40%.
Με την είσοδο στην ομάδα των BRICS της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Ιράν και της Αιθιοπίας, η εκτιμώμενη παραγωγή σιτηρών του μπλοκ θα υπερβαίνει πλέον τους 1,24 δισεκατομμύρια τόνους, ενώ η κατανάλωση ανέρχεται σε 1,23 δισεκατομμύρια τόνους.
Η ανταλλαγή σιτηρών θα μπορούσε επίσης να είναι επωφελής για τις άλλες χώρες των BRICS, καθώς θα μπορούσε να εξασφαλίσει έναν σταθερό εφοδιασμό, εν μέσω των αυξανόμενων ανησυχιών για την επισιτιστική ασφάλεια.
Γεωοικονομική επιρροή της Ρωσίας
Η δημιουργία αυτού του «ανταλλακτηρίου σιτηρών» πιθανότατα θα ενίσχυε τη γεωοικονομική επιρροή της Ρωσίας στις συμμετέχουσες χώρες. Η Ρωσία είναι άλλωστε ένας σημαντικός προμηθευτής σιτηρών και λιπασμάτων, που θα μπορούσε να αυξήσει το πολιτικό της βάρος στο μπλοκ των BRICS.
Η Ρωσία αναμένεται να εξάγει το 56% της συγκομιδής σιτηρών για τη σεζόν 2023-2024, που αποτελεί ρεκόρ από τη σοβιετική εποχή. Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εξάγουν μόνο το 39% της σοδειάς σιτηρών εφέτος, σε σύγκριση με μέσο όρο του 50%. Οι εξαγωγές της Αυστραλίας αναμένεται επίσης να μειωθούν κατά 45%, σε 17,5 εκατομμύρια τόνους φέτος.
Οι ΗΠΑ, μαζί με την Αυστραλία, συγκαταλέγονται επίσης στους μεγαλύτερους εξαγωγείς σιτηρών, αλλά θα δυσκολευτούν να διατηρήσουν το μερίδιο αγοράς και να διαπραγματευτούν ευνοϊκούς όρους συναλλαγών, αν αναγκαστούν να ανταγωνιστούν τα φθηνότερα ρωσικά σιτηρά.
Οι δυτικές χώρες ενδέχεται να αναγκαστούν να επανεξετάσουν τις γεωργικές τους πολιτικές ενόψει του αυξανόμενου ανταγωνισμού από τις χώρες των BRICS.
Αμφισβήτηση του δολαρίου
Οι εξελίξεις αυτές μπορεί να θέσουν σε μεγαλύτερη αμφισβήτηση το δολάριο ως το σημαντικότερο εμπορικό νόμισμα. Σήμερα, το ποσοστό του δολαρίου στη δομή διακανονισμού των χωρών BRICS είναι 28,8%. Όλες οι άλλες συναλλαγές πραγματοποιούνται σε εθνικά νομίσματα (γουάν, ρούβλια, ρουπίες, ρεάλ, ραντ),όπως δήλωσε ο Πρόεδρος του Επιχειρηματικού Συμβουλίου BRICS, Σεργκέι Κατίριν, ο οποίος είναι επίσης πρόεδρος του Επιμελητηρίου της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Ο Κατίριν ανέφερε μάλιστα τη μεγάλη αύξηση των εμπορικών συναλλαγών της Ρωσίας με τις υπόλοιπες χώρες των BRICS, που έφτασαν στο τέλος του 2023 τα 294 δισεκατομμύρια δολάρια και στο 41,4% του συνολικού εμπορίου.
«Η πιο πολλά υποσχόμενη κατεύθυνση στους νομισματικούς διακανονισμούς των BRICS, είναι η χρήση ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων», λέει ο Ρώσος αξιωματούχος.
Η τακτική χρήση κυρώσεων από την Ουάσιγκτον από τη δεκαετία του 1990 έχει οδηγήσει κράτη όπως η Κίνα και η Ρωσία να προωθήσουν την εγκατάλειψη του δολαρίου. Δυνάμεις κοντά στο Πεκίνο και τη Μόσχα ακούνε αυτό το μήνυμα και ακολουθούν το παράδειγμά τους, όπως το Ιράν ή η Μαλαισία. Ακόμη και η Ινδία και η Βραζιλία έχουν ενταχθεί στους υποστηρικτές της αποδολαριοποίησης.
Πολλές κεντρικές τράπεζες μεγάλων αναδυόμενων χωρών απομακρύνονται έτσι από το δολάριο και αγοράζουν χρυσό, γεγονός που ανεβάζει την τιμή του πολύτιμου μετάλλου.
«G7 του Νότου»
Οι BRICS θα μπορούσαν να γίνουν η G7 των αναδυόμενων χωρών και του παγκόσμιου Νότου και να αλλάξουν τη διεθνή τάξη πραγμάτων. Το πιο σημαντικό είναι μάλιστα η αυξανόμενη επιρροή των αποφάσεων του μπλοκ στην παγκόσμια οικονομία και η ενίσχυση της φωνής του στη διεθνή χρηματοπιστωτική σκηνή, χάρη και στη Νέα Τράπεζα Ανάπτυξης των BRICS (NDB),που σκοπεύει να αρχίσει να δανείζει σε νομίσματα της Νότιας Αφρικής και της Βραζιλίας για να μειώσει την εξάρτηση από το δολάριο.
Μέχρι το 2030, οι BRICS+ θα μπορούσαν μαζί να αντιπροσωπεύουν το 40% του παγκόσμιου ΑΕΠ, διαθέτοντας το 45% πληθυσμού, με 3,5 δισεκατομμύρια κατοίκους.
