Aπό τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο το δολάριο είναι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, ωστόσο, σήμερα μια σειρά πολιτικών και οικονομικών λόγων περιορίζουν σταδιακά την υπεροχή του.
Η τελευταία έρευνα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου σχετικά με τη νομισματική σύνθεση των παγκόσμιων συναλλαγματικών αποθεμάτων αποκαλύπτει ότι το μερίδιο σε αμερικανικό δολάριο που κατέχουν οι κεντρικές τράπεζες εξακολουθεί να ανέρχεται σε σχεδόν 60%. Το δολάριο είναι επίσης το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο νόμισμα για το εμπόριο.
Πλέον όμως, οι κυρώσεις της Δύσης κατά της Ρωσίας για την εισβολή της στην Ουκρανία έχουν καλλιεργήσει επιφυλακτικότητα και σε άλλες χώρες για την έκθεσή τους στο δολάριο. Ανάμεσά τους είναι η Βραζιλία, η Αργεντινή, το Μπαγκλαντές και η Ινδία, που αναζητούν εφεδρικά νομίσματα και assets – όπως το κινεζικό γουάν και το bitcoin, για το εμπόριο και τις πληρωμές.
Ενώ το μακρο-γεωπολιτικό περιβάλλον αναγκάζει τις χώρες να αναζητήσουν εναλλακτικά νομίσματα, υπάρχει εδώ και καιρό η ανησυχία για την τεράστια κυριαρχία του δολαρίου στο παγκόσμιο εμπόριο και τα χρηματοοικονομικά. Αυτή η συζήτηση για την αποδολαριοποίηση επανέρχεται ανά περιόδους τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970.
Το Business Insider συγκεντρώνει τους βασικούς λόγους για τους οποίους χώρες σε όλο τον κόσμο προσπαθούν να συντάξουν plan b για έξοδο από έναν κόσμο στον οποίο κυριαρχεί το δολάριο:
Η νομισματική πολιτική των ΗΠΑ ασκεί υπερβολική επιρροή στον υπόλοιπο κόσμο
Οι ΗΠΑ εκδίδουν το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, το οποίο είναι επίσης το κυρίαρχο νόμισμα στο διεθνές εμπόριο και τα συστήματα πληρωμών. Κατά συνέπεια, έχει μεγάλη επιρροή στην παγκόσμια οικονομία και συχνά υπερτιμάται, σχολίαζε τον Μάιο η δεξαμενή σκέψης Wilson Center.
Έτσι οι ΗΠΑ απέκτησαν αυτό που ο πρώην πρόεδρος της Γαλλίας Βαλερί Ζισκάρ ντ’Εσταίν είχε αποκαλέσει «εξωφρενικό προνόμιο». Μια πτυχή αυτού του προνομίου είναι ότι οι ΗΠΑ ενδέχεται να μην αντιμετωπίσουν κρίση εάν δεν είναι σε θέση να πληρώσουν το χρέος τους όταν η αξία του δολαρίου υποχωρήσει απότομα, επειδή η Ουάσιγκτον θα μπορούσε απλώς να «κόψει» περισσότερα χρήματα.
Σημαίνει επίσης ότι οι χώρες σε όλο τον κόσμο πρέπει να ακολουθούν τις οικονομικές και νομισματικές πολιτικές των ΗΠΑ για να αποφύγουν τις δευτερογενείς επιπτώσεις στις οικονομίες τους.
Όμως, ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, έχουν δηλώσει ότι έχουν κουραστεί με τις αμερικανικές νομισματικές πολιτικές που τις κρατούν ομήρους, φτάνοντας στο σημείο να κατηγορήσουν τις ΗΠΑ για ανευθυνότητα όσον αφορά τα παγκόσμια αποθεματικά νομίσματα.
Το ισχυρό δολάριο γίνεται πολύ ακριβό για τις αναδυόμενες χώρες
Το δολάριο που ενισχύεται έναντι των περισσότερων νομισμάτων στον κόσμο καθιστά τις εισαγωγές πολύ πιο ακριβές για τις αναδυόμενες χώρες.
Στην Αργεντινή, η πολιτική πίεση και η μείωση των εξαγωγών συνέβαλαν στην πτώση των αποθεμάτων σε δολάρια και πίεσαν το πέσο Αργεντινής, το οποίο, με τη σειρά του, τροφοδότησε τον πληθωρισμό. Αυτό ανάγκασε την Αργεντινή να αρχίσει να πληρώνει για τις κινεζικές εισαγωγές χρησιμοποιώντας το γουάν αντί για, όπως δήλωσε την Τετάρτη ο υπουργός Οικονομίας της χώρας.
«Ένα ισχυρότερο δολάριο θα αποδυναμώσει τον ρόλο του ως αποθεματικό νόμισμα», έγραφαν οικονομολόγοι της Allianz, σε έκθεση της 29ης Ιουνίου. «Εάν η πρόσβαση σε δολάρια γίνει πιο ακριβή, οι δανειολήπτες θα αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις».
Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Λούλα ντα Σίλβα υπήρξε ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της αναζήτησης εναλλακτικών νομισμάτων για το εμπόριο, καλώντας τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία, την Κίνα και τη Νότια Αφρική να απομακρυνθούν από το δολάριο.
Το παγκόσμιο εμπόριο και η αγορά πετρελαίου αποδεσμεύονται, θέτοντας σε κίνδυνο τα πετροδολάρια
Ένας βασικός λόγος που το δολάριο έγινε το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα οφείλεται στο γεγονός ότι οι χώρες του Κόλπου στη Μέση Ανατολή το χρησιμοποιούσαν για να εμπορεύονται πετρέλαιο, επειδή είχε αναδειχθεί ήδη ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο εμπορικό νόμισμα από την εποχή που διαπραγματεύονταν πετρέλαιο.
Η συμφωνία επισημοποιήθηκε το 1945 όταν η πετρελαϊκή χώρα Σαουδική Αραβία και οι ΗΠΑ κατέληξαν σε μια ιστορική συμφωνία, σύμφωνα με την οποία, η Σαουδική Αραβία θα πουλούσε το πετρέλαιό της στην Αμερική χρησιμοποιώντας μόνο το δολάριο. Σε αντάλλαγμα, η Σαουδική Αραβία έπρεπε να επανεπενδύσει τα πλεονάζοντα αποθέματα σε δολάρια σε αμερικανικά κρατικά ομόλογα και εταιρείες. Η συμφωνία εγγυήθηκε την ασφάλεια των ΗΠΑ.
Στη συνέχεια όμως, με την άνοδο της βιομηχανίας σχιστολιθικού πετρελαίου, οι ΗΠΑ έγιναν ενεργειακά ανεξάρτητες και εξαγωγέας πετρελαίου.
«Η διαρθρωτική αλλαγή στην αγορά πετρελαίου που προκλήθηκε από την επανάσταση του σχιστολιθικού πετρελαίου μπορεί παραδόξως να βλάψει τον ρόλο του δολαρίου ως παγκόσμιο αποθεματικό, καθώς οι εξαγωγείς πετρελαίου, οι οποίοι διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στο καθεστώς του, θα πρέπει να επαναπροσανατολιστούν σε άλλες χώρες και τα νομίσματά τους», ανέφεραν οι οικονομολόγοι της Allianz.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Η σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Σαουδικής Αραβίας έχει επίσης δοκιμαστεί από πολλά ζητήματα τα τελευταία χρόνια, όπως όταν ο Τζο Μπάιντεν κατηγόρησε τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν για τη δολοφονία του δημοσιογράφου της Washington Post Τζαμάλ Κασόγκι.
Τέτοιες εντάσεις, με φόντο την επανάσταση του σχιστόλιθου, αυξάνουν την πιθανότητα η Σαουδική Αραβία να εγκαταλείψει την τιμολόγηση του πετρελαίου σε δολάρια μια μέρα, έχει προβλέχει η Sarah Miller του Energy Intelligence.
