Σε μία περίοδο επώδυνα υψηλών επιτοκίων, εξαντλημένων αποταμιεύσεων και κύματος ακρίβειας, οι Αμερικανοί ξοδεύουν σαν να μην υπάρχει αύριο.
Οι πωλήσεις της Black Friday σε φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα ήταν αυξημένες κατά 1,1% σε σχέση με πέρυσι (που ήταν και πάλι χρονιά – ρεκόρ). Οnline οι Αμερικανοί δαπάνησαν το ποσό – ρεκόρ των 9,8 δισ. δολαρίων. Η Cyber Monday τους έδωσε ακόμη μία ευκαιρία να δείξουν τη διάθεσή τους για αγορές. Ξόδεψαν 12,4 δισ. δολάρια – με το ποσό να είναι αυξημένο κατά 9,6% σε σχέση με πέρυσι.
Οι καταναλωτικές δαπάνες είναι ο κύριος μοχλός ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας. Το τρίτο τρίμηνο κατά το οποίο η αμερικανική οικονομία έτρεξε με ρυθμούς 4,9%, κάλυψαν το 70% του ΑΕΠ.
Αν και εν μέρει τα υψηλά ποσοστά των καταναλωτικών δαπανών αντανακλούν τις υψηλότερες τιμές σε αγαθά που θεωρούνται πρώτης ανάγκης, είναι προφανές – ειδικά όταν μιλάμε για Black Friday και Cyber Monday- πως πιστοποιούν επίσης ότι ο πληθωρισμός και η αβεβαιότητα που προκαλούν οι διαρκείς γεωπολιτικές εντάσεις δεν έχει κάμψει τη διάθεση των Αμερικανών να ξοδεύουν.
Κόντρα στην ανασφάλεια και το ακριβό χρήμα
Πρόκειται για μία στάση «ΥOLO» (you only live once – ζεις μόνο μία φορά), που όπως σχολιάζουν αναλυτές στο BBC δεν τη βλέπαμε στο παρελθόν σε περιόδους ακρίβειας και οικονομικής ασφάλειας. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι αδυνατούν να την εξηγήσουν. Μπορεί να υπάρχουν προσδοκίες για μείωση των επιτοκίων από τα μέσα του επόμενου έτους, αλλά αυτή τη στιγμή τα επιτόκια σε στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια είναι στα ύψη και το χρήμα γενικά πιο ακριβό από ποτέ.
«Αν μου έλεγε κάποιος πριν από 19 μήνες ότι η Federal Reserve θα αυξήσει τα επιτόκια κατά 500 μονάδες βάσης και οι καταναλωτικές δαπάνες θα μείνουν ανεπηρέαστες, δεν θα το πίστευα» λέει χαρακτηριστικά στο BBC η Έλι Χέντερσον της Investec. «Θα απαντούσα, όχι, δεν λειτουργεί έτσι η οικονομία».
Δεν είναι ασυνήθιστο ύστερα από ένα σοκ, όπως ήταν η πανδημία, να έχουμε ανάκαμψη πρώτα των αποταμιεύσεων και μετά των καταναλωτικών δαπανών. Αλλά φέτος η Fed του Σαν Φρανσίσκο υπολογίζει ότι η μετα- πανδημική αύξηση των δαπανών είναι η μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ύστερα από οποιαδήποτε περίοδο κρίσης από το 1970 και έπειτα.
Εν μέρει αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι οι Αμερικανοί εξοικονόμησαν 2,3 τρισ. δολάρια το 2020 και το 2021. Ήδη όμως από πέρυσι οι αποταμιεύσεις είχαν αρχίσει να μειώνονται σημαντικά – τάση που συνεχίστηκε και φέτος. Δεν υπάρχει μαξιλάρι που να δικαιολογεί τη στάση YOLO επαρκώς.
Νέοι με οικονομική άνεση δίνουν προτεραιότητα στην καλοπέραση
Να σημειωθεί ότι πρωταγωνιστικό ρόλο στο πάρτι αυτό των δαπανών έχουν τα νεότερης ηλικίας μέλη της ανώτερης μεσαίας τάξης, σύμφωνα με Boston Consulting Group. Χωρίς να θεωρούνται πλούσιοι, βγάζουν αρκετά χρήματα, ώστε να πηγαίνουν ταξίδια αναψυχής και να αγοράζουν είδη πολυτελείας. Πολλοί εξ αυτών στηρίζονται επίσης στις πλατφόρμες BNPL – buy now, pay later (αγόρασε τώρα, πλήρωσε μετά).
«Η δυναμική των καταναλωτικών δαπανών, ακόμη και μετά τις μαύρες ημέρες της πανδημίας, με έχει εκπλήξει» λέει η Γουέντι Έντελμπεργκ συνεργάτιδα του Brookings Institution και διευθύντρια του Hamilton Project.
Κάποιοι πάντως πιστεύουν ότι έχει μία εξήγηση: «Όταν δεν ξέρεις τι σου επιφυλάσσει το μέλλον- ή ακόμη και εάν έχεις μέλλον – δεν είναι περίεργο να εστιάζεις στο τώρα, να βλέπεις τον βραχυπρόθεσμο ορίζοντα» λέει ο Σιράαγκ Μιτάλ, καθηγητής μαρκετινγ στο McIntire School of Commerce του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια. «Καθώς αλλάζει η στάση απέναντι στη ζωή και τη δουλειά, οι άνθρωποι επιλέγουν να δώσουν προτεραιότητα στην ευτυχία, στη διασκέδαση, στην καλοπέραση» συμπληρώνει.
