Κώστας Μασέλης, Partner, Deals Services
Μάνος Μαυρογένης, Director, Deals Services
Το παγκόσμιο οικονομικό σκηνικό για το 2022 κρίθηκε από το σταδιακό άνοιγμα της αγοράς μετά τον εγκλεισμό που προκάλεσε η πανδημία του COVID-19, τον πόλεμο που ξεκίνησε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και την αναζωπύρωση του πληθωρισμού, κυρίως λόγω της απότομης διαταραχής των εφοδιαστικών αλυσίδων μεταξύ Δύσης και Ανατολής αλλά και της αύξησης του κόστους της ενέργειας.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, το αντίκτυπο στον χώρο των διεθνών συναλλαγών Εξαγορών & Συγχωνεύσεων (Ε&Σ ) το 2022 ήταν φανερά αρνητικό, καθώς τόσο ο αριθμός όσο και η αξία των συναλλαγών υποχώρησε κατά περίπου 35,8% προσεγγίζοντας τα $3 τρισ., ενώ o αριθμός τους ελαττώθηκε κατά 17% περίπου, προσεγγίζοντας τις 49.681 συναλλαγές έναντι 60.058 το 2021, με βάση στοιχεία του S&P Global.
Σε αντίθεση με τη κατάσταση διεθνώς, η εγχώρια αγορά, με χαρακτηριστικό την δημοσιονομική και πολιτική σταθερότητα, κατάφερε να μετριάσει τους αστάθμιστους παράγοντες που θα επηρέαζαν μια πιθανή συναλλαγή, παρουσιάζοντας έτσι σημαντική αύξηση στον αριθμό συναλλαγών κατά 24% περίπου και στην συνολική τους αξία κατά περίπου 140%, για το 2022, σύμφωνα με συγκλίνουσες εκτιμήσεις της αγοράς.
Παρά τη συνεχιζόμενη υποχώρηση της δραστηριότητας Ε&Σ και κατά το 1ο 6μηνο του 2023 σε επίπεδα αριθμού συναλλαγών (στη περιοχή των ΕΜΕΑ η 6μηνιαία υποχώρηση καταγράφηκε στα επίπεδα του -48% y-o-y σύμφωνα με στοιχεία της Datasite), υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι η δραστηριότητα μπορεί να βελτιωθεί στη πορεία, καθώς η συνολική αξία των συναλλαγών αυξήθηκε κατά 57% μεταξύ του 1ου και του 2ου τριμήνου, παρά τη μείωση του όγκου των συναλλαγών τριμηνιαία — ένα προάγγελμα αισιοδοξίας κατά τη διάρκεια μιας εν γένει σχετικά ήπιας εξαμηνιαίας περιόδου συναλλαγών.
Παρά την υστέρηση, σε διεθνές επίπεδο, η οποία καταγράφηκε το 2022 και δείχνει να συνεχίζεται το 1ο 6μηνο του 2023, ο κλάδος τον Ε&Σ εξελίσσεται ραγδαία τόσο λόγω των νέων αναγκών και ευκαιριών που προκαλούν και τα προαναφερθέντα γεγονότα, όσο και των τάσεων που δημιουργούνται από τις καινοτόμες τεχνολογίες, τις νέες στρατηγικές και την αναδιαμόρφωση των μεθόδων εκτέλεσης και προσέλκυσης των συναλλαγών Ε&Σ.
Η Generative AI
Τα επόμενα χρόνια προβλέπεται σημαντική ενίσχυση της δραστηριότητας στον χώρο των Ε&Σ. Πολλές φορές ένα τέτοιο κύμα προκαλείται και από ρυθμιστικές αλλαγές όπως για παράδειγμα η νομισματική ενοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επίσης, βασικός παράγοντας για το πιο πρόσφατο κύμα αύξησης των συναλλαγών είναι η ένταξη καινοτόμων τεχνολογιών σε όλα τα στάδια διεκπεραίωσης μίας συναλλαγής.
Μια τέτοια τεχνολογία είναι η Γεννήτρια Τεχνητή Νοημοσύνη (Generative AI), η οποία έγινε ευρέως γνωστή μέσω των πλατφορμών τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ) στα τέλη του 2022 και αποτελεί πλέον κύριο εργαλείο των περισσότερων οικονομικών αναλυτών.
Η συνεισφορά τέτοιων τεχνολογιών έχει άμεσο αντίκτυπο στη βελτίωση και απλούστευση της πρόσβασης σε πληροφορίες χρήσιμες για την ανίχνευση πιθανών στόχων, την ανάλυση οικονομικών στοιχείων όπως και την βελτιστοποίηση των απαραίτητων εργασιών για την ολοκλήρωση μιας συναλλαγής. Όπως αναφέρεται σε πρόσφατη μελέτη, οι εταιρείες ανιχνεύουν μόλις το 15% – 30% των πιθανών στόχων, ενώ το ποσοστό πέφτει στο 9% για Ε&Σ της τάξης των €10 – €250 εκ.. Με τη σωστή αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών αυτά τα ποσοστά μπορούν να αυξηθούν σημαντικά.
Η αναμενόμενη αύξηση στον αριθμό των συναλλαγών τα επόμενα χρόνια σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στον αυξανόμενο αριθμό εταιρειών μεσαίου μεγέθους που ακολουθούν το παράδειγμα που έχουν θέσει οι μεγάλες εταιρείες για την επιδίωξη στρατηγικών συμφωνιών με σκοπό την μεγιστοποίηση της ανάπτυξής τους.
Αποδεδειγμένο είναι πλέον ότι οι επιτυχημένες μεγαλύτερες εταιρείες χρησιμοποιούν ευκαιρίες Ε&Σ και επιλεκτικές πωλήσεις για να μετατοπίσουν διαρκώς τα χαρτοφυλάκιά τους προς μια καλύτερη μελλοντική θέση. Μικρότερες εταιρείες που δεν έχουν τη δυνατότητα λόγω μεγέθους να απολαμβάνουν οικονομίες κλίμακας και επομένως να είναι διεθνώς ανταγωνιστικές, εξετάζουν πλέον σενάρια Ε&Σ με στόχο την εξωστρέφεια, είτε προς νέες αγορές εκτός της εγχώριας, είτε με στόχο την οριζόντια επέκταση σε νέους παρεμφερείς της εταιρείας κλάδους.
Με βάση στοιχεία που δημοσίευσε το Dealsuite, κορυφαίους συμβούλους συγχωνεύσεων και εξαγορών, εταιρίες που ήταν ενεργές σε Ε&Σ είχαν μέσο όρο αποδόσεων για τους μετόχους τους, της τάξης του 6,1% τη δεκαετία μετά τη κρίση του 2007, ενώ εταιρείες που δεν ακολούθησαν αυτή τη στρατηγική είχαν ανάπτυξη της τάξης του 3,8%.
Δεδομένης της πληθωριστικής πίεσης που έχουν προκαλέσει οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού, η έλλειψη εργατικού δυναμικού, η ισχυρή ζήτηση και οι υψηλές τιμές ενέργειας ωθούν τις κεντρικές τράπεζες σε προβλέψεις για υψηλά επιτόκια, καθιστώντας δυσκολότερη την εύρεση χρηματοδότησης αλλά και μειώνοντας σε πολλές περιπτώσεις την αποτίμηση των εταιρειών λόγο του αυξημένου συντελεστή προεξόφλησης. Το περιβάλλον αυτό δημιουργεί ευκαιρίες Ε&Σ για τους επενδυτές – ίσως τις καλύτερες που έχουν προκύψει εδώ και πολύ καιρό. Σε αυτό το πλαίσιο οι αγοραστές έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν μεγαλύτερα μερίδια αγοράς με καλύτερους όρους.
Η δομή των συναλλαγών
Αλλαγές παρουσιάζονται επίσης και στη δομή των συναλλαγών που αναμένονται τα επόμενα χρόνια. Η απόκτηση του 100% των μετοχών δεν αποτελεί πλέον την αυτονόητη επιλογή, καθώς οι δομές των συμφωνιών πλέον είναι ποικιλόμορφες. Το μοντέλο ενός κοινοπρακτικού σχήματος κερδίζει σε δημοτικότητα καθώς οι εταιρείες επιδιώκουν να προσθέσουν αξία η μία στην άλλη μέσω αποτελεσματικών εταιρικών σχέσεων. Αντί να θεωρούν πιθανούς εταίρους ως απλούς στόχους, οι επιχειρήσεις ενθαρρύνονται να εντοπίζουν συνεργάτες στα πλαίσια της επιχειρηματικότητάς τους. Μια τέτοια συνεργασία μπορεί ακόμα και να ξεκινήσει χωρίς άμεση μεταφορά μετοχικού κεφαλαίου, ενώ οι εταιρείες ευθυγραμμίζουν τους στόχους τους, με τη μελλοντική μεταφορά μετοχών ως πιθανό αποτέλεσμα. Η νέα αυτή τάση που παρατηρείτε στο κλάδο των Ε&Σ είναι η στροφή προς τα “scope deals” έναντι των “scale deals”, για πρώτη φορά το 2018 τα scope deals αποτελέσαν το 51% των Ε&Σ παγκοσμίως, ενώ το 2019 έφτασαν το 58%. Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες πλέον δεν ενδιαφέρονται αποκλειστικά για την μεγέθυνση του κύκλου εργασιών μέσω εξαγορών όμοιων εταιρειών. Το ενδιαφέρον έχει στραφεί προς πιθανές συνεργασίες με εταιρείες που μπορούν να αποτελέσουν συνδετικό κρίκο για την υλοποίηση του επιχειρηματικού τους σχεδίου, αποκτώντας νέες ικανότητες και πρόσβαση σε νέες αγορές ή άλλες συμπληρωματικές υπηρεσίες.
Όσον αφορά τη στρατηγική αντίληψη που επικρατεί στον χώρο, οι περισσότερες εταιρείες εξακολουθούν να υιοθετούν μια εσωτερική προσέγγιση όταν σκέφτονται τον τρόπο επέκτασής τους, περιορίζοντας έτσι τις πιθανές ευκαιρίες και δυνατότητές τους. Αντίθετα, με μια εξωστρεφή προσέγγιση, οι εταιρείες μπορούν να έχουν ένα ευρύτερο πλαίσιο υπόψιν, αναλύοντας πιο ολοκληρωμένα τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να μεταβληθούν οι πηγές κερδών στο μέλλον και πού βρίσκονται οι πιο ελκυστικές ευκαιρίες. Με αυτό το σκεπτικό και μια συνεχή και συστηματική αναζήτηση για στόχους εξαγοράς προκύπτουν δυνατότητες υπεροχής του ανταγωνισμού. Όπως είναι αποδεδειγμένο από έρευνες που διεξήχθησαν και δείχνουν ότι είναι καλύτερο (μετρημένο με βάση τις αποδόσεις των μετόχων) να ακολουθούνται πολλές μικρές συμφωνίες αντί να εξαρτώνται από επιλεκτικές, “μεγάλες” συναλλαγές. Αυτά τα ευρήματα ισχύουν σε όλους τους κλάδους και τους κύκλους της αγοράς.
Συνοψίζοντας, το αναμενόμενο κύμα συναλλαγών που προβλέπεται τα επόμενα χρόνια πιθανότατα θα διαφέρει από τις συνήθεις συναλλαγές που παρατηρούνται ιστορικά, αυτό ενδεχομένως να αποτυπωθεί και στον αριθμό των συναλλαγών αλλά και στην αξία αυτών. Βασικό παράγοντα θα αποτελέσει η εισχώρηση της τεχνολογίας στη διαδικασία ανεύρεσης αλλά και εκτέλεσης των συναλλαγών.
Οι κλάδοι με το μεγαλύτερο ενδιαφέρον
Αναφορικά με τους κλάδους που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον παγκοσμίως, δεν θα μπορούσε να αμφισβητήσει κανείς τον κλάδο της Υψηλής Τεχνολογίας και Πληροφορικής καθώς η ανάγκη για ταχύτερο ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, η αυξανόμενη ζήτηση για υπηρεσίες εικονικής πραγματικότητας (ΑΙ) και η υψηλή δημοτικότητα των υπηρεσιών για video games αλλά και για άλλες ψηφιακές υπηρεσίες που παρέχονται μέσω των διαφόρων πλατφόρμων κοινωνικής δικτύωσης, αναμένεται να οδηγήσουν τις επιχειρήσεις να επενδύσουν στον συγκεκριμένο κλάδο. Παράλληλα, όσον αφορά στη χώρα μας, καθώς το 2023 αναμένεται ιδιαίτερα κρίσιμο για την πρόοδο των ψηφιακών έργων που χρηματοδοτούνται με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, οι προοπτικές για συνέχιση της δραστηριότητας Σ&Ε στο συγκεκριμένο κλάδο διαφαίνονται ισχυρές.
Επίσης οι συναλλαγές στον κλάδο της Υγείας προβλέπεται να παρουσιάσουν ανάκαμψη σε σχέση με το 2022, καθώς μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες στοχεύουν να καλύψουν το κενό ανάπτυξης των $100δις που αναμένεται να προκύψει από τη λήξη των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας έως το 2030 μέσω επενδύσεων σε εταιρείες βιοτεχνολογίας, ενώ στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος αναμένεται να βρεθούν και επιχειρήσεις που παρέχουν λύσεις ψηφιακής και διαγνωστικής υγείας.
Ακόμα ένας κλάδος ο οποίος αναμένεται να παρουσιάσει κινητικότητα στις Ε&Σ το 2023 είναι ο κλάδος της Ενέργειας. Συγκεκριμένα τόσο το 2021 όσο και το 2022 υπήρχε αυξημένη ζήτηση στις συναλλαγές που σχετίζονταν με τον ενεργειακό μετασχηματισμό και την ενεργειακή μετάβαση, ενώ οι προβλέψεις για το κλάδο παραμένουν ευοίωνες καθώς η ενεργειακή κρίση που επικρατεί εκτιμάται να οδηγήσει στη συνέχιση της τάσης αυτής και το 2023.
Ο κλάδος των Fintech προβλέπεται να έχει έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον καθώς η απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων για τους μεγάλου χρηματοοικονομικούς οργανισμούς συνεχίζει να αποτελεί σημαντική ανάγκη, ιδιαίτερα τη στιγμή που αρκετές fintech συρρικνώθηκαν σε αξία σε σχέση με το 2021, παρουσιάζοντας αξιόλογες ευκαιρίες για δυνητικούς επενδυτές.
Τέλος ο κλάδος των Καταναλωτικών Αγαθών θα μπορούσε να πρωταγωνιστήσει, καθώς ο μετασχηματισμός των επιχειρήσεων και η ανάγκη για συνεχή ενδυνάμωση των προϊοντικών χαρτοφυλακίων τους με ισχυρά και αναγνωρίσιμα σήματα πάντα θα είναι στο προσκήνιο.
Η Grant Thornton μέσω της συνεργασίας της με σημαντικές διεθνείς εξειδικευμένες πλατφόρμες τεχνολογίας πάνω στις Ε&Σ, μπορεί να δώσει γρήγορα και αποτελεσματικά μια επισκόπηση της αγοράς σε πραγματικό χρόνο, βοηθώντας επιχειρήσεις στον συγκεκριμένο τομέα τόσο σε εθνικό όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο, εντοπίζοντας ευκαιρίες για λογαριασμό τους και βελτιώνοντας τις προσφορές που θα μπορούσαν να δεχτούν.
Τα προαναφερθέντα ζητήματα αποτελούν απλώς ένα δείγμα των νέων τάσεων που χαρακτηρίζουν τον τομέα των εξαγορών και συγχωνεύσεων. Για περαιτέρω διευκρινίσεις, επιπρόσθετες πληροφορίες ή τυχόν απορίες, επικοινωνήστε με τα εξειδικευμένα στελέχη της Grant Thornton.
Πηγή: Deals Services, Grant Thornton
