Das Εxperiment. Σαν πείραμα περιγράφει ο γερμανικός, αλλά και διεθνής Τύπος την απόφαση της Γερμανίας να δώσει τονωτικές ενέσεις στην αναιμική οικονομία της, προσφέροντας στους εργαζόμενους περισσότερο ελεύθερο χρόνο, αλλά με τις ίδιες αποδοχές.
Τα εργατικά συνδικάτα – επικαλούμενα και σχετικές μελέτες ερευνητών – υποστηρίζουν ότι η 4ημερη αντί της 5νθημερης εργασίας, μπορεί να καταστήσει τους εργαζόμενους πιο υγιείς, χαρούμενους και κατά συνέπεια πιο παραγωγικούς. Με τον τρόπο αυτό λοιπόν έρχονται καλύτερα αποτελέσματα για τις επιχειρήσεις, αλλά και για την οικονομία, που σήμερα υποφέρει.
Από την 1η Φεβρουαρίου θα τεθεί σε εφαρμογή ένα πιλοτικό πρόγραμμα, το οποίο – σε πρώτη φάση- θα έχει διάρκεια 6 μηνών, ώστε να μετρηθούν τα αποτελέσματά του και να αποφασιστεί σε δεύτερο στάδιο, το εάν θα παραταθεί. Βάσει του προγράμματος εκατοντάδες υπάλληλοι θα λαμβάνουν μία έξτρα ημέρα ρεπό, αλλά θα διατηρούν πλήρεις αποδοχές.
«Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι η 4ημερη εργασία αποδίδει επειδή αυξάνει την ευημερία και το κίνητρο, ενισχύοντας στη συνέχεια την αποτελεσματικότητα», δήλωσε στο Bloomberg o Sören Fricke, συνιδρυτής της Solidsense, μίαw από τις 45 εταιρείες που συμμετέχουν στο πιλοτικό πρόγραμμα. «Aν λειτουργήσει, δεν θα μας κοστίσει τίποτα μακροπρόθεσμα» πρόσθεσε.
Η προώθηση του γερμανικού πειράματος έρχεται σε μία περίοδο κατά την οποία η γερμανική οικονομία εμφανίζει τις χειρότερες επιδόσεις στον ανεπτυγμένο κόσμο. Το 2023 δεν απέφυγε την ύφεση και φέτος στην καλύτερη περίπτωση, όπως όλα δείχνουν, την περιμένει η στασιμότητα. Τι είναι αυτό που φρέναρε την άλλοτε κραταιά ατμομηχανή της Ευρώπης;
Η απροθυμία και η αδυναμία της να ακολουθήσει τις αλλαγές των καιρών και να προσαρμόσει το αναπτυξιακό της μοντέλο της στοίχισε πολύ. Η επί δεκαετίες απόλυτη εξάρτησή της από τη ρωσική ενέργεια και η επιμονή της να στηρίζεται στις εξαγωγές προς Ανατολάς, ήταν παράγοντες που στράφηκαν εναντίον της όταν ήρθε η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και ξέσπασε η ενεργειακή κρίση, αλλά και όταν η Κίνα αποφάσισε να αλλάξει το δικό της οικονομικό μοντέλο, επιδιώκοντας μία χαμηλότερων ρυθμών και πιο βιώσιμη ανάπτυξη.
Κάπως έτσι η Γερμανία είναι σήμερα μία οικονομία χωρίς ανάπτυξη, με υψηλό πληθωρισμό και μαζικές κινητοποιήσεις, με τις οποίες απαντούν εργαζόμενοι διαφόρων κλάδων στο κύμα ακρίβειας, αλλά και στο κόστος της πράσινης μετάβασης.
Οι αγρότες κατέβηκαν με τα τρακτέρ στο Βερολίνο και οι μηχανοδηγοί πραγματοποιούν εξαήμερη απεργία, απαιτώντας από την Deutsche Bahn να μειώσει την εβδομάδα εργασίας σε 35 ώρες από 38 ώρες χωρίς καμία μείωση μισθού. Το συνδικάτο κατασκευών της χώρας ζητά αύξηση μισθών άνω του 20% για πολλούς από τους 930.000 εργαζομένους του – μια κίνηση που ορισμένοι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι θα μπορούσε να πυροδοτήσει έναν φαύλο πληθωριστικό κύκλο.
Λείπουν πολλά εργατικά χέρια και ειδίκευση
Η μεγαλύτερη ωστόσο πρόκληση για το γερμανικό επιχειρείν και την οικονομία είναι ίσως η έλλειψη ειδικευμένων εργαζομένων. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της γερμανικής ένωσης εργοδοτών, οι μισές γερμανικές εταιρείες αδυνατούν τουλάχιστον εν μέρει να καλύψουν τις κενές θέσεις εργασίας. Σε μία ένδειξη της πίεσης που υπάρχει, ο κολοσσός λογισμικού SAP SE – μία από τις επιτυχημένες εταιρείες της χώρας – ήδη από το 2022 έχει σταματήσει να θέτει ως προϋπόθεση πρόσληψης το πτυχίο. Πέρυσι η εταιρεία ακινήτων Vonovia SE προσέλαβε άτομα από την Κολομβία για να καλύψει τις ανάγκες της.
Και το πρόβλημα πρόκειται να επιδεινωθεί: περισσότεροι από 7 εκατομμύρια άνθρωποι αναμένεται να εγκαταλείψουν το γερμανικό εργατικό δυναμικό έως το 2035, καθώς τα ποσοστά γεννήσεων και η μετανάστευση υπολείπονται πολύ από αυτό που απαιτείται για την αντικατάσταση του γηράσκοντος πληθυσμού.
Είναι λύση η 4ημερη εργασία;
Πώς ακριβώς όμως θα λειτουργήσει το πρόγραμμα της 4ημερης εργασίας και γιατί θεωρείται «απάντηση» στις σημερινές δοκιμασίες της γερμανικής οικονομίας;
Ενώ το προσωπικό θα εργάζεται λιγότερες ώρες εβδομαδιαίως κατά τη διάρκεια του πειράματος με την ίδια αμοιβή, η παραγωγή του θα πρέπει να παραμείνει σταθερή — ή ακόμη και να αυξηθεί, σύμφωνα με τη μη κερδοσκοπική εταιρεία 4 Day Week Global με έδρα τη Νέα Ζηλανδία, η οποία ηγείται του πιλοτικού προγράμματος.
Η λιγότερη κόπωση και ο περισσότερος ελεύθερος χρόνος που δίνεται στους εργαζομένους να ασχοληθούν με αγαπημένες δραστηριότητες, να αφοσιωθούν στην οικογένειά τους και στους φίλους τους, μπορεί να δώσει ώθηση στην παραγωγικότητα. Οι εταιρείες εισπράττουν όφελος και με έναν έμμεσο τρόπο. Μειώνονται οι δαπανηρές απουσίες εργαζομένων λόγω άγχους, ασθενειών, εξουθένωσης, κρίσεων πανικού και άλλων «παρενεργειών» που συνδέονται με την πολλή και σκληρή δουλειά. Το λεγόμενο burn out δεν βοηθά κανέναν. Αντιθέτως στοιχίζει.
Το burn out στοίχισε στους Γερμανούς 207 δισ. ευρώ μόνο το 2022
Το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία στη Γερμανία έχει υπολογίσει ότι το 2022 οι Γερμανοί έχασαν λόγω κόπωσης, στρες ή ασθένειας κατά μέσο όρο 21,3 ημέρες. Αυτό μεταφράστηκε σε απώλεια προστιθέμενης αξίας, της τάξης των 207 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στα ευρήματα του γερμανικού ινστιτούτου να προσθέσουμε και την παγκόσμια έρευνα της Gallup, που έδειξε ότι οι δυσαρεστημένοι εργαζόμενοι, κόστισαν παγκοσμίως στις εταιρείες περίπου 8,8 τρισ. δολάρια σε «χαμένη» παραγωγικότητα πέρυσι.
Οι υποστηρικτές της τετραήμερης εβδομάδας τονίζουν επίσης ότι θα μπορούσε να προσελκύσει αναξιοποίητες δυνατότητες στην αγορά εργασίας στη Γερμανία – μια χώρα που έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά μερικής απασχόλησης στην ΕΕ, επίσης μεταξύ των γυναικών, σύμφωνα με τη Eurostat.
Το σοβαρό αγκάθι
Από την άλλη υπάρχουν και εκείνο που πιστεύουν ότι η παραγωγικότητα δεν είναι τόσο (ή μόνο) θέμα ωρών εργασίας και κόπωσης ή μη των απασχολούμενων, αλλά εργαλείων, εξοπλισμού και συνθηκών, που έχει στη διάθεσή του το προσωπικό.
Η έλλειψη επενδύσεων στην καινοτομία και την ψηφιοποίηση είναι ένα μεγάλο αγκάθι για τις γερμανικές επιχειρήσεις, που θέτει διαρκώς εμπόδια στην παραγωγικότητα, σημειώνουν. Εάν δεν υπάρξει ουσιαστική πρόοδος σε αυτό το μέτωπο, είναι απίθανο οι Γερμανοί εργαζόμενοι να δουν σημαντική αύξηση της παραγωγικότητας απλώς μειώνοντας τις ώρες εργασίας, σύμφωνα με τον Ένζο Βέμπερ, οικονομολόγο στο Ινστιτούτο Ερευνών για την Αγορά =
Αμφιβολίες εκφράζει και ο Μάρτιν Άντεμερ, ειδικός του Bloomberg Economics. «Μια τετραήμερη εβδομάδα εργασίας θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλότερη ωριαία παραγωγικότητα, αλλά είναι πολύ απίθανο η αύξηση της παραγωγικότητας να είναι τέτοια που να αντισταθμίσει πλήρως τις μειωμένες ώρες εργασίας. Μαζί με τη συρρίκνωση του εργατικού δυναμικού, αυτό θα αποτελούσε σημαντικό εμπόδιο για την οικονομική ανάπτυξη», δήλωσε.
Και ο μεγάλος πολέμιος
Ο υπουργός Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ, που προέρχεται από το κόμμα των Ελεύθερων Δημοκρατών, έχει ασκήσει πιο έντονη κριτική για το πιλοτικό πρόγραμμα, λέγοντας ότι μια τέτοια κίνηση θα απειλούσε την οικονομική ανάπτυξη και τη γερμανική ευημερία.
Ωστόσο, προηγούμενα πειράματα στις ΗΠΑ και τον Καναδά δείχνουν ότι είναι πιθανά κέρδη, σύμφωνα με το 4 Day Week Global. Οι εργαζόμενοι που συμμετείχαν ανέφεραν βελτιωμένη σωματική και ψυχική υγεία ενώ η επαγγελματική εξουθένωση μειώθηκε.
