Η Γερμανία γερνάει -και μάλιστα γρήγορα. Αυτό προειδοποιούν οι πέντε «σοφοί» οικονομολόγοι του Οικονομικού Γνωμοδοτικού Συμβουλίου στο Βερολίνο, εκφράζοντας φόβους για «τεράστιες απώλειες στην ανάπτυξη, λόγω της δημογραφικής αλλαγής.
«Η σύνταξη κινδυνεύει», «δεν μπορούν να συνεχιστούν έτσι τα πράγματα με την σύνταξη» και «είμαστε «περήφανοι που μπορέσαμε να μιλήσουμε για αυτό εκ των προτέρων», τονίζουν χαρακτηριστικά.
Οι πέντε «οικονομικοί σοφοί» που παρέδωσαν την ετήσια έκθεσή τους στον καγκελάριο Όλαφ Σολτς στα μέσα της εβδομάδας, εξετάζουν τις συνέπειες της γήρανσης στο συνταξιοδοτικό σύστημα στη Γερμανία, διατυπώνοντας «ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις»: Ο πυρήνας μιας μακροπρόθεσμης μεταρρύθμισης θα πρέπει να είναι η σύνδεση της ηλικίας συνταξιοδότησης με το μελλοντικό προσδόκιμο. «Η Γερμανία δεν είναι ο ασθενής της Ευρώπης, είναι ο ηλικιωμένος άνθρωπος της Ευρώπης», τόνισε η Μόνικα Σνίτζερ, πρόεδρος «του Συμβουλίου των Σοφών». Για τους «σοφούς», η γερμανική δημογραφική πρόκληση είναι η κύρια αιτία του λήθαργου που πρέπει να βιώσει η χώρα τα επόμενα χρόνια, πολύ περισσότερο από την τρέχουσα οικονομική αδυναμία. Για αυτή την πρόκληση της γήρανσης, υποστηρίζουν οι οικονομολόγοι, η Γερμανια «δεν έχει επαρκώς προετοιμαστεί».
Η πρόταση πάντως να συσχετιστεί η ηλικία συνταξιοδότησης με τις αλλαγές στο προσδόκιμο απορρίφθηκε από το συνδικάτο της IG Metall.
Σύνδεση συντάξεων-πληθωρισμού
Οι σοφοί ζητούν επίσης τη δημιουργία ενός επικουρικού, κεφαλαιοποιητικού πυλώνα συνταξιοδότησης και τη σύσταση ενός κρατικού ταμείου για την κάλυψη κεφαλαίων. Προκειμένου να εκτονωθεί το βάρος που θα επιβαρύνει το συνταξιοδοτικό σε λίγα μόλις χρόνια, καθώς οι baby boomers συνταξιοδοτούνται, οι σοφοί φέρνουν την ιδέα να ευθυγραμμιστούν οι αυξήσεις των συντάξεων στο μέλλον όχι πλέον με αυξήσεις μισθών, αλλά με τον πληθωρισμό: Για να μην πέσουν στην παγίδα της φτώχειας όσοι λαμβάνουν χαμηλές συντάξεις, οι οικονομολόγοι προτείνουν τον υπολογισμό των συντάξεων με βάση το εισόδημα. Τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα και αντίστοιχα χαμηλά συνταξιοδοτικά δικαιώματα να λαμβάνουν δυσανάλογα υψηλότερες συντάξεις, ενώ οι υψηλόμισθοι με υψηλά συνταξιοδοτικά δικαιώματα, από την άλλη πλευρά, λαμβάνουν μικρότερη σύνταξη από αυτή που δικαιούνται πραγματικά.
Νέα μηχανή αναδιανομής
«Ουσιαστικά αναστέλλεται η ισορροπία απόδοσης και αντιπαροχής, πληρωμών και αξιώσεων πληρωμών, που είναι η κατευθυντήρια αρχή της συνταξιοδοτικής ασφάλισης και η συνταξιοδοτική ασφάλιση αναδιαμορφώνεται σε μια νέα μηχανή αναδιανομής», εξηγεί στη Ναυτεμπορική, Γερμανός εργατολόγος, που ζήτησε να μην κατονομαστεί. «Το επιχείρημα ότι χωρίς ανακατανομή εντός της γενιάς των συνταξιούχων, οι εργαζόμενοι θα έπρεπε να υποστηρίξουν τους λήπτες χαμηλών συντάξεων που κινδυνεύουν από φτώχεια σε μεγάλη ηλικία μέσω του φορολογικού συστήματος. Αυτό δεν μπορεί να δικαιολογηθεί για λόγους πολιτικής διανομής», προσθέτει.
Οι σοφοί επισημαίνουν πάντως ότι μιά σύνταξη που θα ξεκινούσε το 2007 θα ήταν 12% χαμηλότερη το 2021. Είναι προβλέψιμο ότι μια τέτοια αλλαγή θα οδηγήσει επίσης σε αύξηση της φτώχειας στα γηρατειά. Όσο μεγαλώνει ένα άτομο, τόσο μεγαλύτερη είναι η αποσύνδεση από τις μισθολογικές εξελίξεις και συνεπώς από την ανάπτυξη του γενικού βιοτικού επιπέδου στην κοινωνία.
Αντιδρούν οι υψηλόμισθοι
Η ιδέα της κοινωνικής αναδιανομής στους συνταξιούχους, προκαλεί πάντως αντιδράσεις, κυρίως από νέους καταρτισμένους επιστήμονες και ειδικούς, «τους οποίους φοβίζει η προοπτική να γίνουν αργότερα θύματα των νέων μηχανισμών αναδιανομής, γεγονός που είναι πιθανό να αποχαιρετήσουν τη Γερμανία, για πάντα. Στη συνέχεια όμως το συνταξιοδοτικό σύστημα θα καταρρεύσει σαν τραπουλόχαρτο», γράφει η γερμανική WiWo. «Ο αριθμός αναδιανομής που κατέληξαν οι οικονομολόγοι είναι μια τρελή ιδέα. Στο τέλος, απειλεί να προκαλέσει περισσότερο κακό παρά καλό», υποστηρίζει η γερμανική οικονομική εφημερίδα.
Αυξάνονται οι συντάξεις
Οι συντάξεις στη Γερμανία αναμένεται να αυξάνονται κατά μέσο όρο 2,6% κάθε χρόνο έως το 2037, που αντιστοιχεί σε αύξηση σχεδόν 43%, σε σχέση με σήμερα. Αυτό αναφέρεται στην έκθεση ασφάλισης συντάξεων του 2023, την οποία ενέκρινε το Υπουργικό Συμβούλιο. Η αύξηση των συντάξεων το 2024 αναμένεται να υπερβεί αυτή τη μέση τιμή. Το υπουργικό συμβούλιο αναμένει αύξηση 3,5%
Ταυτόχρονα, το ποσοστό εισφορών θα παραμείνει σταθερό στο 18,6% τουλάχιστον μέχρι το 2027, μετά το οποίο η συνταξιοδοτική ασφάλιση αναμένει αύξηση στο 20,1%, εντός τριών ετών. Το 2037 η συνεισφορά θα είναι τελικά 21,1%
Το επίπεδο των συντάξεων δεν πρέπει να πέσει κάτω από το 48% έως το 2025 και οι εισφορές δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 25%. Για να διατηρηθούν αυτές οι αξίες στο μέλλον, οι συντάξεις πρέπει να μεταρρυθμιστούν σε μεγάλη κλίμακα. Ωστόσο, οι ειδικοί δεν αναμένουν ότι οι απαραίτητες αλλαγές θα γίνουν αρκετά γρήγορα. «Η διατήρηση του επιπέδου της σύνταξης στο 48% για πάντα θα σήμαινε ότι τώρα παραμελούμε το γεγονός ότι οι μελλοντικοί συνταξιούχοι δεν έχουν αποκτήσει τα παιδιά που χρειαζόμαστε», λέει ο κοινωνικός οικονομολόγος Μπερντ Ράφελχάσεν. Υπολογίζει ότι λείπουν από την κυβέρνηση τρία τρισεκατομμύρια ευρώ από συνταξιοδοτικές προβλέψεις για να μπορέσει να τηρήσει την υπόσχεσή της μετά το 2025, μακροπρόθεσμα.
Η Πρόεδρος του Γερμανικού Συνδέσμου Ασφαλίσεων Συντάξεων, Γκούντουλα Ρόσμπαχ βλέπει πάντως θετικές προοπτικές για το ασφαλιστικό: «Η θετική οικονομική κατάσταση της συνταξιοδοτικής ασφάλισης οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η αγορά εργασίας αποδεικνύεται εξαιρετικά εύρωστη», δήλωσε η Ρόσμπαχ στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Το τρίτο τρίμηνο του 2023, περίπου 46,04 εκατομμύρια άνθρωποι απασχολήθηκαν στη Γερμανία, αριθμός που είναι μεγαλύτερος από ποτέ. «Επιπλέον, οι μισθοί έχουν αυξηθεί σημαντικά λόγω των υψηλών συλλογικών συμβάσεων, εξήγησε η Πρόεδρος του Γερμανικού Συνδέσμου Ασφαλίσεων Συντάξεων.
