Σε πολλές χώρες της Ευρώπης τα συνδικάτα καλούν τις κυβερνήσεις τους να καθιερώσουν την τετραήμερη εβδομάδα. Η ιδέα είναι απλή: Οι εργαζόμενοι θα εργάζονται τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, με τους ίδιους μισθούς και παροχές, αλλά πολύ πιο παραγωγικά. Οι υποστηρικτές της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας πιστεύουν ότι εάν καθιερωθεί, θα αυξηθεί η ικανοποίηση των εργαζομένων και συνεπώς η παραγωγικότητα.
Την ίδια ώρα πάντως ο Μπιλ Γκέιτς προχωρά ακόμη πιο πολύ: Προτείνει την καθιέρωση τριήμερης εβδομάδας εργασίας και πιστεύει ότι σε αυτό θα βοηθήσει η τεχνητή νοημοσύνη (AI). «Εάν τελικά φτάσουμε σε μια κοινωνία όπου θα πρέπει να εργάζεται ο κόσμος μόνο τρεις ημέρες την εβδομάδα, αυτό είναι μάλλον καλό. Οι μηχανές θα μπορούν να παράγουν όλα τα τρόφιμα και τα προϊόντα», δήλωσε ο ιδρυτής της Microsoft στο πρόγραμμα podcast ‘What Now’.
Αν και πολλοί φοβούνται ότι η τεχνητή νοημοσύνη, πέρα από τη βοήθεια που θα προσφέρει, θα οδηγήσει σε αντικατάσταση του εργατικού δυναμικού και συνεπώς σε μαζική ανεργία, ο Γκέιτς είναι πιο αισιόδοξος και επισημαίνει ότι η εξέλιξη των «μηχανών» θα μπορούσε να μας βοηθήσει να μην χρειάζεται να δουλεύουμε τόσο «σκληρά» και να συντομεύσουμε την εβδομάδα εργασίας μας.
«Βραχυπρόθεσμα, η αύξηση της παραγωγικότητας που επιτυγχάνεται με την τεχνητή νοημοσύνη είναι πολύ ενδιαφέρουσα. Αφαιρεί μέρος της βαριάς δουλειάς», προσθέτει ο φιλάνθρωπος μεγιστάνας και ο τέταρτος πλουσιότερος άνθρωπος στον κόσμο.
Στα 68 του χρόνια, ο Γκέιτς έχει αποκτήσει ένα πιο «φιλοσοφικό» όραμα για τη σημασία της εργασίας: «Ο σκοπός της ζωής δεν είναι μόνο να δουλεύεις», τόνισε.
Υποκατάστατο ανθρώπων
Πριν από λίγους μήνες, μέσω του προσωπικού του ιστολογίου «Gates Notes»,εξέφρασε τη γνώμη του για την τεχνητή νοημοσύνη και τους τομείς που επρόκειτο να επηρεαστούν περισσότερο από την εισβολή αυτής της τεχνολογίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Γκέιτς δήλωσε ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα εισαχθεί στην εκπαίδευση και ότι, χάρη στις δυνατότητές της, αυτή η τεχνολογία θα μπορούσε να «αντικαταστήσει» τους δασκάλους. Με τη σειρά του, προσδιόρισε ότι ο τομέας των πωλήσεων θα είναι άλλος ένας που «θα επηρεαστεί». Σύμφωνα με τον ιδρυτή της Microsoft, οι δραστηριότητες εξυπηρέτησης πελατών, η διαχείριση εγγράφων ή αρχείων απαιτούν μεν ικανότητα λήψης αποφάσεων, αλλά επειδή ακολουθούνται πάντα οι ίδιοι κανόνες, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να τους μάθει και να κάνει αυτές τις δουλειές με ευκολία.
Αλλά και στην υγειονομική περίθαλψη, ο Γκέτς λέει πώς αν και ένα μηχάνημα δεν μπορεί ποτέ να αντικαταστήσει την εργασία ενός γιατρού, ωστόσο, αυτή η τεχνολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για “συμβουλευτικές εργασίες” σε μέρη όπου ο γιατρός δεν μπορεί πάντα να φτάσει ή για τη «λήψης αποφάσεων».
«Εβδομάδα» 3,5 ημερών
Ο Μπιλ Γκέιτς δεν είναι ο μόνος μεγιστάνας που προβλέπει ότι οι άνθρωποι δεν θα χρειαστεί να εργάζονται πέντε ημέρες την εβδομάδα για να κερδίσουν τα προς το ζην χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος της JPMorgan, Τζέιμι Ντέιμον υποστηρίζει ότι η επόμενη γενιά εργαζομένων θα έχει μόνο 3,5 ημέρες εργασίας την εβδομάδα και «θα ζήσει μέχρι τα 100» χάρη στην τεχνολογία.
Ο Έλον Μασκ επίσης, που κοιμάται στο γραφείο για να επιδείξει την αφοσίωσή του στη δουλειά, πιστεύει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα εξαλείψει την ανάγκη για εργασία και θα δημιουργήσει «καθολικά υψηλά εισοδήματα».
«Μπορείς να έχεις μια δουλειά αν θέλεις να την έχεις για προσωπική ευχαρίστηση . Αλλά η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να τα κάνει όλα», υποστηρίζει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Tesla.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Goldman Sachs έχει προειδοποιήσει για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει αυτό το είδος τεχνολογίας στο εργατικό δυναμικό. Η επενδυτική τράπεζα εκτιμά ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα μπορούσε να «αντικαταστήσει 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας πλήρους απασχόλησης,παγκοσμίως τα επόμενα χρόνια».
Τετραήμερη εβδομάδα
Πέρα από τις προβλέψεις, υπάρχουν περιπτώσεις χωρών όπου η εμπειρία της μικρότερης εργάσιμης εβδομάδας ,θα μπορούσε να εφαρμοστεί μετά από αρκετές δοκιμές, που πραγματοποιήθηκαν πριν από αρκετά χρόνια. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στην Ισλανδία , όπου δοκιμάστηκε η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας μεταξύ 2015 και 2019.
Ομοίως, το 2021, στην Ιαπωνία, οι ετήσιες κατευθυντήριες γραμμές οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης περιλάμβαναν μια «σύσταση» σύμφωνα με την οποία οι εταιρείες επιτρέπουν στους εργαζόμενους να επιλέξουν μια τετραήμερη εργασία την εβδομάδα.
Η Ισλανδία έτρεξε το μεγαλύτερο πιλοτικό έργο στον κόσμο για μια εβδομάδα 35 έως 36 ωρών (αντί για την παραδοσιακή εβδομάδα 40 ωρών) χωρίς να απαιτείται αντίστοιχη μείωση μισθού. Στη δοκιμαστική φάση συμμετείχαν περίπου 2.500 άτομα.
Για να εξασφαλιστεί ο ποιοτικός έλεγχος, τα αποτελέσματα αξιολογήθηκαν από τη βρετανική δεξαμενή σκέψης Autonomy και την Ισλανδική μη κερδοσκοπική Ένωση για την Αειφορία και τη Δημοκρατία (ALDA).
Το πιλοτικό έργο περιγράφηκε ως επιτυχημένο από ερευνητές και τα ισλανδικά συνδικάτα διαπραγματεύτηκαν στη συνέχεια τη μείωση των ωρών εργασίας.
Η μελέτη οδήγησε επίσης σε μια σημαντική αλλαγή στην Ισλανδία: σχεδόν το 90% του εργατικού δυναμικού έχει τώρα μειωμένες ώρες εργασίας.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το άγχος και η εξουθένωση μεταξύ των εργαζομένων μειώθηκαν και η ισορροπία μεταξύ ζωής και εργασίας βελτιώθηκε.
Το Βέλγιο και η Αγγλία
Τον Φεβρουάριο του περασμένου έτους, οι Βέλγοι εργαζόμενοι είχαν το δικαίωμα να εργάζονται τέσσερις ημέρες χωρίς μείωση μισθού.
Ο νόμος τέθηκε σε ισχύ στις 21 Νοεμβρίου και επιτρέπει στους εργαζόμενους να αποφασίσουν αν θέλουν να εργάζονται τέσσερις ή πέντε ημέρες την εβδομάδα.
Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα εργάζονται λιγότερο – απλώς θα κατανείμουν τις ώρες εργασίας τους σε λιγότερες ημέρες.
Στόχος είναι να δοθεί στους ανθρώπους και τις εταιρείες περισσότερη ελευθερία στην οργάνωση των ωρών εργασίας τους.
Ο πρωθυπουργός του Βελγίου Αλεξάντερ ντε Κρό ελπίζει ότι η αλλαγή θα βοηθήσει να γίνει πιο ευέλικτη η άκαμπτη αγορά εργασίας του Βελγίου και να διευκολύνει τους ανθρώπους να εξισορροπήσουν την οικογενειακή τους ζωή με την καριέρα τους.
Εξέφρασε επίσης την ελπίδα ότι το νέο μοντέλο θα δημιουργήσει μια πιο δυναμική οικονομία.
«Ο στόχος είναι να δώσουμε στους ανθρώπους και τις εταιρείες περισσότερη ελευθερία στην οργάνωση των ωρών εργασίας τους», είπε ο ντε Κρό.
Εταιρείες στην Αγγλία που διεξήγαγαν μια δοκιμή έξι μηνών της τετραήμερης εργάσιμης εβδομάδας σχεδιάζουν τώρα να κάνουν τη μικρότερη εργάσιμη εβδομάδα μόνιμη αφού έκριναν το πείραμα «εξαιρετικά επιτυχημένο».
Περίπου 61 εταιρείες στην Αγγλία και περισσότεροι από 3.300 εργαζόμενοι είχαν εγγραφεί στο πρόγραμμα, το οποίο εισηγήθηκαν ερευνητές από τα πανεπιστήμια του Κέιμπριτζ και της Οξφόρδης , καθώς και μη κερδοσκοπικές ομάδες υπεράσπισης της τετραήμερης εβδομάδας , όπως η «4 Day Week Global» και το βρετανικό think tank Autonomy .
«Μοντέλο 100:80:100»
Περίπου το 92% των εταιρειών που συμμετείχαν στη δοκιμή αποφάσισαν στη συνέχεια να διατηρήσουν την τετραήμερη εβδομάδα, αποκαλώντας την πιλοτική εφαρμογή «μεγάλη σημαντική ανακάλυψη».
Στο πλαίσιο του έργου, οι εργαζόμενοι αναμένεται να ακολουθήσουν το «μοντέλο 100:80:100» – 100 % των μισθών για το 80% του χρόνου, με αντάλλαγμα τη δέσμευση να επιτύχουν τουλάχιστον το 100% της παραγωγικότητας.
«Παρόμοια προγράμματα πρόκειται να ξεκινήσουν στις ΗΠΑ και την Ιρλανδία, ενώ άλλα έχουν προγραμματιστεί για τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία», δήλωσε ο Τζο Ράιλ διευθυντής της εκστρατείας 4 ημερών της εβδομάδας στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Ισπανία ξεκίνησε επίσης μια δοκιμαστική φάση με ένα μικρό πιλοτικό πρόγραμμα για τετραήμερη εβδομάδα εργασίας.
Το πιλοτικό έργο έχει σκοπό να βοηθήσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να συντομεύσουν τις εβδομαδιαίες ώρες εργασίας τους κατά τουλάχιστον μισή ημέρα χωρίς μείωση των μισθών.
Οι εταιρείες που μετέχουν στο έργο μπορούν να λάβουν υποστήριξη από ένα κρατικό ταμείο αξίας 10 εκατομμυρίων ευρώ, αλλά πρέπει να βρουν και να επιδείξουν τρόπους αύξησης της παραγωγικότητας που αντισταθμίζουν το πρόσθετο κόστος των μισθών, σύμφωνα με το ισπανικό Υπουργείο Βιομηχανίας.
Περιπτώσεις αποτυχίας
Ωστόσο, δεν είχαν όλες οι κυβερνήσεις την ίδια επιτυχία με την τετραήμερη εβδομάδα με την Ισλανδία. Στη Σουηδία, το 2015 δοκιμάστηκε μια τετραήμερη εβδομάδα με πλήρη μισθολογική αποζημίωση – με μικτά αποτελέσματα. Η πρόταση ήταν να δουλεύουν οι εργαζόμενοι έξι ώρες αντί για οκτώ χωρίς να μειωθούν οι μισθοί.
Ακόμη και τα αριστερά κόμματα πίστευαν ότι όμως ότι θα ήταν πολύ ακριβό να εφαρμοστεί αυτό σε μεγάλη κλίμακα.
Θετικά αποτελέσματα παρατηρήθηκαν στο ορθοπεδικό τμήμα ενός πανεπιστημιακού νοσοκομείου, το οποίο προσέλαβε νέο προσωπικό για να αντισταθμίσει τον χαμένο χρόνο.
Η αντίδραση του ιατρικού προσωπικού ήταν θετική, αλλά το πείραμα επικρίθηκε επίσης έντονα και τελικά δεν παρατάθηκε.
