Επιτέλους: Σε ένα «πρωτοφανές» βήμα προχώρησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην αρχή του χρόνου: Εδωσε το πράσινο φως στη Γερμανία να παράσχει στη σουηδική εταιρεία Northvolt βοήθεια ύψους 902 εκατ. ευρώ για να αποφύγει τη μετεγκατάσταση του νέου εργοστασίου παραγωγής στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η σουηδική εταιρεία είναι πρωτοπόρος στην παραγωγή μπαταριών ιόντων νατρίου. Πρόκειται για μπαταρίες που είναι ασφαλέστερες και φθηνότερες από εκείνες που χρησιμοποιούν παραδοσιακές χημικές ουσίες, όπως λίθιο, νικέλιο, μαγγάνιο και κοβάλτιο-μέταλλα που σπανίζουν στην Ευρώπη, η εξόρυξή τους είναι ακριβή και αρκετά επιβλαβής για το περιβάλλον συνθήκες. Η μπαταρία ιόντων νατρίου, από την άλλη πλευρά, είναι κατασκευασμένη με μέταλλα όπως ο σίδηρος και το νάτριο, τα οποία είναι άφθονα, με αποτέλεσμα να θεωρείται σημαντική για την ενεργειακή μετάβαση και τη βιωσιμότητα.
«Είναι η πρώτη βοήθεια για να αποτραπεί η απομάκρυνση μιας επένδυσης εκτός Ευρώπης», τόνισε η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρμόδια για τον ανταγωνισμό, Μαργκρέτε Βέσταγκερ.
Η βοήθεια προς τη σουηδική εταιρεία ηλεκτρικών μπαταριών θεωρείται ζωτικής σημασίας, καθώς αποτελεί μέρος της ανάπτυξης της βιομηχανίας καθαρής τεχνολογίας που επιδιώκει η ΕΕ, σε μια προσπάθεια να αφήσει πίσω την οικονομία που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα και να επιτύχει την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Μπαταρίες για ένα εκατομμύριο ηλεκτρικά οχήματα
Το εργοστάσιο Northvolt θα έχει την ικανότητα να παράγει ένα εκατομμύριο μπαταρίες για ηλεκτρικά οχήματα, όταν τεθεί σε πλήρη λειτουργία το 2029, αν και αναμένεται να αρχίσει τη μαζική παραγωγή από το 2026.
Η απόφαση της Κομισιόν βασίστηκε σε αυτό που ονομάζεται «ενίσχυση αντιστοίχισης»: Ενα εργαλείο που επιτρέπει στα κράτη μέλη να αντιστοιχίσουν τη βοήθεια που προσφέρεται σε μια εταιρεία εκτός ΕΕ, ώστε «η τεχνολογία και οι θέσεις εργασίας να παραμείνουν στην Ευρώπη», εξήγησε η Δανέζα Επίτροπος.
Ο Πέτερ Κάρλσον, Διευθύνων Σύμβουλος και συνιδρυτής της Northvolt, πιστεύει ότι η ευρεία χρήση μπαταριών ιόντων νατρίου θα επιταχύνει την ενεργειακή μετάβαση: «Αυτό είναι ένα σημαντικό ορόσημο για την προσφορά της Northvolt στην αγορά, αλλά η τεχνολογία μπαταριών όπως αυτή, είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων της παγκόσμιας βιωσιμότητας κάνοντας την ηλεκτροκίνηση πιο οικονομική και προσβάσιμη, παγκοσμίως».
Πρώτη φορά
Είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζεται αυτό το μέτρο, με το οποίο οι Βρυξέλλες θα επιτρέψουν στη Γερμανία να υποστηρίξει την κατασκευή του εργοστασίου μπαταριών ηλεκτρικών οχημάτων Northvolt σε κοινοτικό έδαφος.
Η ΕΕ κατάλαβε πώς πρέπει να ενισχύσει έμπρακτα την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας, απέναντι στις στρατηγικές που εφαρμόζουν η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες παρέχουν τεράστιες επιδοτήσεις στις επιχειρήσεις τους, που πραγματοποιούν πράσινες επενδύσεις. Στην Αμερική, για παράδειγμα, με τον νόμο IRA για τη μείωση του πληθωρισμού που δρομολογήθηκε από την κυβέρνηση Μπάιντεν για να ενισχύσει την παραγωγή καθαρών τεχνολογιών στο έδαφος των ΗΠΑ, προσφέρονται σχεδόν 400 δισεκατομμύρια δολάρια σε επιδοτήσεις για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Μια κίνηση που ανάγκασε την ΕΕ να απαντήσει, καθιστώντας πιο ευέλικτο το πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων.
Το αβέβαιο γεωπολιτικό πλαίσιο και ο αυξανόμενος ανταγωνισμός και οι εντάσεις με την Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες ανάγκασαν την ΕΕ να καταστήσει τη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα έναν από τους στρατηγικούς της άξονες. Η απάντηση που πρότειναν οι Βρυξέλλες πέρυσι στο πακέτο επιδοτήσεων των ΗΠΑ, με τη χαλάρωση της κρατικής βοήθειας, θα μπορούσε να κλιμακωθεί τους επόμενους μήνες με τη μορφή κινήτρων για τη βιομηχανία καθαρής τεχνολογίας.
Στο πλαίσιο αυτό, οι Βρυξέλλες επέτρεψαν στο Βερολίνο να διαθέσει 700 εκατομμύρια ευρώ σε άμεση βοήθεια και 200 εκατομμύρια σε εγγυήσεις στην Northvolt, ώστε να μην μεταφέρει το εργοστάσιό της στις Ηνωμένες Πολιτείες. «Είναι η πρώτη φορά που εφαρμόζουμε την ενίσχυση αυτή και πιστεύουμε ότι ανοίγει το δρόμο για ισχυρή παραγωγή μπαταριών στην Ευρώπη», είπε η Βέσταγκερ.
Απάντηση και στην Κίνα
Με την κίνηση αυτή η ΕΕ κοιτάζει και προς την Κίνα: Στα τέλη του 2023, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε έρευνα για τις επιδοτήσεις που παρέχει το Πεκίνο στην κινεζική βιομηχανία κατασκευής ηλεκτρικών οχημάτων. Οι υποψίες δείχνουν αθέμιτο ανταγωνισμό, μείωση τιμών και στρέβλωση του ανταγωνισμού στην αγορά.
Αυτή θα είναι μια από τις προτεραιότητες της νέας Βελγικής, εκ περιτροπής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ αυτό το εξάμηνο, όπως εξήγησε ο Βέλγος πρωθυπουργός, Αλεξάντερ ντε Κρού. Η ιδέα είναι να εφαρμοστούν πολιτικές που ενθαρρύνουν τις επενδύσεις και να επιτρέπουν στην ΕΕ να ανταγωνιστεί τον νόμο για τη μείωση του πληθωρισμού (IRA). «Η απάντηση στον IRA δεν ήταν μέχρι τώρα σωστή», τόνισε ο ντε Κρου μιλώντας πρόσφατα σε Ευρωπαίους βιομήχανους. «Η ευρωπαϊκή βαριά βιομηχανία και η ενεργειακή εξέλιξη πρέπει να συμβαδίζουν για την ευημερία της ΕΕ», σημείωσε ο Βέλγος πρωθυπουργός. Σε αυτό το πλαίσιο, πρόσθεσε, είναι σημαντικό να δοθούν «περισσότερα» και «κατάλληλα» κίνητρα στον κλάδο, με συντονισμένο τρόπο» μεταξύ των 27 χωρών μελών.
Πλεονέκτημα για τις πιο ισχυρές χώρες
Ασφαλώς, η πρόταση των Βρυξελλών να καταστεί πιο ευέλικτη η κρατική βοήθεια, δεν θα ταράξει τα νερά με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, πίσω από κλειστές πόρτες, κάποιες χώρες μέλη έμειναν με μια άσχημη γεύση στο στόμα. Εκφράστηκαν ανησυχίες ότι η ευελιξία των κρατικών ενισχύσεων θα ενίσχυε μόνο το πλεονέκτημα των κρατών μελών με μεγαλύτερη δημοσιονομική δύναμη να στηρίξουν τη δική τους βιομηχανία, σε σύγκριση με τις φτωχότερες χώρες.
Για το λόγο αυτό, ίσως «το δύσκολο μέρος να βρίσκεται στα επόμενα βήματα», λέει η διευθύντρια του Τμήματος Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), Ντέμπορα Ρεβολτέλα και προσθέτει: «Στην προσπάθεια να διαμορφωθεί αυτή η απάντηση ως «μακροπρόθεσμος μετασχηματισμός», που θα βοηθήσει όλες τις χώρες μέλη, στην πορεία της πράσινης μετάβασης. Η πρόκληση είναι να προχωρήσει η ΕΕ προς αυτόν τον μετασχηματισμό, με διάθεση πόρων, με δημόσια στήριξη πιο αποτελεσματικά και πιο συγκεκριμένα».
